وعده واکسیناسیون کرونا با دورِ تند و خطر تکرار یک اشتباه

جامعه ۲۴ -جای بسی خوشحالی است که بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت دولت سیزدهم اولویت برنامه کاری‌اش را واکسیناسیون علیه کرونا قرار داده و وعده افزایش سرعت واکسیناسیون را داده است؛ وعده‌ای که در حال تحقق است. به طوری که روند ورود محموله‌های پنج میلیونی واکسن آغاز شده و تاکنون هم چندین محموله جدید واکسن شامل یک محموله پنج میلیون دُزی واکسن چینی، یک محموله بیش از چهار میلیونی واکسن چینی، یک محموله بیش از ۶۰۰ هزار دُزی واکسن آسترازنکا و... وارد کشور شده است. همچنین وزیر بهداشت اعلام کرده است که تا پایان شهریور ماه ۴۰ میلیون واکسن وارد کشور می‌شود و بعد از آن هم روند تامین واکسن ادامه می‌یابد.

عین اللهی همچنین اعلام کرده است که تا ۲۲ بهمن امسال واکسیناسیون کرونا تمام خواهد شد.

اجرای قرنطینه هوشمند ضدکرونا در کشور

بر همین اساس عین‌اللهی از اجرای قرنطینه هوشمند سخن به میان آورده است. به این معنا که با سرعت گرفتن واکسیناسیون در کشور، ارائه بسیاری از خدمات و رفع بسیاری از محدودیت‌ها برای افراد منوط به تزریق واکسن کرونا و ارائه کارت واکسن خواهد بود. به طوری که وزیر بهداشت تاکید کرده است که "برنامه ما این است که محدودیت‌ها از جمله محدودیت‌های سفر و زیارت و ... را با انجام واکسیناسیون به تدریج، برداریم. البته همچنان باید شیوه نامه‌های بهداشتی و فاصله گذاری اجتماعی رعایت و از ماسک و مواد ضدعفونی کننده استفاده شود، اما با واکسیناسیون اصناف، می‌توان محدودیت‌های مشاغل را برداشت تا شاهد شکوفایی وضعیت اقتصادی، رفاهی و اجتماعی مردم باشیم.

وی در عین حال لازمه بازگشایی دانشگاه‌ها را هم واکسیناسیون اساتید و دانشجویان می‌داند و از اعلام کرده است که "هیچ محدودیتی برای واکسیناسیون دانشجویان وجود ندارد و تمام مراکز تزریق واکسن، دانشجویان را واکسینه می‌کنند و دُز دوم آن‌ها نیز یک ماه آینده قابل تزریق است. " بر همین اساس هم تاکید شده که با بازگشایی دانشگاه‌ها، دانشجویان برای حضور در دانشگاه‌ها باید واکسینه شوند و کارت واکسن داشته باشند.

قول تزریق روزانه دو میلیون دُز واکسن کرونا در کشور

البته وزیر بهداشت رفع محدودیت‌های سنی در تزریق واکسن کرونا، واکسیناسیون همه والدین دانش آموزان بدون در نظر گرفتن رده سنی و افزایش واکسیناسیون کرونا به ۲ میلیون دُز در روز را نیز وعده داده و تاکید کرده است که مشکلی هم برای تامین دُز دوم واکسن‌های تزریق شده وجود نخواهد داشت؛ چراکه مقدار واکسن تامین شده، پاسخگوی تزریق برای دُز دوم نیز است.

بیشتر بخوانید:  همه قول‌های ضدکرونایی دولت سیزدهم

در عین حال وزارت بهداشت در بخشنامه‌ای به دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور اعلام کرده است که طی تفاهم‌نامه‌ای که با وزارت گردشگری انجام شده، واکسیناسون همه افرادی که در هتل‌ها و در قسمت‌های گردشگری مشغول هستند، انجام شود.

افزایش چشمگیر واکسیناسیون و کمبود واکسیناتور

اما به هر حال باید توجه کرد که ظرفیت سیستم و میزان پرسنل سیستم بهداشتی کشور برای تزریق این حجم بالا از واکسن در بازه زمانی کوتاه، پاسخگو نخواهد بود. بر همین اساس هم وزیر بهداشت از مجاهدان واکسیناسیون سخن به میان آورده و اعلام کرده است که "تا امروز از کلمه مدافعان سلامت استفاده می‌کردیم، اما امروز از لفظ دیگری به عنوان مجاهدین واکسیناسیون هم استفاده خواهم کرد"؛ بنابراین طبق گفته وزارت بهداشتی‌ها تمام کارکنان وزارت بهداشت می‌توانند به صورت داوطلبانه در واکسیناسیون مشارکت کنند و دیگر واکسیناسیون تنها محدود به کارکنان حوزه بهداشت نیست، بلکه تمامی پرستاران، ماماها، پزشکان و سایر نیرو‌ها نیز می‌توانند در این حرکت جهادی کمک کنند.

حتی وزیر بهداشت طی بخشنامه‌ای از جهادگران و دانشجویان برای واکسیناسیون دعوت و اعلام کرد که از دانشجویان که همیشه در کار‌های جهادی مشارکت داشتند و از جهادگران می‌خواهیم در انجام واکسیناسیون کمک کنند.

