عقب‌ماندگی تهران در تامین پارکینگ و نادیده گرفتن حقوق شهروندان

جامعه ۲۴-شهر تهران با بیش از ده میلیون نفر جمعیت، متراکم‌ترین شهر ایران است. توسعه بی‌رویه ساخت‌وساخت در شهر تهران و همچنین ترغیب مردم به خرید خودروی شخصی باعث شد تا خیلی زود و در جریان سال‌های دهه هشتاد، نبود پارکینگ به یکی از معضلات اصلی شهروندان تبدیل شود. شهرداری و شورای شهر در این سال‌ها طرح‌ها و لوایحی بمنظور تاکید بر تامین پارکینگ در سطح شهر مصوب کردند که آخرین آن مربوط به الزام شهرداری تهران به ارایه برنامه عملیاتی احداث پارکینگ عمومی در شهر تهران و پارکینگ‎های زیر سطحی با رویکرد مشارکتی بوده است، اما خروجی تمامی تاکیدات، قفل و زنجیر‌هایی است که در بیرون از منازل مسکونی و برای حفظ جای پارک به در و دیوار خانه‌های شهروندان آویزان می‌شود.

گذری در یکی از محلات مرکزی شهر تهران در منطقه ۷ گواه تعدد چنین اقدامی از سوی شهروندان بمنظور حفظ جای پارک خود در طول روز است. آن‌ها نبود پارکینگ را دلیل این اقدام می‌دانند و معتقدند با این کار تنها جای پارک خودروی خود را حفظ می‌کنند، اما برای امنیت وسیله نقلیه آن‌ها هیچ تضمینی نیست. برمبنای طرح تفصیلی، احداث پارکینگ مورد نیاز برای تمامی ساختمان‌ها و در همه پهنه‌ها الزامی است و صدور پروانه منوط به تامین پارکینگ است و اگر برای ساختمانی امکان تامین پارکینگ وجود نداشته باشد، باید در شعاع ۲۵۰ متری این فضا تامین شود. حال سوال این است، با وجود برآورده نشدن عدم تحقق فضایی باکیفیت برای زندگی شهروندان به رغم همه این الزمات چه حق و حقوقی از آن‌ها ضایع می‌شود؟

تشکری هاشمی:عقب ماندگی تاریخی تهران در تامین پارکینگ و نادیده گرفتن حقوق شهروندان

«سید جعفر تشکری هاشمی» رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر تهران در گفتگو با خبرنگار ایلنا درباره نادیده گرفتن حقوق شهروندان در زمینه تامین پارکینگ می‌گوید: در تهران یک عقب ماندگی تاریخی در زمینه پارکینگ داریم و از زمانی که خودرو به این شهر آمده است، متناسب با آن در بنا‌های مسکونی و یا تجاری و اداری پارکینگ لازم را ندیده‌اند.

او می‌گوید در مقاطعی اصلا تامین پارکینگ مورد توجه نبوده است و ادامه می‌دهد: در مقاطعی نیز به دلیل سیاست‌هایی که بوده است، کسری پارکینگ در ساختمان‌ها مشمول جریمه می‌شد و این پول در شهر خرج می‌شده است، بدون اینکه نیاز به پارکینگ تامین شود.

تشکری هاشمی با اشاره به انجام پژوهش‌هایی در زمان حضور خود در حوزه معاونت حمل و نقل شهردای در این زمینه می‌گوید: پژوهش‌ها نشان داد، در آن سال‌ها در تهران کسری پارکینگ بیش از ۴۵۰ هزار مورد بوده و برای اینکه بتوانیم مساله را حل کنیم، چندین راه حل در قالب طرح جامع پارکینگ به شورای شهر ارائه دادیم، که بخش‌های محدودی از آن بررسی و تصویب شد، اما به دلایلی باقی مباحث طرح جامع پارکینگ تهران به تصویب نرسید.

بیشتر بخوانید: لزوم برنامه ریزی برای نقاط بحران خیز تهران

او با تاکید براینکه خیلی فوری به مساله تامین پارکینگ در کمیسیون عمران و حمل و نقل ورود خواهد کرد و ادامه می‌دهد: از جمله کار‌های خیلی فوری که در کمیسیون عمران و حمل و نقل بررسی خواهیم کرد، طرح جامع پارکینگ است که مجددا آن را احیا خواهیم کرد. از شهرداری می‌خواهیم که با توجه به تغییراتی که در شهر طی چند سال اخیر رخ داده، آن را به روزرسانی کند، چرا که این لایحه می‌تواند مبنایی برای تامین نیاز‌های پارکینگ شهر تهران باشد.

