سایه مرگ روی سر زریوار

جامعه ۲۴- تالاب زریوار یا (زریبار) این روز‌ها با حقیقت دردآلود درونش می‌سوزد و می‌سازد و در جدال با ناملایمتی‌های بشر و روزگار دست و پنجه نرم می‌کند.

رنگ خاکستری بزرگترین قطب گردشگری غرب کشور و نگین آبی کردستان، نشان از سیمای ناخوش احوالش دارد و سال‌ها است که دست نامنحوس رسوب گذاری و آلایندگی‌های زیست محیطی فاضلاب انسانی و حیوانی گلوی زریوار را می‌فشارد.

در حاشیه زریوار ۱۱ روستا و شهر تاریخی مریوان وجود دارد و هنوز فضولات حیوانی و انسانی شماری از ساخت و ساز‌های غیر مجاز اطراف مریوان در زریوار می‌ریزد و رنگ آبی زلال متبوعش را نامطبوع و مکدر می‌کند.

فاضلاب محله سردوشی‌ها فاجعه زریوار است

شهاب محمدی در گفتگو با ایسنا در رابطه با آخرین وضعیت زریواراظهار کرد: طی سنوات گذشته کلکتور اصلی انتقال فاضلاب روستا‌های اطراف به تصفیه خانه زریوار صورت گرفت و با پیگیری محیط زیست، فاظلاب ضلع غربی زریوار که با ۷ روستا بیشترین میزان ورودی را داشت مسدود شد.

وی افزود: در حل حاضر فاضلاب روستا‌های ضلع شرقی زریوارشامل سه روستا که به گفته کارشناسان تاثیر قابل توجیهی بر زریوار ندارد، به صورت غیر مستقیم در فصل بارندگی‌ها که آب زریوار بیشتر است وارد تالاب می‌شود.

محمدی، مشکل اصلی فاضلاب زریوار را ورود فاضلاب محله سردوشی‌های مریوان، از ضلع جنوبی شهر، به میزان ۳۵ لیتر بر ثانیه تا قبل از سال ۹۸ ذکر کرد و گفت: با پیگیری‌هایی که از ستاد نجات بخشی و کمیته استانی زریوار صورت گرفت، شرکت آب و فاضلاب شهری مکلف به مرتفع کردن ورودی فاضلاب شهری به زریوار شد و پس از اجرای این امر، در آن زمان اعلام شد که هیچ نوع فاضلاب مستقیم و تاثیرگذاری به زریوار وارد نمی‌شود.

فاضلاب ساخت و ساز‌های غیر مجاز در راه تالاب زریوار است

وی ادامه داد:، اما متاسفانه از سال ۹۸ به بعد با توجه به ساخت و ساز‌های غیرمجازی که در منطقه شکل گرفت، حدود۶۰ واحد فاضلاب‌های جدید مجددا به زریوار وارد شده و اکنون فاضلاب‌های زریوار مربوط به ساخت و ساز‌های غیر مجاز ضلع جنوبی تالاب است.

بیشتر بخوانید: بازگشت دیگر بار امید به مازندران

به گفته محمدی، زریوار یکی از معدود تالاب‌هایی است که رودخانه بالادستی ندارد و منبع تامین آب آن بارندگی‌های حوضه و تعدادی چشمه‌های خودجوش کف تالاب زریوار است.

وی از شناسایی ۱۳ تا ۱۵ چشمه در کف زریوار طی مطالعات تجربی در گذشته خبر داد و گفت: در آخرین مطالعات تالاب، درصد زیادی از این چشمه‌ها به دلیل پوشیده شدن توسط لجن قابل شناسایی نبوده است.

لایه روبی تالاب نیازمند تکنولوژی است

معاون فنی محیط زیست استان کردستان با اشاره به اینکه در دنیا لایه روبی تالاب‌ها نیازمند تجهیزات فوق العاده عظیمی است گفت: اکنون لایه روبی در دریاچه زریوار به شیوه سنتی و با تجهیزاتی همچون بیل و لودر انجام نمی‌شود، چرا که آثا مخرب بسیار بیشتری به جای می‌گذارد؛ راهکار حفاظتی بیان می‌کند که قبل از بیماری باید عامل بیماری را نابود کرده و اجازه داد که تالاب سیر طبیعی خود را طی کند.

وی ادامه داد: تالاب یک اکوسیتم زنده است و تنها کار مهم زنده نگه داشتن و مدیریت آن، جلوگیری از ورود تالاب‌ها به مرحله پیری و تغذیه گرایی است، اکنون باید در زریوار نیز از ورود عوامل آلوده کننده به تالاب جلوگیری شود.

زنگ خطر کم آبی زریوار به صدا درآمده است

محمدی، با بیان اینکه منابع و چشمه‌های طبیعی کف دریاچه به دلیل رسوبات زیاد کاهش یافته است، یکی از بزرگترین عوامل ورود لجن و رسوبات به زریوار را ورود فاضلاب‌ها دانست و گفت: بارندگی‌های حوضه تالاب زریوار با میانگینی حدود ۹۰۰ میلی متر در سال رسوباتی را ایجاد می‌کند که موجب آلودگی دریاچه زریوار می‌شود و مرحله پیری دریاچه را تسریع می‌بخشد.

