حفظ جان یا محیط زیست؟

جامعه ۲۴ -  در دهه‌های گذشته عدم توجه انسان به محیط زیست و بهره برداری‌های بدون مرز از منابع طبیعی، زندگی او را با چالش‌هایی روبه رو کرده است که همین موضوع مشکلات تلخی را برای نسل‌های آینده ایجاد خواهد کرد.

شغل محیط بانی در جلوگیری از تخریب محیط زیست بسیار مهم و البته پرخطر است، محیط بانان به طور مستقیم با خطراتی همچون درگیری مسلحانه، سختی زندگی در مناطق کوهستانی، بیابانی و جنگلی، آتش سوزی و کار شبانه روزی و... مواجه هستند.

این شغل با وجود خطرات و البته اهمیت خود، همواره با کمبود حمایت و ضعف قوانین مواجه شده است. با توجه به گستردگی منابع محیط زیستی ایران تعداد محیط بانان فعال در کشور خیلی کمتر از استاندارد جهانی است. طبق استاندارد‌ها برای هر ۴۰۰۰ هکتار باید یک محیط بان اختصاص داده شود، در حالی که این میزان در ایران به هر ۴۰۰۰۰ هکتار یک محیط بان افزایش داشته است.

کمبود نیرو‌های محیط بانی در درگیری با شکارچیان و تعقیب و گریز‌ها سبب شده طبق آمار منتشر شده از سوی سازمان محیط زیست طی سال‌های گذشته ۴۰۰ محیط بان کشور، در درگیری با متخلفان محیط زیست دچار صدمات جانی شدند و بیش از ۱۴۰ محیط بان کشورمان نیز در حین خدمت به شهادت رسیدند.

بیشتر بخوانید: فاجعه پلاستیکی در اقیانوس‌ها/ اینفوگرافی

جمشید محبت خانی فرمانده یگان حفاظت سازمان حفاظت محیط زیست در تاریخ ۲۰ فروردین ماه سال جاری درباره وجود مشکلاتی در قانون به کارگیری سلاح برای محیط بانان اظهار کرد: سال گذشته قانونی مبنی بر به کارگیری سلاح محیط بانان همچون ماموران پلیس تصویب و بعد از تأیید شورای نگهبان به سراسر کشور ابلاغ شد که محیط بانان در این قانون، حمایت بیمه‌ای و قضایی شدند.

وی ادامه داد: در این قانون، محیط بانان تنها زمانی که جانشان یا جان همکارشان در خطر باشد اجازه استفاده از سلاح را داشتند، اما خلأ این قانون این است که وقتی محیط بانان در منطقه حفاظت شده افرادی را سوار بر خودرو یا موتور با سلاح گرم ببینند، شکار زده باشند یا نزده باشند تا زمانی که به سمت محیط بانان هدف گیری و شلیک نکنند، محیط بانان اجازه شلیک ندارند و شکارچی غیرمجاز حتی اگر شکار هم کرده باشند می‌توانند به راحتی با سلاح گرم در منطقه تردد کنند.

محبت خانی گفت: طبق این قانون، حالت پدافندی برای محیط بانان تصویب شده، اما ما باید به این فکر باشیم که محیط بانان تنها منتظر عمل طرف مقابل نباشند که عکس العمل نشان دهند، چون امکان دارد شکارچی در همان ابتدا سر محیط بان را نشانه بگیرد و محیط بان کشته شود و در اینجا دیگر عکس العملی برای محیط بان وجود ندارد، چون جان خود را از دست داده است.

وی افزود: پس در این رابطه باید یک ماده قانونی به این موضوع اضافه شود مانند زمانی که فردی مسلح در حال فرار باشد پلیس دستور ایست می‌دهد و اگر فرد مسلح متوقف نشد، پلیس اجازه شلیک از کمر به پایین فرد مسلح را دارد و می‌تواند تیر هوایی بزند.