معبر برای همه مردم است

او درباره کسری پارکینگ در محلات که منجر به بروز چنین رفتار‌هایی توسط شهروندان می‌شود، اظهار کرد: کسی حق ندارد هیچ معبری را استفاده اختصاصی کند و معبر عمومی حق همه شهروندان است و هیچکس از ادارات دولتی گرفته تا کسبه و سایر افراد اجازه ندارند بخشی از معبر را با موانعی برای خودشان نگه دارند و بگویند این مکان اختصاصی ما است. معبر برای همه مردم است، به شرطی که جای پارک وجود داشته باشد.

تشکری هاشمی با اشاره به احیای طرح پارکبان در معابر و خیابان‌های اصلی و نه در نه در کوچه‌های فرعی ادامه می‌دهد: برای حل این مساله و ایجاد عدالت در برخورداری مناسب از فضای پارکینگ، شاید یکی از بهترین راهکار‌ها استفاده از طرح پارکبان باشد. طرح پارکبان مکانیزه باید در ۲۲ منطقه تهران به اجرا درآید تا عدالت در استفاده از جای پارک و همچنین حفاظت از خودرو در نظر گرفته شود که در طرح جامع پارکینگ به این موارد اشاره شده است و باید از شهرداری بخواهیم حتما این طرح را در سطح شهر توسعه دهد.

او در واکنش به اینکه طرح پارکبان در معابر اصلی اجرا می‌شود، اما در کوچه‌ها این مشکل برقرار است، می‌گوید: کوچه‌ها معبر عمومی نیستند و طرح پارکبان برای معابر عمومی اجرا می‌شود، کوچه‌ها و محلات به طور طبیعی توسط خود ساکنان استفاده می‌شود و البته محلاتی داریم که مجتمع‌های مسکونی آن به مراکز اداری تبدیل شده‌اند و تقاضای بسیار بالایی برای پارک وجود دارد و متناسب با تقاضا و شدت مشکل، شهرداری باید طرح را در هرجایی که ضرورت پیدا کرد به مرحله اجرا برساند.

او می‌گوید: لایحه طرح جامع پارکینگ در گذشته نوشته شده است و پیش‌بینی‌های لازم در آن شده بود و در واقع یک کار تخصصی بسیار مفصلی با هماهنگی حوزه حمل و نقل و ترافیک و حوزه شهرسازی انجام شده بود.

طرح‌ها و لوایح به نفع شهروندان به دلیل مشغله مدیران شهری به مرحله اجرا نرسید

تشکری هاشمی دلیل به اجرا نرسیدن این لایحه را اینگونه توضیح می‌دهد: در اوایل دوره سوم این لایحه را به شورا ارائه دادیم و بخش‌هایی از آن بررسی شد و بخش‌هایی از این لایحه متاسفانه بررسی نشد، در دوره چهارم نیز لایحه را پیگیری کردیم و نوع اقدامات و حجم کار‌ها به گونه‌ای بود که در نهایت این لایحه بررسی نشد. شهرداری به شورا لایحه را ارائه کرد، اما حجم کار‌ها به حدی بود که این لایحه به نوبت بررسی نرسید و انشالله در این دوره آن را بررسی می‌کنیم.

اقراریان: کلانشهر‌های دنیا هم مشکل پارکینگ دارند

«مهدی اقراریان» رئیس کمیسیون حقوقی و نظارت شورای شهر تهران در گفتگو با ایلنا درباره تضییع حق شهروندان به دلیل عدم تامین فضای پارک خودرو از سوی شهرداری می‌گوید: موضوع پارکینگ جزو مشکلاتی است که کلانشهر‌ها در سراسر دنیا با آن مواجه هستند، اگر تجربه سفر به کلانشهر‌های جهان را داشته باشید، با این مساله مواجه شده اید. برای خود من بار‌ها پیش آمده است که در خارج از کشور وقتی می‌خواستم خودرو را در جایی پارک کنم، با مشکل پارکینگ مواجه بودم یا در شهر‌های تاریخی دنیا مساله پارکینگ مساله بسیار جدی است.

