از سد‌های خالی تا شرایط جیره بندی آب در ایران
بحران آب چندین سال است که مهمان ناخوانده ایران شده، مهمانی که در سال‌های‌تر خوش سفر و در سال‌های خشک بسیار بد سفر می‌شود و ۱۴۰۰ ظاهرا از آن سال‌های خشک و بی آبی است که حتی شائبه جیره بندی آب را هم ایجاد کرده است.
جامعه ۲۴ - تغییر اقلیم گرمای هوا را زودتر از موعد وارد ایران کرده، تغییر اقلیمی که نه تنها تابش بیشتر خورشید را آورده بلکه روی ابر‌های باران را نیز یک خط سیاه کشیده و موجب شده است که سد‌های کشور با کسری ۲۸ درصدی آب مواجه شوند.
وقوع خاموشی‌ها در سراسر کشور به دنبال نبود ظرفیت برق آبی‌ها این شائبه را به وجود آورد که شاید امسال تامین آب شرب نیز با مشکل مواجه شود، از این رو به سراغ تقی زاده خامسی - معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا و مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب کشور رفتیم تا اصل ماجرا را جویا شویم.
او در ابتدا به وضعیت بارندگی در سال جاری اشاره کرد و گفت: در حال حاضر در هشتمین ماه سال آبی هستیم و متاسفانه در ماه‌هایی که باید باران می‌بارید، میزان بارش‌ها بسیار کاهش یافت و طبیعتا در چهار ماه پیش رو نیز بارانی نخواهد بارید، اما با این حال نمی‌توان اعتماد زیادی به هواشناسی کرد و ممکن است شاهد سیلاب‌های بزرگ نقطه‌ای نیز باشیم.
میزان بارندگی در ایران یک سوم جهان
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با بیان اینکه ایران دچار یک تغییر اقلیم جدی شده است و آب و هوای آن «حدی» خواهد بود، بدین معنا که یا سال‌های خشک و بی آبی و یا سال‌های‌تر همراه با سیل‌های مخرب روبرو هستیم، اظهار کرد: متوسط بارندگی در ۵۲ سال گذشته ۲۵۰ میلی متر بوده که در مقایسه این عدد با جهان که حدود ۷۵۰ میلی متر است باید گفت که میزان بارندگی در ایران یک سوم جهان تخمین زده می‌شود.
خامسی افزود: در هشتمین ماه سال آبی بیش از ۱۵۰ میلی متر بارندگی نداشتیم و این مساله نشان می‌دهد که سال نامناسبی از نظر منابع آبی داریم، یعنی ما در ۵۲ سال گذشته بدترین سال را از نظر بارندگی تجربه می‌کنیم.
کسری ۲۸ درصدی مخازن سد‌های کشور
او با اشاره به وضعیت مخازن آبی نیز گفت: با توجه به اینکه دو سال پشت سر هم ترسالی را تجربه کردیم، وضعیت مخازن آبی نسبت به بارندگی‌ها بهتر است؛ به طوری که اگر در بارندگی ۵۰ درصد نسبت به گذشته عقب هستیم، در مخازن با ۲۸ درصد عقب ماندگی مواجه هستیم، اما می‌توانیم به گونه‌ای مدیریت کنیم تا آب شرب مورد نیاز کشور را تامین کنیم.
به دنبال جیره بندی و قطع آب نیستیم
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با اشاره به وضعیت تامین آب شرب نیز اظهار کرد: امسال در نقاطی که از طریق سدها آب تامین می‌شود، مشکلی برای تامین آب شرب نخواهیم داشت و به دنبال جیره بندی و قطع آب نیستیم و با مدیریت فشار این مساله را مدیریت می‌کنیم.
خامسی ادامه داد: ممکن است برخی نقاط بدلیل افزایش مصرف و ظرفیت تصفیه، گاهی فشار کاهش یابد، اما بدین معنا نیست که آب کافی نداشته باشیم. ظرفیت تصفیه ما در شهر‌ها و ظرفیت سامانه‌هایی که آب را تقسیم می‌کنند، محدود است.