محبت خانی تصریح کرد: در رابطه با قانون بکارگیری سلاح محیط بانان ما باید به گونه‌ای قانون را اصلاح کنیم که اگر فردی با اسلحه به صورت غیرمجاز داخل منطقه حفاظت شده است، محیط بان بتواند دستور ایست دهد و اگر فرد متوقف نشد، در شلیک هوایی مانند پلیس رفتار کند.

وی اضافه کرد: در رابطه با اصلاحیه قانون، مجلس هم اعلام آمادگی کرده و ما به دنبال اصلاح قانون بکارگیری سلاح محیط بانان هستیم تا این نیرو‌های خدوم و زحمتکش با ایمنی بتوانند حافظ طبیعت کشور باشند.

اصلاح قوانین مبارزه با شکار و حمایت از محیط زیست می‌تواند به بالا رفتن امنیت شغلی محیط بانان بیانجامد و دست متخلفان و شکارچیان که برای منافع خود هرگونه آسیبی نسبت به محیط زیست می‌زنند را کوتاه کند.

در ادامه برای اطلاع دقیق‌تر از شرایط و مشکلات محیط بانان به گفتگو با یکی از این عزیزان پرداختیم، اما به دلایلی این محیط بان خواستار ذکر نشدن نامش در این گزارش شد. او در گفتگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران جوان، با اشاره به اینکه ده سال، در حوزه محیط بانی مشغول به خدمت است، اظهار کرد: من از همان کودکی تا به امروز علاقه زیادی به طبیعت و حیات وحش داشتم، بنابراین با کمک یکی از اقوام شغل محیط بانی را انتخاب کردم و همچنان عاشق این شغل هستم.

این محیط بان در پاسخ به اینکه در شغل محیط بانی چه موضوعی شما را آزرده خاطر می‌کند، گفت: شغل محیط بانی سختی‌های زیادی دارد، اما اگر عاشق این شغل باشی دیگر سختی برای شما معنایی پیدا نمی‌کند.


او با اشاره به لایحه حفاظت از محیط بانان، عنوان کرد: لایحه حمایت از محیط بانان قرار بود، برای حمایت از ما باشد، اما این لایحه نیز کاربردی برای ما محیط بانان نداشته است.

این محیط بان درباره حقوق و مزایای شغل محیط بانی تصریح کرد: شغل محیط بانی سختی‌های زیادی دارد، اما حقوق و مزایای آن بسیار اندک است، البته در مقایسه با سال‌های گذشته یک میزان افزایش حقوقی داشته است، اما باز هم کفاف یک زندگی ساده را نمی‌دهد.

او افزود: امکاناتی که در اختیار محیط بانی قرار می‌گیرد، بسیار کم و متاسفانه محیط بانی جزء مشاغل سخت است، اما در ایران به محیط بانی این نگاه را ندارند.

بیشتر بخوانید: ۱۴۳ محیط‌بان در راستای حفاظت از محیط زیست کشور شهید شدند

این محیط بان با اشاره به قوانین بکارگیری سلاح برای محیط بانان نیز تصریح کرد: قانون بکارگیری سلاح برای محیط بانان خیلی نقص دارد و نیاز است تا مسئولان به این موضوع نگاه جدی داشته باشند.

حمایت از محیط بانان به خاطر وظیفه سنگینی که بر دوش دارند بسیار جدی است. مهم‌ترین اقدام برای بهبود شرایط این شغل رسیدگی به معیشت و دغدغه مالی این عزیزان است و باید افزایش مزایای شغلی آن‌ها در دستور کار قرار گیرد.

توانمندسازی محیط بانان همچون آموزش‌های ضمن خدمت و اعطای تجهیزات به روز و توجه به ظرفیت‌های بومی که محیط بانان هر منطقه دارند و کاهش ساعات خدمت می‌تواند از مواردی جهت حمایت از آن‌ها و در نهایت صیانت از محیط زیست برای نسل‌های آینده باشد.