او به مثالی از کمبود پارکینگ در دیگر کشور‌های دنیا اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: برای مثال در فلورانس وقتی می‌خواهید از مراکز تاریخی بازدید کنید عمده مسیر پیاده راه است و امکان اینکه با خودرو در اماکن تاریخی و مرکزی شهر حضور پیدا کنید وجود ندارد.

شهروندان هم تکالیفی دارند؛ ضعف در فرهنگ شهرنشینی

اما اقراریان بر تکالیف شهروندان نسبت به کمبود پارکینگ تاکید دارد و ادامه می‌دهد: وقتی از حقوق صحبت می‌کنیم، باید راجع به تکالیف نیز صحبت کنیم. همانگونه که شهرداری در برابر مردم تکالیف و وظایفی دارد و مردم حقوقی دارند، متقابلا شهروندان نیز در برابر زندگی در یک محیط اجتماعی وظایف و تکالیفی را دارند و باید این دو مساله را در کنار همدیگر مورد بررسی قرار داد. فرهنگ شهرشینی و زیست جمعی باید مورد توجه قرار گیرد.

رئیس کمیسیون حقوقی و نظارت شورا ادامه می‌دهد: متاسفانه بعضا با مشکلاتی در حوزه پارکینگ مواجه هستیم چرا که می‌بینیم فردی ماشین خود را در جلوی درب ورودی پارکینگ ما پارک کرده است. آیا این به غیر از فرهنگ شهرنشینی به مساله دیگری باز می‌گردد؟

او اظهار کرد: نکته دوم این است که ما می‌خواهیم در نزدیکترین نقطه‌ای که قصد مراجعه داریم ماشین خود را پارک کنیم. آیا آمادگی این را داریم برای اینکه مسیر ده دقیقه‌ای تا مقصد را پیاده طی کنیم و ماشین خود را در پارکینگی قرار دهیم و یا نه، به دنبال این هستیم که در نزدیکترین نقطه ماشین خود را پارک کنیم. پس برداشت من این است که بخشی از معضلات و مشکلاتی که ما در حوزه پارکینگ در شهر تهران داریم به فرهنگ زیست شهری ما باز می‌گردد و باید آن را اصلاح کنیم. البته این رافع مسئولیت شهرداری تهران نیست و باید نسبت به توسعه اماکنی برای پارکینگ اقدام کند.

اقراریان مجددا به شهر‌های بزرگ دنیا اشاره می‌کند و می‌گوید: باز مثال شهر‌های بزرگ در دنیا را می‌زنم، الان چقدر از پارکومتر استفاده می‌کنیم؟ چقدر حاضریم برای پارک خودرو هزینه پرداخت کنیم؟ در بسیاری از کشور‌های دنیا تنها با یک رنگ و خط کشی چند مدل جای پارک را مشاهده می‌کنید. شهرداری بعضا جای پارک را در کوچه به ساختمانی می‌فروشد و شما حق ندارید در آن رنگ مشخص ماشین خود را پارک کنید. از طرفی جای پارک ویژه معلولین را داریم که قشر خاصی از جامعه هستند و با رنگ مشخص می‌شود. ما می‌بینیم که الان در تهران تابلو‌ها و اماکنی وجود دارد که جای پارک ویژه معلولین و جانبازان است، اما شهروندان به راحتی در این مکان‌ها خودروی خود را پارک می‌کنند.

هزینه‌های سیاسی تهران مانع تامین پارکینگ برای شهروندان

او در واکنش به اینکه به نظر می‌رسد شما مساله را بیشتر متوجه شهروندان می‌دانید تا شهرداری می‌گوید: خیر، من هر دو طرف را نگاه می‌کنم، شما نیز نباید یکطرفه به موضوع نگاه کنید. مساله بعدی در خصوص جای پارک عمومی است. در تمام کشور‌های پیشرفته دنیا، جای پارک عمومی وجود دارد که بخشی از فضای پارکینگ عمومی است. نکته آخری که باید به آن توجه کرد توسعه و ساخت اماکن و پارکینگ‌های عمومی است که در حال حاضر در دستور کار است وحتما باید میزان پارکینگ‌ها توسعه پیدا کند.