به گفته وی، قطع و یا جیره بندی آب که ممکن است در برخی مناطق رخ بدهد، به دلیل کمبود آب نیست بلکه گاهی عدم همکاری مشترکان در مصرف درست موجب وقوع این مساله می‌شود البته در اکثر مواقع مشترکان همکاری لازم را با ما دارند.
۱۵۳ شهر دارای تنش آبی
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با تاکید بر اینکه تلاش ما این است که امسال جیره بنده آب نداشته باشیم، ولی وضعیت بارندگی‌ها و ذخایر منابع آبی چندان مطلوب نیست، تصریح کرد: در حال حاضر حدود ۱۵۳ شهر دارای تنش آبی هستند و این بدین معنا نیست که در این شهر‌ها آب قطع می‌شود و پیش بینی ما این است که اگر بیش از ظرفیت سامانه آب مصرف نشود، قطع آب نخواهیم داشت.
بیشتر بخوانید: تصمیم اشتباه انتقال آب، جنوب کشور را به کویر تبدیل می‌کند
خامسی با بیان اینکه کمبود آب برای آب شرب وجود ندارد و اگر مردم همکاری کنند و مصرف اصولی داشته باشند مشکلی برای تامین آب ایجاد نخواهد شد، اظهار کرد: به طور مثال برای استفاده از ظرفشویی و ماشین لباسشویی بهتر است از ساعت ۱۰ شب به بعد این وسایل را روشن کنند و یا هنگام استحمام دوش آب به طور دائم باز نباشد و مسائل دیگری که مردم اطلاعات آن را دارند. ممکن است فکر کنیم که رعایت این مسائل در زندگی ما نقش ندارد، اما در واقع در وضعیت عمومی جامعه رعایت این نکات کوچک بسیار مهم و ضروری است.
اگر مردم همکاری کنند قطعی آب نداریم
معاون وزیر نیرو تاکید کرد: اگر امسال همکاری مشترکان وجود داشته باشد قطعی و جیره بندی آب نخواهیم داشت مگر آنکه دمای هوا تا میزان زیادی افزایش یابد که در آن شرایط مجبور خواهیم بود در ساعاتی قطعی آب بدهیم، اما امیدواریم که این اتفاق نیفتد و از هم اکنون پیش بینی برای قطعی و یا جیره بندی آب نداریم.
تهران وضعیت خوبی دارد
خامسی با بیان اینکه یکی از راه‌های مدیریت منابع آبی تنظیم فشار آب است، گفت: در تهران کمترین کاهش فشار آب را داریم و تنها شهری که میزان بارندگی در آن مثبت بوده تهران است، سدها وضعیت خوبی دارند و اگر در مناطقی مشکلی برای تامین آب به وجود آید به دلیل ایجاد مشکل در سامانه است و تهران قطعا مشکلی برای تامین آب نخواهد داشت.
مشکلات تامین آب در برخی استان‌ها به زودی برطرف می‌شود
وی با بیان اینکه مصرف آب در تهران بسیار بالاست و مشترکان باید به فکر مدیریت بیشتر در مصرف آب باشند، گفت: در برخی استان‌ها مشکلاتی برای تامین آب وجود دارد که آن هم در طول ۱۵ روز آینده برطرف خواهیم کرد.
فضای مجازی همیشه راست نمی‌گوید
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در واکنش به فیلم‌هایی که در فضای مجازی در خصوص کمبود آب در استان‌های جنوبی منتشر می‌شود، گفت: نکته منفی که همه ما به آن دچار شده ایم این است که خودمان را با فضای مجازی تطبیق می‌دهیم، نام آن فضای مجازی است و ممکن است با واقعیت فاصله داشته باشد.
