چرا تنبیه دانش آموزان تمامی ندارد؟/ ریشه‌های خشونت علیه دانش‌آموزان؛ نبود صلاحیت رفتاری یا مشکلات معیشتی معلمان

جامعه ۲۴- برای سال‌ها بود که تنبیه بدنی کودکان از مدارس ممنوع شده، اما هرازگاهی یک خبر یا تصویری از این موارد در رسانه‌ها بازنشر می‌شود. اینکه هنوز کودکانی در مدارس مورد ضرب و شتم یکی از مربیان یا معلمان قرار می‌گیرد برای بسیاری این پرسش را به وجود می‌آورد که چه ارتباطی بین سلامت روان افراد و گزینش آن‌ها برای کسب جایگاه معلمی که بالاترین جایگاه در بسیاری از جوامع است وجود دارد. و آیا نبایستی در جذب معلمان و حتی در آموزش‌های حین خدمت آنان به مباحث روانشناسی و جامعه شناختی آن توجه کرد تا فرهنگیان بیشتر با این مباحث آشنا شده و در مدیریت کلاس و تعلیم و تربیت دانش آموز، آن را به کار گیرند؟

به گزارش جامعه ۲۴ ، از سوی دیگر مشکلات معیشتی و اقتصادی معلمان که در ماه‌های اخیر در قالب طرح رتبه‌بندی معلمان و تبعیض‌های شغلی آنان مطرح شده نیز گویی بر خشونت‌ورزی برخی از آنان نسبت دانش‌آموزان تأثیرگذار بوده است. بهرحال معلمی اگرچه از شغل‌های تاثیرگذار در جامعه محسوب می‌شود اما میزان دریافتی آنها متناسب با اهمیت شغلی که در آن ایفای مسئولیت می‌کنند نیست و همین مسئله بسیاری از فرهنگیان را به سمت شغل‌های دوم و سوم کشانده است و این مسئله قطعا باعث فرسودگی و خستگی معلمان شده و بر تربیت دانش آموزان نیز تاثیرگذار است.

در گزینش معلمان راه اشتباهی رفته‌ایم

در همین زمینه ابراهیم سحرخیز، معاون سابق وزیر آموزش و پرورش در گفتگو با جامعه ۲۴ با بیان اینکه متأسفانه در زمان گزینش معلمان، صلاحیت روانی او یا ویژگی‌های شخصیتی افراد برای کسب جایگاه معلمی مورد توجه قرار نمی‌گیرد، گفت: در زمان مصاحبه حین استخدام هم این صلاحیت مورد بررسی قرار نمی‌گیرد.

بیشتر بخوانید: دانش‌آموزان فاقد شناسنامه ایرانی محروم از آموزش و بالندگی/ هیچ‌کس از فاقد شناسنامه‌ها حمایت نمی‌کند

وی افزود: یک اشتباه فاحشی که در چهل سال اخیر صورت گرفته این است که گزینش معلمان از طریق ماده ۲۸ قانون استخدامی را جدی نگرفتیم و در عوض صلاحیت‌های اعتقادی، اخلاقی و عدم سوء پیشینه در این سال‌ها اصل بوده است. اما بخش بسیار مهم دیگر، گزینش در مصاحبه است که باید تیم مصاحبه کننده صلاحیت معلم را تأیید کنند و این مسئله جدی گرفته نشده است به همین دلیل برخی افراد در جایگاه خود قرار نمی‌گیرند.

نفر اول یک دانشگاه را دفتردار کردیم!

سحرخیز اظهار کرد: ما با مواردی برخورد کردیم که طرف نفر اول یک دانشگاه بوده اما ما او را به یک دبیرستان پسرانه فرستادیم؛ در آنجا دانش‌آموزان به او آب‌میوه‌ای حاوی ماده بیهوشی تعارف می‌کنند که او بیهوش می‌شود. سپس این فرد را به دبیرستان دخترانه فرستادیم آنجا هم موفق نبود و در نهایت این فرد را که فوق لیسانس فیزیک داشت به عنوان دفتر‌دار به کار گرفتند. ما قرار بوده معلم فیزیک جذب کنیم، اما چون گزینش ما خوب نبوده خروجی کار از یک دانش‌آموخته فیزیک به یک دفتردار تبدیل شده است، یعنی فرد در جایگاه تخصصی خود قرار نگرفته است.