رئیس کمیسیون حقوقی و نظارت شورای شهر تهران به سیاست‌های توسعه شهر تهران نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: تهران برای یک جمعیت خاصی طراحی شده است و امروز بخش زیادی از هزینه‌ای که در تهران پرداخت می‌کنیم، هزینه سیاسی است و ما راجع به پایتختی صحبت می‌کنیم که تمام وزارتخانه‌ها و ارکان قدرت در آن هستند و تمام این سازمان‌ها وسیله نقلیه دارند و بسیاری از آن‌ها عوارض خود را به شهرداری بدهکار هستند. یکی از مشکلاتی که در حوزه بدهی‌های شهرداری تهران داریم، این است که دستگاه‌های دولتی دارای قدرت، عوارض خود را پرداخت نمی‌کنند که اگر این عوارض پرداخت شود، از محل آن امکان توسعه پارکینگ را داریم.

شماره‌گذاری خودرو‌ها بدون ضابطه است؛ آدرس اشتباه به مردم ندهیم

او به شماره‌گذاری خودرو‌ها نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: موضوع بعدی شماره‌گذاری خودرو در تهران است، که فاقد هرگونه ضابطه است، تهران ظرفیت چند میلیون خودروی دیگر را دارد؟ آیا تهران را با یک سیاست‌گذاری اشتباه به یک پارکینگ بزرگ تبدیل می‌کنیم؟ هرچقدر هم که شهرداری تهران نسبت به ساخت پارکینگ توجه کند، اما تا زمانی که به این مسائل توجه نشود، به نظر من مشکل حل نخواهد شد و نباید آدرس اشتباه به مردم بدهیم. خیلی وقت‌ها نگاه یک سویه و پرداخت یکجانبه به موضوع به مردم آدرس اشتباه می‌دهد. البته که حتما شهرداری تهران باید برای توسعه پارکینگ تلاش کند و از تبدیل پارکینگ‌ها به سایر کاربری‌ها جلوگیری کند.

ایمانی جاجرمی: تهران خودرومحور است و زیرساخت‌های خدماتی در آن فراهم نیست

«حسین ایمانی جاجرمی» کارشناس مسائل شهری درباره حقوق شهروندان در زمینه نبود پارکینگ در گفتگو با خبرنگار ایلنا به مساله استفاده شهروندان از خودرو‌های شخصی اشاره و می‌گوید: چه بخواهیم و چه نخواهیم در شهر تهران بخش عمده‌ای از حمل و نقل و جابجایی‌ها از طریق خودرو‌های شخصی انجام می‌شود، و به نظر می‌رسد زیرساخت‌هایی که بتواند برای این حجم از خودرو‌های شخصی خدمات دهد هنوز فراهم نیست.

او هم صحبت‌های خود را با مثالی از شهر‌های اروپایی ادامه می‌دهد، اما نبود پارکینگ از زاویه دید او به گونه دیگری است: در شهر‌های اروپایی سوال من این بود که مردم ماشین‌های خود را کجا پارک می‌کنند، چرا که پارک خودرو در مرکز شهر ممنوع بود، اما متوجه شدم که در زیر زمین پارکینگ‌های عمومی عظیمی درست کرده بودند و چنین امکاناتی اصلا در تهران فراهم نیست. در تهران حداکثر یا پارکینگ‌ها عمودی است و یا طبقاتی است و فضای شهر را اشغال کرده است در حالی که می‌توان به راحتی و در زیر زمین این فضا را تامین کرد.

ایمانی جاجرمی: تاکید بر دخالت جامعه مدنی در حل مشکلات شهری

ایمانی جاجرمی درخصوص حقوق شهروندان در این زمینه با بیان اینکه تامین پارکینگ فرصتی اقتصادی برای شهر تهران است و سرمایه گذاران نیز باید به آن ورود کنند، می‌گوید: داستان تامین پارکینگ در خانه‌ها قابل نقد است چرا که الان اتفاقا فضای مسکونی ارزش بیشتری دارد. می‌توان در جا‌های مشخص شده پارکینگ عمومی در زیر زمین تامین کرد تا افراد مجبور نشوند ماشین خود را به داخل خانه ببرند. با توجه به قیمت مسکن غیرمنطقی است که فضای زیادی را به خودرو اختصاص دهیم و از نظر اقتصادی به صرفه نیست که بخش قابل توجهی از ملک را به پارکنیگ اختصاص دهیم. در مناطقی که قیمت زمین بالا است، ماهانه ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان هزینه پارک خودرو است در حالی که می‌توان با قیمت کمتر در مراکزی نزدیک به خانه پارکینگ ساخت و فضای ملک را به پارکینگ اختصاص نداد.