در بندرعباس مشکلی برای تامین آب نداریم
خامسی افزود: در شهر بندرعباس کمترین بارندگی را بعد از سیستان و بلوچستان داریم یعنی نسبت به سال گذشته بیش از ۸۰ درصد میزان بارندگی در آن شهر کاهش پیدا کرده، اما در همین شهر ۵۰ درصد منابع تامین آبی به آب شیرین کن‌ها متصل شده است و می‌توانیم بگوییم که بندرعباس مشکلی برای تامین آب شرب ندارد.
نمی‌توانیم آب را برای کشت تابستان تامین کنیم
وی با بیان اینکه ممکن است مشکلاتی در بخش کشاورزی به وجود آید چرا که نمی‌توانیم آب را به ویژه در کشت تابستانه تامین کنیم، گفت: امیدواریم اگر از فصل گرم عبور کنیم و میزان مصرف کاهش یابد بتوانیم برای کشت پاییزه در برخی نقاط کشور تامین آب داشته باشیم.
علت حرکت لاکپشتی طرح ایجاد آب شیرین کن‌ها
معاون وزیر نیرو با اشاره به پیشرفت اجرای طرح آب شیرین کن در کشور و علت حرکت لاکپشتی این طرح، اظهار کرد: در درجه اول باید گفت که میزان سرمایه گذاری در طرح‌ها کاهش یافته البته در طرح‌های آب شیرین کن طی سال‌های اخیر شاهد استقبال سرمایه گذاران بوده ایم، به طوری که در همین دولت در ۹۶ مورد آب شیرین کن سرمایه گذاری شده است و اتفاقا حرکت سریع و قابل توجه بوده است. اما هنوز نتوانسته ایم در این حوزه به نقطه مطلوب برسیم، یکی از دلایل عدم استقبال می‌تواند قیمت تمام شده آب در این بخش باشد، قیمت تمام شده آب در هر مترمکعب در بعضی نقاط از این روش حدود ۹۰۰۰ تومان است در صورتی که در قبوض تنها ۴۰۰ تومان از مشترک اخذ می‌شود.
به گفته وی با این حال در حال توسعه آب شیرین کن‌ها در کشور هستیم و از این کار حمایت جدی می‌کنیم، اما این آب بسیار گران تمام می‌شود، برای کشاورزی قطعا مورد استفاده قرار نمی‌گیرد؛ مگر اینکه شیرین سازی را در مکان‌هایی انجام دهیم که چاه‌ها شور شده باشند. در این شرایط می‌توانیم آب چاه‌ها را شیرین کنیم، اما برای اینکار نیز باید ابعاد اقتصادی آن مورد ارزیابی قرار بگیرد.
آب یکی از ابرچالش‌های آینده
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا تصریح کرد: آب یکی از ابرچالش‌های آینده جمهوری اسلامی است که باید برای آن فکر اساسی شود؛ نمی‌گویم که راهکاری برای آن وجود ندارد، اما معتقدم که راهکار حل این مساله بخشی نیست و این یک کار میان بخشی بین وزارت نیرو، وزارت کشاورزی بخشی از صنعت و محیط زیست است.
راه حل رفع مشکل آب چیست؟
خامسی با بیان اینکه اگر از آب موجود درست استفاده شود قطعا میزان چالش‌ها تا حد زیادی کاهش می‌یابد و شرط آن ایجاد راهکارهای میان بخشی است، گفت: دولت فعلی کار‌های بزرگی انجام داده است و در روز‌های گذشته پنجاه و پنجمین سد افتتاح شد و تا پایان دولت این عدد به ۵۷ نیز خواهد رسید، در خصوص تصفیه خانه‌های فاضلاب و آب نیز کار‌های بزرگی انجام شده است.
وی با بیان اینکه در حوزه مصرف بهینه اقدامات جدی صورت نگرفته و این یک کار میان بخشی است و باید روی این موضوع کار شود، گفت: استان‌ها به دنبال توسعه خود در بخش‌های مختلف صنعت، کشاورزی و گردشگری هستند که هر کدام از آن‌ها نیازمند آب است. در ۱۷ استان برنج کشت می‌شود درحالی که متوسط بارندگی امسال ۱۵۰ میلی متر شده است.
