واکسن‌های‌ داخلی در بحران کاهش داوطلبان کارآزمایی بالینی/ تزریق دوز سوم؛ آری یا خیر؟

جامعه ۲۴ ، یاسر مختاری: واردات واکسن کرونا به همراه تزریق آن، طی دو ماه اخیر اوج گرفته است. بر اساس اعلام گمرک ایران تا امروز بیش از ۱۲۰ میلیون دوز واکسن وارد کشور شده است از سوی دیگر بنابر اعلام وزارت بهداشت تا امروز بیش از ۸۱ میلیون دوز واکسن کرونا تزریق شده است که در نتیجه آن تاکنون ۵۱ میلیون و ۱۵۸ هزار و ۸۵۸ نفر دوز اول، ۳۰ میلیون و ۱۳۹ هزار و ۴۰۰ نفر دوز دوم و ۶۲ هزار و ۵۱۴ نفر، دوز سوم واکسن کرونا را تزریق کرده‌اند.

واکسن‌های ایرانی در سبد واکسیناسیون

این میزان واردات واکسیناسیون در حالی است که دو واکسن ایرانی برکت و پاستوکووک وارد چرخه واکسیناسیون شده‌اند. همچنین واکسن اسپایکوژن مجوز مصرف اضطراری گرفته و احتمالا به زودی وارد سبد واکسن کشور می‌شود و واکسن رازی نیز احتمالا تا اواسط آبان‌ ماه این مجوز را دریافت کند.

با این حال واکسن فخرا در مرحله سوم کارآزمایی بالینی خود قرار داشته و واکسن نورا نیز در مرحله دوم کارآزمایی بالینی خود به سر می‌برد. این در حالیست که در روز‌های اخیر سخنانی مبنی بر توقف پروژه واکسن فخرا به دلیل عدم تمایل وزارت بهداشت برای خریداری آن، منتشر شد. در همین حالچ چهار واکسن دیگر ایرانی نیز در فاز‌های اولیه خود هستند.

با توجه به میزان واکسن‌های تزریق شده و باقی ماندن برخی از واکسن‌ها در مراحل کارآزمایی بالینی، پیدا کردن داوطلب برای حضور در کارآزمایی بالینی واکسن‌ها کار سختی خواهد بود چرا که عمده جمعیت کشور حداقل دوز اول خود را دریافت کرده‌اند و غیر واکسینه شده‌ها نیز تمایلی برای حضور در این کارآزمایی‌ها ندارند.

دلایل عدم استقبال از شرکت در کارآزمایی بالینی واکسن‌های جدید

حمید سوری، رئیس سابق کمیته کشوری اپیدمیولوژی کووید ۱۹ در گفتگو با جامعه ۲۴ اظهار کرد: بر اساس گزارش‌های بین‌المللی ۶۰ درصد جمعیت ایران حداقل یک دوز را دریافت کرده و ۵ درصد دو دوز را دریافت کرده‌اند. نسبت میانگین جهان یک دوز واکسیناسیون ما بالاتر بوده و اما درصد دوز ما نسبت به میانگین جهانی که ۳۷ درصد است پایین‌تر است.

بیشتر بخوانید: ۱۱ باور اشتباه و غیرعلمی برای واکسن نزدن

وی افزود: اینکه مشارکت در کارآزمایی بالینی واکسن داخلی به دلیل واکسیناسیون سراسری کاهش پیدا کند امری طبیعی است. از سوی دیگر وقتی اطلاعات شفاف به دست مردم نرسد آن‌ها دچار شک و شبهه می‌شوند و با توجه به وجود واکسن‌های تأیید شده، استقبال آن‌ها از حضور در کارآزمایی‌های بالینی کاهش پیدا می‌کند و ترجیح می‌دهند که در چرخه واکسیناسیون شرکت کنند.

استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی ادامه داد: هنوز جمعیتی وجود دارند که واکسینه نشده و این افراد می‌توانند در کارآزمایی‌های بالینی شرکت کنند. برای ترغیب این افراد برای حضور در کارآزمایی‌های بالینی نخست باید با پیمایش‌ها و نظرسنجی‌ها دلایل عدم استقبال آن‌ها را کشف و ریشه یابی کرد، مثلا باید دانست که آیا ترجیح آن‌ها واکسن‌های دیگر است یا اینکه اطمینانی نسبت به کارآزمایی‌های بالینی ندارند. وقتی این دلایل مشخص شد برای آن برنامه ریزی کرده و با اطلاعات شفاف به دنبال جذب داوطلب باشند.

چه افرادی می‌توانند در کارآزمایی‌های بالینی شرکت کنند؟

سوری در ادامه بیان کرد: اگرچه افرادی که دو دوز واکسن را دریافت کرده‌اند و مدت زمان زیادی از واکسیناسیون آن‌ها گذشته است می‌توانند وارد کارآزمایی بالینی شوند، اما با توجه به اینکه این افراد عضو گروه‌های پرخطر بوده‌اند، برای کارآزمایی بالینی معمولا افراد کم خطر یعنی افراد ۱۸ تا ۶۰ ساله وارد می‌شوند. در عین حال افراد بالای ۶۰ سال و کمتر از ۱۸ سال نیز به دلایل اخلاقی نباید وارد کارآزمایی بالینی شوند.

وضعیت دوز سوم واکسن کرونا

وی همچنین در رابطه با دوز سوم واکسن کرونا، نیز گفت: هنوز جهان برای اینکه همه جمعیت به دوز سوم نیاز دارند یا خیر به اجماع نرسیده و تنها در مورد خط اول مقابله با کرونا و جمعیت‌های پر خطر این مطالعه وجود دارد که درصدی هم دوز سوم را دریافت کرده‌اند.

سوری یادآور شد: در ایران نیز باید این مطالعه شکل بگیرد تا ببینیم چند درصد از جمعیت به سطح ایمنی قابل توجهی رسیده‌اند و چند درصد جمعیت نیازمند دوز سوم هستند. چند ماه قبل مطالعه مختصری در ایران انجام شد، اما مطالعه جدی هنوز در این مورد وجود ندارد.