خطر تکرار یک اشتباه

اما باید پرسید، حالا که قرار است واکسیناسیون علیه کرونا بر روی ریل افتاده و روی دور تند قرار گیرد، نظارت بر تزریق واکسن چه می‌شود؟. ششم شهریور ماه بود که جمعی از خبرنگاران حوزه سلامت برای دریافت دُز دوم واکسن‌شان به محل منتخب تزریق مراجعه کردند؛ درحالی که دُز اول واکسن خبرنگاران "پاستوکووک" (تولید مشترک ایران و کوبا) تزریق شده بود، قاعدتا برای دُز دوم نیز باید واکسن پاستوکووک یا مشابه کوبایی آن (سوبرانا ۲) تزریق می‌شد. اما پس از تزریق واکسن به جمعی از آنها، خبرنگاری با مشاهده پوکه ویال واکسن متوجه شد واکسن تزریق شده، به اشتباه نوع «سوبرانا پلاس» یا دُز یادآور است و به این ترتیب به تعدادی از افراد دوز سوم (یادآور) به جای دوز دوم تزریق شد.

البته ماجرای تزریق اشتباهی واکسن فقط محدود به این جمع نیست و چندی پیش هم برای گروهی در شهرکرد واکسن اشتباهی تزریق شد؛ به طوری که برای ۹۰ نفر در این شهر که دُز اول واکسن اسپوتنیک را دریافت کرده بودند، به جای دُز دوم این واکسن، مجددا دُز اول تزریق شد.

هرچند که پاسخی رسمی را از سوی مسئولان بهداشت و درمان کشور در زمان بروز این اشتباهات در تزریق دُز دوم واکسن، شاهد نبودیم، اما در اظهاراتی غیررسمی تاکید شد که تزریق دُز اشتباهی عوارضی برای افراد ندارد و در عین حال این افراد می‌توانند در موعد مقرر برای تزریق دوز مربوطه مراجعه کنند؛ اما جدای از عوارض روانی این چنین اشتباهاتی برای دریافت‌کنندگان واکسن یک بیماری نوپدید، اما سوال آن است از آنجایی که این موارد مورد مطالعه علمی قرار نگرفته، آیا می‌توان درباره آن نظر قطعی داد؟

ماجرای تزریق واکسن اشتباهی به جمعی از خبرنگاران سلامت و همچنین به ۹۰ نفر از کادر درمان شهرکرد، این نگرانی را ایجاد می‌کند که باز هم می‌تواند امکان بروز این خطا در فرآیند تزریق واکسن‌هایی که دوز اول و دوم آن متفاوت است، وجود داشته باشد. خطا‌هایی که ممکن است در مواردی جبران‌ناپذیر شده و جان مردم را به خطر اندازد. این موضوع که چه کسی واکسن‌ها را به صورتی درست و طبق پروتکل توزیع می‌کند، چه کسی با رعایت زنجیره مناسب سرما به سمت محل واکسیناسیون حمل می‌کند و چه کسی واکسن را به میزان درست از ویال‌ها به داخل سرنگ کشیده و تزریق می‌کند، بسیار مهم است؛ چراکه در همه محموله‌ها، ویال‌ها تک دوزه نبوده و تا ۱۰ دوز هم در برخی ویال‌ها استفاده می‌شود. بی تردید افراد دخیل در کار واکسیناسیون علیه کرونا باید آموزش دیده و دُزهای اول و دوم و احتمالا سوم واکسن‌ها و نحوه و میزان تزریق آن‌ها را به خوبی بشناسند.

با توجه به اینکه واکسن‌های کرونای موجود در جهان به دلیل شرایط بحرانی کرونا و مرگ و میر بالای آن مجوز مصرف اضطراری دریافت کرده‌اند، هنوز مشخص نیست که در بلند مدت چه نتایجی را از خود بروز می‌دهند. جهان برای پیشگیری از شر بیشتر و بزرگتر کرونا، به واکسن‌هایی که مطالعات اصلی خود را گذرانده باشند، مجوز مصرف اضطراری داده تا از جان مردم محافظت کند. در عین حال هنوز مطالعاتی مانند تزریق مخلوط این واکسن‌ها برای افزایش اثربخشی آن‌ها به صورت گسترده، علمی و قابل تعمیم انجام نشده است؛ بنابراین مشخص است که نباید با ساده‌انگاری درباره انتقال و حمل و تزریق واکسن‌ها رفتار کرد.

با نگاهی به دو ماجرای تزریق اشتباهی واکسن که شرح آن داده شد، باید پرسید در شرایطی که هنوز ناشناخته‌های بسیاری درباره بیماری کرونا وجود دارد و واکسن علیه کووید ۱۹ هم بنابر شرایط خطیر بیماری در جهان مجوز مصرف اضطراری گرفته است، لازم است که با اتخاذ تدابیر مناسب و حضور ناظران واکسن از لحظه خروج واکسن از انبار‌ها تا زمان توزیع و تزریق، از تکرار چنین اشتباهاتی که مشخص نیست چه عوارضی بر جان و روان مردم دارد، جلوگیری کرد.

مطالبه‌ای از وزیر بهداشت

بنابراین از متولیان سلامت مردم انتظار می‌رود که افزایش سرعت واکسیناسیون را تنها به تامین واکسن محدود ندانند، بلکه کل فرآیند واکسیناسیون را به صورت حساب‌شده، دقیق و همه‌جانبه دیده و افراد متخصص و آموزش دیده در زمینه واکسن‌های کرونا را وارد میدان واکسیناسیون کنند. حالا که وزیر بهداشت سرعت گرفتن واکسیناسیون، مصونیت‌بخشی و ایمنی‌زایی علیه کووید ۱۹ را وعده می‌دهد، باید به عنوان یک مطالبه جدی از وی درخواست کرد که خطر اشتباه در فرآیند واکسیناسیون را جدی گرفته و به عنوان متولی سلامت، برای حفاظت از جان و سلامت مردم، برای نظارت بر تزریق دُزهای درست و به موقع واکسن در هر استان افرادی را به عنوان ناظر انتخاب کند تا بر نگهداری، توزیع، حمل و انتقال و تزریق واکسن‌ها و به عبارتی به فرآیند واکسیناسیون، نظارتی دقیق، تخصصی و دلسوزانه داشته باشند.