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ادامه داد: این موضوع برای هیچکدام از کشور‌های دنیا قابل درک نیست که کشوری که برای تامین آب شرب با مشکل مواجه است به دنبال کشت محصولات آب بر باشد؛ علت این مشکل را نیز باید در حوزه معیشت و اقتصاد جستجو کرد.
سند سازگاری با کم آبی راهی برای گذر از شرایط موجود
خامسی با بیان اینکه آمایش سرزمین می‌تواند به بهبود وضعیت موجود کمک کند، اظهار کرد: اقدامی که در این دولت صورت گرفت این بود که یک سند تحت عنوان سند سازگاری با کم آبی برای همه استان‌ها تدوین و محدوده مصرف در نظر گرفته شد که در تهیه این سند نیز تمام دستگاه‌های ذیربط حضور داشتند.
به گفته وی در هفته گذشته این سند چاپ شد و در اختیار استان‌ها قرار گرفت و امیدواریم که دولت بعد نیز بر اساس این سند اقدام کند تا بخشی از مشکلات آب کشور طی سال‌های آینده برطرف شود.
وجود ۳۲۰ هزار چاه غیرمجاز در کشور
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با اشاره به اشتباهات صورت گرفته در سال‌های گذشته در حوزه آب، گفت: قبل از این دولت اقداماتی صورت گرفت که بر اساس آن معیشت مردم با آب گره خورد و در هرکجا که چاه وجود نداشت اقدام به ایجاد چاه کردند که همین مساله مشکلاتی را ایجاد کرد به طوری که علاوه بر ۴۲۰ هزار چاه موجود ۳۲۰ هزار چاه غیر مجاز نیز در کشور وجود دارد.
مسدود کردن ۸۰۰۰ چاه غیر مجاز در کشور
خامسی با بیان اینکه در این مدت تنها کاری که توانستیم انجام دهیم این بود که اجازه ندادیم چاه جدیدی حفر شود؛ البته حدود ۸۰۰۰ چاه را توقیف کردم که عدد زیادی به حساب نمی‌آید، گفت: باید یک نقشه راه جدیدی به وجود آید تا این سرمایه آینده هدر نرود و بتوانیم آن را حفظ کنیم.
او در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه آیا ایجاد یک وزارتخانه مختص آب می‌تواند به وضعیت موجود سامان بخشد، گفت: تغییر ساختار نیازمند بررسی‌های جدی است، نظر شخصی و کارشناسی من این است که اگر آب، محیط زیست و منابع طبیعی را در قالب یک سازمان زیر نظر رئیس جمهور هدایت شود، می‌توانیم نتایج خوبی را بدست آوریم.
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا افزود: زمانی که وزارتخانه‌ای تحت عنوان وزارت آب ایجاد شود، توقعات افزایش می‌یابد و همین مساله موجب می‌شود که نه تنها مشکلات برطرف نشود بلکه مشکلات جدیدی نیز به وجود آید.
خامسی با بیان اینکه بهترین راهکار این است که آب و محیط زیست و منابع طبیعی به عنوان یک سازمان فعالیت کنند و وزارت انرژی به وجود آید، گفت: معمولا انجام چنین کار‌هایی طولانی خواهد بود و نیازمند تدبیر و برنامه اساسی است.
حال و روز منابع آب‌های زیرزمینی چگونه است؟
وی با اشاره به وضعیت منابع آب‌های زیرزمینی در ایران، گفت: منابع آب‌های زیرزمینی بسیار افت کرده، اما خوشبختانه در دو سال گذشته که ترسالی بود تا حدودی این کمبود جبران شد، اما امیدواریم در سال‌های آینده که سال‌های خشکی پیش بینی شده به آب‌های زیرزمینی فشار وارد نشود.
