آتش زدن کندو‌ها برای برداشت عسل کوهی/فیلم

زنبور‌ها تاثیرات فراوانی در گرده افشانی طبیعی و حیات زمین دارند، بیش از ۱۶۰۰۰ گونه زنبور در هفت خانواده زیستی مختلف در سراسر جهان ثبت شده است، این موجودات با ارزش که به صورت گروهی درکندو زندگی می‌کنند، تحت فرمان و رهبری ملکه خود هستند که معمولا هر کند دارای یک ملکه، هزاران زنبور کارگر و زنبور سرباز است.

زنبور‌های کارگر معمولا ماده هستند که وظیفه آن‌ها جمع آوری شهد، گرده افشانی و ساختن عسل است، و زنبور‌های نر نقش سرباز محافظت از ملکه و کندو را دارند. در انتهای بدن این زنبور‌ها یک نیش وجود دارد که در صورت گیج شدن، ترسیدن و مورد حمله قرار گرفتن ممکن است در دفاع از خود از آن استفاده کنند که در صورت استفاده با ترشح بیش از حد آدرنالین می‌میرند.

بسیاری از عسل‌های تولیدی در کشور از مزارع کندو تامین می‌شود که کندو داران با ساختن جعبه‌های چوبی و فراهم کردن شرایط برای ملکه درون جعبه فضا را برای تولید مثل و ساخت موم فراهم می‌کنند که پس از گذشت مدتی با خارج کردن موم‌ها اقدام به برداشت عسل می‌کنند.

طی سال‌های اخیر فروش عسل کوهی یا عسل وحشی در فضای مجازی و برخی فروشگاه‌ها رواج پیدا کرده است. این فروشندگان که با تبلیغ درمان و شفا با عسل وحشی اقدام به سود جویی می‌کنند. برای رسیدن به این عسل باید کندو‌های وحشی در طبیعت را مورد تخریب قراردهند.

زنبور‌های آزاد یا به اصطلاح خارج از مزارع کندو در نقش بسیار مهمی در گرده افشانی دارند. آن‌ها با پرواز در سطح جنگل‌ها، مراتع، مزارع و باغ‌ها شهد‌هایی که به تنشان چسبیده را پخش می‌کنند و زنبور‌های بی‌عسل با شکار آفات در طبیعت کنترل بیولوژیکی را انجام می‌دهند.

بیشتر بخوانید: آتش و دود در جنگل‌های ويسر نوشهر/ تصاویر

هر عسل یا زنبوری خارج از مزارع وحشی نیست گاهی یک ملکه با سربازان خود به یک کندو حمله می‌کنند و به ناچار ملکه‌ها و سربازان قبلی ناچار به فرار می‌شوند که پس از خروج از کندو اقدام به ساخت یک کندو در شاخه درختان و کوه‌ها می‌کنند، معمولا کندو‌های وحشی به صورت چند تکه و دایره‌ای شکل هستند، اما کندو‌های مزارع به صورت یکپارچه و یک تکه ساخته می‌شوند.

علیرضا نادری کارشناس حشرات دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان، در مورد زنبور‌های وحشی گفت: زنبور‌های وحشی معمولا در استان‌های شمالی، مرکزی و جنوبی کشور مانند گیلان، مازندران، گلستان، خوزستان، فارس، کردستان، سیستان و بلوچستان، و کرمان و درسایر استان‌ها یافت می‌شوند.

وی افزود: زنبور‌های عسل از خانواده آپیده هستند که گونه‌های متعددی دارند و در جهان تعداد محدودی از آن‌ها می‌توانند عسل تولید کنند، در ایران ۲ گونه زنبور عسل وحشی با نام‌های آپیس ملیفرا (زنبور‌های شمال) و آپیس فلورا (زنبور‌های جنوب) وجود دارد، زنبور‌های عسل بومی کشور در باغات، کوه ها، جنگل‌ها و غار‌ها و تنه درختان اقدام به ساخت عسل می‌کنند که حضور این گونه‌ها در طبیعت کشور و جهان از اهمیت بالایی برخوردار است.

نادری تصریح کرد: از ۲۴۰ میلیون سال قبل که گیاهان گلدار اقدام به گل دادن کردند در کنارشان زنبور‌ها و سایر حشرات گرده افشان تکامل یافتند که امروزه این تکامل به اوجش رسیده است، اما در طبیعت گرده افشان‌های دیگری مانند مگس ها، بالتوری ها، سوسک‌ها و پرندگان وجود هستند که برای طبیعت اهمیت زیادی دارند، ولی به دلیل اینکه عسل تولید نمی‌کنند مانند زنبور‌ها دیده نشده اند.

کارشناس حشرات دفتر موزه ملی تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: هر موجود زنده‌ای اگر تعدادش از یک حدی کمتر یا بیشتر شود برای طبیعت آفت محسوب می‌شود، در برخی مناطق تعداد کندو‌های پرورش عسل زیاد شده که این عمل باعث ایجاد رقابت گرده افشانی میان زنبور‌های پرورشی و زنبور‌های بومی منطقه شده است.

نادری در مورد برداشت بی رویه عسل وحشی گفت: برخی برای برداشت عسل وحشی اقدام به تخریب کامل کندو مانند آتش زدن آن می‌کنند و غذای زمستانه و تابستانه لارو ها، ملکه و کارگر هارا از لانه خارج می‌کنند، حتی اگر این افراد بخشی از کندو را باقی بگذارند باز هم به محیط زیست و آن کندو ضربه شدیدی می‌زنند.

وی افزود: سازمان حفاظت محیط زیست برای جلوگیری از خرید و فروش عسل وحشی در مناطق ۴ گانه تحت نظارت خود ورود کرده و با بخش نامه‌هایی برداشت هارا محدود و همچنین جریمه‌هایی را برای برداشت عسل وحشی و کوهی در نظر گرفته است.

نادری در پایان گفت: زنبور‌هایی که در کندو نگهداری می‌شوند اگر از یک تعدادی زیاد شوند باعث آسیب منطقه می‌شوند اگر در کنار این مزارع چند کندوی عسل وحشی دیگر وجود داشته باشند، حفظ محیط زیست و کیفیت عسل تولید شده بهتر خواهد بود.