نباید در گزینش معلم تعارف کنیم

وی افزود: معلم با توجه به اینکه هنوز نگاه مرجعیت به او وجود دارد، باید به لحاظ ظاهری نیز وجیه‌المنظر بوده و دارای کاریزما باشد ضمن اینکه باید بررسی شود که آیا تنش روانی دارد یا خیر؟ فرد آرامی است یا عصبی؟ متأسفانه در مصاحبه‌ها به این موارد دقت نمی‌شود و تنها محفوظات پرسیده می‌شود. باید در مصاحبه‌ها بر روی این ویژگی‌ها متمرکز شد و روانشناسان خبره در مورد این افراد نظر کارشناسی ارائه دهند.

معاون سابق وزیر آموزش و پرورش در ادامه گفتگو با جامعه ۲۴ اظهار کرد: در ظاهر قصه این موارد هست و برای آن قوانینی وجود دارد، اما در عمل چنین نیست. اگر کسی یک‌سری سوء رفتارهایی دارد باید در مصاحبه مردود شود. باید از افراد تست شخصیت گرفته و مطالعات روانشناسی بر روی آن‌ها صورت بگیرد، اما در این حوزه کاستی‌های جدی وجود دارد.

راه‌هایی که جلوی خشونت معلم را می‌گیرد

وی ادامه داد: معمولا معلمانی که قرار است استخدام رسمی شوند، مدتی را به صورت پیمانی جذب می‌شوند یعنی باید این افراد را در یک تا دو سال آینده مورد رصد قرار دهیم و اگر دیدیم که نقص رفتاری دارد یا ویژگی‌های او برای شغل معلمی کافی نبود عذر او را بخواهیم بنابراین در بدو کار می‌توانیم از جذب افراد نامناسب جلوگیری کنیم.

سحرخیز بیان کرد: اگر فردی پس از پنج سال چنین رفتار‌هایی را از خود بروز دهد قانون گذار پیش‌بینی کرده که هیئت‌های رسیدگی و مراکز ارزیابی از عملکرد باید به این موارد رسیدگی کنند و بسته به رفتاری که انجام داده از تغییر رسته شغلی تا اخراج و بازخرید برای او در نظر گرفته شود.

وی در ادامه در رابطه با تأثیر معیشت معلمان بر نحوه رفتار آن‌ها نیز گفت: این موضوع قطعا در بروز رفتار نقش دارد، اما برای سنجیدن وزن آن باید تحقیق صورت گیرد که چنین تحقیقی صورت نگرفته است. بالاخره معلمی که مشکل اجاره مسکن و یا فرزند دانشجویی دارد، ماشین برای تردد نیز ندارد و یا احیانا در خانواده هم دچار مشکل و مشاجره است، نمی‌تواند این مشغله‌های ذهنی را با خود به کلاس نیاورد.

سحرخیز بیان کرد: بسیاری از این معلمان که احیانا خشونت می‌ورزند به صورت ذاتی خشن نیستند و قطعا این مشکلات بر روی رفتار آن‌ها تأثیر می‌گذارد.

وی بیان کرد: باید آن‌ طرف قضیه را نیز دید؛ ما بخش دانش‌آموزان را رها کرده‌ایم لذا باید تعامل جدی بین اولیا و مربیان وجود داشته باشد که متأسفانه چنین نیست و در زمینه انضباط دانش‌آموز نیز ورود جدی نکرده‌ایم. مثلا باید در مورد ورود موبایل به مدارس برخورد جدی صورت بگیرد و و از والدین بخواهند که فرزندانشان انضباط جدی داشته باشند.

تفاوت نسلی و خشونت

معاون سابق وزارت آموزش و پرورش یادآور شد: از سوی دیگر باید این نکته در نظر گرفت که تفاوت نسلی بین دانش‌آموز و معلم نیز که نمی‌توانند همدیگر را درک کنند گاهی موجب بروز خشونت ناخواسته می‌شود.

تأثیر رفتار خشن بر دانش‌آموز

با این حال بسیاری از خشونت‌ها تنها فیزیکی نیست و گاه این خشونت‌ها به صورت کلامی صورت می‌گیرد.

در این زمینه سیده هاجر اکبری، کارشناس تربیتی کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به جامعه ۲۴، گفت: این خشونت کلامی گاه از خشونت فیزیکی و جسمی بدتر است.

وی افزود: وقتی معلمی به صورت خشن با دانش‌آموزی صحبت می‌کند بر روی روح و روان او تأثیر می‌گذارد و احساس سرخوردگی به او دست می‌دهد. این احساس سرخوردگی اعتماد به نفس او را کاهش داده و جلوی ابراز وجود او را در جمع می‌گیرد.

اکبری یادآور شد: بسیاری از برخورد‌های نامناسب موجب فراری شدن دانش‌آموزان از مدارس می‌شود، به همین دلیل دوره‌های آموزشی سلامت روان و مشاوره برای آموزش نحوه برخورد معلم با دانش‌آموز نیاز است.