کسری ۵۰۰ میلیون مترمکعبی آب‌های زیرزمینی
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با بیان اینکه آب‌های زیرزمینی با ۵۰۰ میلیون متر مکعب کسری مواجه هستند و این کسری نیز با روال فعلی بارش‌ها جبران نمی‌شود، گفت: باید تلاش شود تا هرکسی در پروانه‌ای که دارای مجوز است صرفا بهره برداری را انجام دهد البته امسال اقدامات خوبی در این راستا انجام شد، مجلس شورای اسلامی عدد اعتباری خوبی را برای نصب کنتور روی چاه‌ها تصویب کرده است.
خامسی اظهار کرد: امیدواریم بتوانیم روی چاه‌های زیادی نصب کنتور انجام دهیم چراکه وقتی کنتور نصب شود می‌توان میزان برداشت را مدیریت کرد و از این طریق از هدر رفت منابع آبی کشور بکاهیم.
ایران وارد کننده آب نخواهد شد
وی در پاسخ به این سوال که با توجه به وضعیت منابع آبی آیا ممکن است روزی ایران وارد کننده آب شود، گفت: هیچ کشوری تا کنون آب وارد نکرده است، اگر آب موجود در کشور به خوبی مدیریت شود و مدیریت میان بخشی مورد توجه قرار گیرد تا مدت زمان طولانی مشکل جدی ایجاد نخواهد شد.
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا با بیان اینکه آب و کشاورزی با یکدیگر عجین هستند و اگر قرار باشد وزارت کشاورزی بگوید تنها به تولید توجه می‌کند، اوضاع از شرایط فعلی نیز بدتر خواهد شد، گفت: اگر بخش آب و بخش کشاورزی با یکدیگر به توافق برسند شاهد بهبود شرایط خواهیم بود در غیر این صورت مشکلات جدی گریبانگیر کشور می‌شود.
طرح باروری ابر‌ها دیگر در دستور کار نیست
خامسی در خصوص استفاده از روش‌های نوین برای مدیریت منابع آب همچون استفاده از توپ‌های پلاستیکی برای جلوگیری از تبخیر ذخایر سدها و یا باروری ابر‌ها گفت: باروری ابر‌ها یک کار مطالعاتی بود و تاثیر چندانی در میزان بارش نداشت.
استفاده از توپ‌های پلاستیکی روی سدها، رصرفه اقتصادی ندارد
وی با بیان اینکه استفاده از توپ‌های پلاستیکی در ایران نیز در برخی سدها انجام شد، اما متاسفانه به دلیل هزینه بالا پاسخگو نبود، گفت: این تکنولوژی در کشور وجود ندارد، اما برخی شرکت‌ها این توپ‌ها را وارد کردند و این طرح اکنون در دست مطالعه است، اما تاکنون به این نتیجه نرسیدیم که این راه حل برای ما مناسب باشد.
هشت درصد تولید برق کشور توسط برق آبی‌ها صورت می‌گیرد
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب با اشاره به آخرین وضعیت تاسیسات برق آبی‌ها در ایران گفت: هشت درصد تولید برق کشور توسط برق آبی‌ها صورت می‌گیرد و این میزان نیز بیشتر در زمان پیک به داد صنعت برق می‌رسد، یکی از دلایل خاموشی‌های اخیر نیز نبود ظرفیت برق آبی‌ها در کشور بود.
خامسی با تاکید بر اینکه اکثر نیروگاه‌های برق آبی در خوزستان وجود دارند، اظهار کرد: با توجه به پتانسیل سد‌های موجود نمی‌توانیم تعداد سد‌های برق آبی را اضافه کنیم، اما سد‌های بزرگ دیگری در حال احداث داریم که می‌توانیم نیروگاه‌های برق آبی را روی آن‌ها ایجاد کنیم.
او با بیان اینکه در همه سد‌های بزرگ می‌توانیم نیروگاه‌های برق آبی را داشته باشیم، گفت: مطالعات جدیدی نیز در حال انجام است تا برروی مسیر رودخانه‌های پر آب نیز نیروگاه‌های کوچیک تولید برق ایجاد کنیم.