وی معتقد است، حدود ۳۰ سال گذشته دریاچه زریوار تالابی جوان بود و اکنون در سن میانسالی و زنگ خطر قرار دارد و روند توالی زریوار تسریع بخشیده شده و اگر کنترل نشود، فاجعه است و زریوار را از دست می‌دهیم.

معاون فنی محیط زیست استان کردستان، با بیان اینکه طبق مطالعات تجربی و نه دانشگاهی و علمی صورت گرفته میزان آب مورد نیاز حفظ وضعیت اکولوژیکی زریوار سالانه ۴۰ میلیون متر مکعب برآورد شده است، بیان کرد: در سال ۹۸ که بارندگی‌های حوضه مناسب‌تر بود حجم آب مورد نیاز و حداکثری زریوار تامین شد؛ اما متاسفانه با کاهش ۴۰ درصدی بارندگی‌ها در سال گذشته، تالاب وارد مرحله کم آبی شده است.

وی با اشاره به اینکه اگر چه تامین آب زریوار از دغدغه‌های اصلی این تالاب نیست، چرا که همیشه آب مورد نیاز خود را داشته است، اعلام کرد: میزان آب مورد نیاز زریوار جزو مطالعات سال ۱۴۰۰ قرار گرفته است و بعد از آن، این میزان آب مورد نیاز از آب منطقه‌ای شهرستان مریوان مطالبه خواهد شد.

وی برخورد با ساخت و سازها، کشاورزی و باغ‌ها و چاه‌های غیرمجاز اطراف زریوار را از اقدامات سازمان محیط زیست برای مقابله با خطر کم آبی در تالاب ذکر کرد و گفت: خط انتقال سد گاران که آب شرب مریوان، دشت بیلو، خاو، میراوا و باغ‌های پایاب زریوار را تامین می‌کند، برداشت آب از زریوار را کاهش می‌دهد.

وی افزود: از این خط انتقال مجوز ۲۰۰ لیتر بر ثانیه حقابه برای زریوار اخذ شده است که کمک زیادی به تامین آب تالاب می‌کند.

۹۰ درصد گونه‌های ماهی زریوار منقرض شده است

محمدی گفت: تنوع ماهی‌های بومی که تا کنون در زریوار شناسایی شده به شدت کاهش یافته و از ۱۵ گونه شناسایی شده در مطالعات قبلی، دو گونه باقی مانده و ۹۰ درصد آن منقرض شده است.

وی تصریح کرد: تالاب زریوار یک اکوسیستم باز بوده و این در حالی است که بسته شدن سد زریوار از سال ۷۴ مانع ارتباط اکولوژیکی بین ماهی‌های تالاب با رودخانه پایین دست زریوار و قطع زنجیره تولیدمثل شد.

معاون فنی محیط زیست استان کردستان عنوان کرد: متاسفانه نحوه صید و صیادی تعاونی‌های موجود در زریوار که کل ماهی‌های موجود در منطقه را صید می‌کردند، دلیل دیگر کاهش تنوع ماهی‌های زریوار به شمار می‌رود؛ در آخرین گزارش در سال ۹۹ تنوع ماهی‌های تالاب زریوار به حد صفر رسیده است.

ورود ماهی‌های غیر بومی، تیشه بر ریشه زریوار است

وی با بیان اینکه مطالعات گذشته برروی تالاب‌ها و منابع طبیعی بیشترجنبه اقتصادی داشت، اظهار کرد: در مطالعات لیمنولوژی زریوار مشخص شد که پدیده رشد نیزار و تیپیکاسیون بر روی این تالاب وجود دارد و این امر استنادی قوی برای وارد کردن ماهی‌های فیتوفاک و کپور و یکسری ماهی علف خوار که هم جنبه اقتصادی و هم رشد پدیده نیزار‌ها و سایر مخاطرات محیط زیستی زریوار را کنترل می‌کند، شد و این رویه هنوز هم ادامه دارد.

محمدی با اعلام اینکه همزمان با ماهی‌های وارد شده، یکسری ماهی مهاجم نیز وارد زریوار شد که عامل اصلی رقابت تغذیه از منابع غذایی ماه‌های بومی تالاب است، تصریح کرد: اکنون مشخص شده که وارد کردن این ماهی‌ها به تالاب زریواربعد از چند سال، نه تنها نیزار‌ها را کنترل نکرده بلکه حتی موجب از بین رفتن ماهی‌های بومی زریوار نیز شده است.

وی در ادامه دلیل اصلی گرانی ماهی‌های زریوار را، علاوه بر تورم و گرانی موجود در جامعه، کاهش بچه ریزی و ماهی‌های تالاب ذکرد کرد و افزود: حق کارگری صیادان، گرانی تور و تجهیزات ماهی گیری نیز بر روی قیمت ماهی‌ها اثر گذار است.

معاون فنی محیط زیست استان کردستان، افزایش اعتبارات تالاب زریوار، تشکیل جلسات و همایش‌های مختلف در حوزه تالاب زریوار، ارتقا و افزایش سطح گردشگری را مهم‌ترین دستاورد‌های پیوستن این تالاب به کنوانسیون رامسر ذکر کرد و افزود: تالاب زریوار که در دل جوامع محلی قرار دارد باید منفعت زیادی از ابعاد مختلف برای استان داشته باشد، اگر تالاب زریوار با دید و نگرش درست مدیریت شود، می‌تواند به اندازه چند چاه نفت برای استان و حتی کشور خیر و برکت داشته باشد.