او در واکنش به اینکه ظاهرا مدیران شهری چنین رویکردی ندارند، می‌گوید: مدیران که عقل کل نیستند و برخی مسائل باید به آن‌ها دیکته شود. یکی از دلایلی که ما برای جامعه مدنی اهمیت قائل می‌شویم همین دخالت دادن آن‌ها در اجرای امور است، آن‌ها مسائل و مشکلات را می‌بینند و به مدیر شهری گوش زد می‌کنند.

او ادامه می‌دهد: ما به جای اینکه صدای آدم‌های متخصص را خاموش کنیم باید به حرف‌های آن‌ها گوش دهیم چرا که مسائل را به صورت رایگان برطرف می‌کنند. لازم هم نیست که از محل بودجه عمومی برای رفع مشکل هزینه کرد، برای بخش خصوصی در بسیاری از موارد از جمله تامین پارکینگ انگیزه سرمایه‌گذاری وجود دارد.
ایمانی جاجرمی: ضعف وجود مدیران سیاسی و نبود حکمروایی شهری در احقاق حقوق شهروندان

ایمانی جاجرمی به مساله سیاسی بودن مدیران که در تامین حقوق شهروندان اثرگذار خواهد بود اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: مدیران ما سیاسی هستند و بعضا چندان متخصص هم نیستند که با بدنه متخصصان و افکار عمومی ارتباط داشته باشند و ما دچار سوءتفاهم می‌شویم. وقتی به مدیری مساله‌ای گوش زد می‌شود در حالت تدافعی قرار می‌گیرد. الان سبک مدیریت در شهر‌ها تغییر کرده است و وقتی از حکمروایی شهری صحبت می‌شود باید گفتگو کرد و شنوده بود و بعد تصمیمی گرفته شود که مورد اجماع همه طرف‌های درگیر است و در واقع باید همه ذی نفعان درگیر مساله شوند. مشکلات شهر‌های بزرگ نیز شبیه هم است و در لندن و پاریس و رم نیز مشکل پارکینگ را داریم، اما آن‌ها به دنبال حکمروایی شهری رفتند و با گفتگو با جامعه مدنی و جلب توجه بخش خصوصی آن را حل می‌کنند.

او تاکید دارد که این اصلا اقتصادی نیست که مردم را مجبور کنیم یک طبقه از ملک خود را به پارکینگ اختصاص دهند و ادامه می‌دهد: چاره‌ای نیست و هر کسی که مدیریت شهر را به دست بگیرد، چاره‌ای جز استفاده از این روش‌ها ندارد، چرا که اگر نتواند مشکلات مردم را حل کند، بر اعتبار سیاسی‌اش اثر می‌گذارد.

جاجرمی به نادیده گرفتن حقوق شهروندان با ذکر مثالی اشاره می‌کند و می‌گوید: در یکی از جلسات مربوط به ارزیابی تاثیر اجتماعی طرح‌ها شرکت کرده بودم و مطالعه‌ای صورت گرفته بود و شهرداری در یکی از محلات اقدامی را انجام داده بود که نشان می‌داد ۸۵ درصد از مردم اصلا از آن اقدام خبر ندارند و وقتی به معاون شهردار این نکته را گفتیم اشاره کردند که اگر مردم بدانند نمی‌گذارند ما کار خودمان را انجام دهیم، در حالی که اشتباه همینجا است و شهرداری باید کار‌هایی را انجام دهند که مردم می‌خواهند و یا با مردم در آن زمینه به تفاهم رسیده‌اند، اگر مدیری خود را عقل کل بداند و یکطرفه تصمیم بگیرد مشخص است که مشکل آفرین است چرا که جامعه امروز یک جامعه متکثر است و از منافع متضادی تشکیل شده است و شهرداری باید بستر بی‌طرف در حل آن باشد. به همین دلیل چاره‌ای نیست جز اینکه مدل مشارکت را تغییر دهد و با گفتگو، مشارکت و استفاده از ظرفیت‌های جامعه مدنی به حل مشکلات مردم بپردازد.