طرح‌های انتقال آب به کجا رسید؟
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا درباره طرح‌های انتقال آب از دریا نیز اظهار کرد: وزارت نیرو در این کار مداخله نمی‌کند و تنها تخصیص آب در وظایف وزارت نیرو تعریف شده است، استانداران فراخوانی را منتشر و افرادی که تمایل دارند در مناقصه شرکت می‌کنند و پس از مطالعه وزارت نیرو این مساله را تایید می‌کند و طرح وارد مرحله اجرا می‌شود، همانند طرحی که اخیرا آب از خلیج فارس به سیرجان، کرمان و یزد منتقل شد.
خامسی افزود: در حال حاضر برای سمنان، اصفهان، سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی، فارس مجوز صادر شد که باید اقدامات لازم برای آن انجام شود، همچنین برای ۱۷ استان نیز مطالعات اجرای این طرح انجام شده است، اما نکته مهم در اجرای این طرح‌ها این است که با توجه به قیمت بالای اجرای این پروژه‌ها دولت قادر به خرید این آب نیست.
وی با بیان اینکه این طرح بیشتر برای بخش صنعت مناسب است و کارایی چندانی در حوزه شرب ندارد، گفت: قیمت این آب گران است و اگر بخواهیم از این آب برای حل مشکل شرب استان‌هایی همچون سمنان و فلات مرکزی استفاده کنیم باید یک یارانه جدیدی به وجود آید که از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نیست.
به گفته معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا ما باید در آب صنعت و کشاورزی به بهره وری بالاتر برسیم، در حال حاضر حدود ۹۰ میلیارد مترمکعب آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که اگر تنها ۱۰ درصد صرفه جویی شود، ۹ میلیارد مترمکعب را دربرمی گیرد، مجموع مجوز‌هایی که برای انتقال آب دریا داده شده است به ۷۰۰ میلیون مترمکعب نیز نمیرسد لذا لازم است به موضوع بهره وری توجه بیشتری شود.
خامسی در پاسخ به این سوال که آیا قطع آب مشترکان پر مصرف در دستور کار است، گفت: در حال حاضر چنین طرح و برنامه‌ای در دستور کار وزارت نیرو نیست، ولی جرایم سنگینی برای مشترکان پر مصرف درنظر گرفته ایم، افزایش تعرفه ۱۶ درصدی را برای آن‌ها لحاظ شده که عدد قابل توجهی است.
وی در خصوص لزوم و نحوه سیاستگذاری نامزد‌های ریاست جمهوری درباره مساله آب گفت: معمولا انتخابات با تبلیغات عجین شده است و در تمام دنیا نیز افرادی که خود را نامزد انتخابات اعلام می‌کنند، راه‌ها و آرزو‌های خود را در قالب طرح اعلام می‌کنند، برخی کشور‌ها میزانی برای سنجش این اظهار نظرات دارند.
معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا افزود: در کشور ما غالبا چنین ترازویی وجود ندارد، در مقوله آب نیز همین شرایط است، اما آب یک تفاوتی دارد، باتوجه به اینکه موضوع آب یکی از ابرچالش‌های کشور در آینده خواهد بود توصیه من به تمام کاندیدا‌های محترم ریاست جمهوری این است که با احتیاط وارد این موضوع شوند و حرف‌هایی نزنند که شدنی نیست، از گفتن حرف‌های غیر کارشناسی خودداری شود چراکه در مردم توقعاتی ایجاد می‌شود و در آینده زمانی که رئیس جمهور شدند عواقب آن را سریع خواهند دید.
به گفته خامسی آب موضوع حساسی است و اگر قرار باشد حرفی در مورد آب زده شود حتما باید در قالب کارشناسی و به صورت دقیق و اصولی باشد.
منبع: ایسنا
دیدگاه کاربران
گوناگون
آخرین اخبار
پربحث ترین
پربازدید ترین
