پیامدهای کمبود امکانات اطفای حریق جنگل‌ها در کشور

جامعه ۲۴- آتش بار دیگر در فصل سرد سال به جان جنگل‌های کشور افتاد. ظهر اول مهرماه دو فقره آتش‌سوزی گسترده در عرصه‌های جنگلی شهرستان کردکوی در غرب گلستان به وقوع پیوست. باد شدیدی که در محل این دو آتش سوزی در حال وزیدن بود، باعث گسترش آتش شد. عملیات اطفای حریق به دلیل وزش باد سخت شده بود و به طور مداوم درخواست اعزام فروند‌های بالگرد به منطقه داده می‌شد. سوم مهر که روز سوم حادثه بود،۸۰ درصد آتش‌سوزی مهارشد، اما در این سه روز حدود۲۰۰هکتار از مناطق جنگلی درازنو آسیب دید. دو ماه بعد از آتش‌سوزی در جنگل‌های کردکوی یعنی اول آذرماه جنگل‌های روستای «بلم جرک» استان گلستان دچار آتش‌سوزی شد که علت آن هم نامشخص بود. چیزی از وقوع این حوادث نگذشته بود که پارک ملی گلستان آتش گرفت که پنج حریق کامل در آن رخ داد.

در حالی آتش‌سوزی‌های متعددی هر سال در جنگل‌های کشور رخ می‌دهد که به گفته رییس سازمان جنگل‌ها علت ۹۵ درصد وقوع این حوادث عوامل انسانی هستند و برخی عمدی و برخی غیرعمدی مرتکب این جرم می‌شوند. در این میان مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی کشور معتقد است این آمار جای بحث دارد.

هادی کیادلیری در گفتگو با ایسنا اظهارکرد: شاید آتش سوزی‌ها در کشور به علت بارندگی و کاهش و افزایش میزان آن در سالی کم و در سالی دیگر زیادتر شوند، ولی روند کلی آتش‌سوزی‌ها ادامه دار و رو به افزایش است.

مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی کشور درباره دلایل آتش‌سوزی جنگل‌ها گفت: آتش‌سوزی جنگل‌ها دلایل زیادی دارد. جنگل‌های ما به دلیل شرایط اقلیمی کشور هم به لحاظ پوشش گیاهی ضعیف و به علت خشکسالی مستعد آتش سوزی است.

بیشتر بخوانید: در اطفای حریق زاگرس دریغ از یک هواپیمای آتش نشانی

وی درباره آتش سوزی در پارک ملی گلستان اظهارکرد: آتش‌سوزی پارک ملی گلستان هم به کاهش بارندگی در استان و هم به عوامل انسانی مربوط می‌شود، اما آمار ذکر شده از سوی سازمان جنگل‌ها در زمینه دخالت ۹۵ درصدی انسان در آتش‌سوزی جنگل‌ها جای بحث دارد.

کیادلیری ادامه داد: انسان‌ها درقالب گردشگر، شکارچی و یا حتی بومیان و روستائیان می‌توانند به علت بی‌احتیاطی به این جنگل‌ها که خود مستعد آتش‌سوزی هستند، ضربه سنگینی وارد کنند.

مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی کشور با اشاره به متداول بودن آتش‌سوزی جنگل‌های شمال کشور درفصل پاییز اظهارکرد: الگو‌های آتش سوزی به هم خورده و شدت به وجود آمدن این پدیده در مناطق شمالی کشور افزایش زیادی پیدا کرده و این امر غیرطبیعی است.

وی درباره آسیب‌های آتش‌سوزی در فصل‌های مختلف گفت: این آتش‌سوزی‌ها در فصل بهار کم کم نمایان می‌شود که با توجه به زاد و ولد حیوانات و پرندگان آسیب‌های زیادی به زیستگاه‌های طبیعی وارد می‌شود. آتش‌سوزی‌های اخیر در محدوده پارک ملی گلستان نیز حائز اهمیت است، چون گونه‌های خاص حیوانی، گیاهی و پرندگان در آن سکنی گزیده اند.

کیادلیری درباره میزان صدمات وارد شده بر جنگل‌ها بر اثر آتش‌سوزی گفت: اگر سطح آتش‌سوزی مانند سال‌های قبل باشد، آسیب چندانی به این زیستگاه‌ها وارد نمی‌شود، ولی اگر سطح گسترده‌تری را در بر گیرد، فاجعه بار خواهد بود و به پوشش گیاهی منطقه آسیب زیادی وارد می‌کند.

وی افزود: تغییر الگو‌های آتش‌سوزی در این دوران موجب نگرانی کارشناسان است. در شمال کشور در فصل پاییز همواره به دلیل خزان، وزش باد‌های گرم مدیترانه‌ای و کاهش هوا شاهد آتش‌سوزی و در زاگرس نیز در فصل تابستان با پدیده آتش‌سوزی روبه رو هستیم، اما در وضعیت فعلی ما در هر فصلی شاهد آتش‌سوزی در این دو منطقه هستیم این در حالیست که در برخی از مناطق به لحاظ طبیعی نباید شاهد آتش سوزی باشیم، ولی این پدیده در آن نقطه رخ می‌دهد.

کیادلیری درباره تاثیر تغییر الگو‌های زمانی و مکانی آتش‌سوزی جنگل‌ها برموجودات زنده ساکن در جنگل‌ها گفت: تغییر الگو‌های زمانی و مکانی آتش‌سوزی، تمام موجودات را غافلگیر کرده است، چون با این پدیده سازگار نیستند بنابراین این تغییر الگو و شدت و حدت آن فوق‌العاده نگران کننده است. از طرفی به همان اندازه که پدیده آتش‌سوزی، رشد و شدت داشته، تجهیزات و امکانات اطفای حریق در سراسر کشور افزایش نیافته است و امکانات و تجهیزات بسیار محدود هستند.

وی افزود: این امر در آینده نزدیک کشورمان را با بحران فزاینده‌ای روبرو خواهد کرد و حتی امروزه هم یکی از اصلی‌ترین عوامل تخریب جنگل‌ها آتش سوزی است.

این کارشناس جنگل درباره قدرت ترمیم بافت‌های از دست رفته درجنگل‌ها گفت: قدرت ترمیم بافت‌های فرسوده به‌طور کامل به نوع جنگل‌ها و شدت آتش بستگی دارد. گاهی آتش به تنه درختان و گاهی به تاج آن سرایت می‌کند. آتش‌سوزی در جنگل‌های شمال کشوراگر سطحی باشد، ترمیم آن بسیار آسان خواهد بود، اما در جنگل‌های زاگرس حتی اگر آتش سطحی باشد، خطرناک است، چون همه موجودات در سطح جنگل‌ها زندگی می‌کنند. ضمن این که در این منطقه مشکل زادآوری و نهال وجود دارد و نهال‌های تازه با آتش‌سوزی از بین خواهند رفت.

وی ادامه داد: با این حال در شمال کشور اگر آتش در تاج درختان اتفاق بیفتد خطرناک است و به درختان دیگر نیز آتش منتقل می‌شود و با تخریب گونه‌های گیاهی توانایی طبیعت برای مقابله با عواملی مثل تغییر اقلیم کاهش می‌یابد.

کیادلیری تصریح کرد: اگر این آتش‌سوزی در فصل پاییز صورت گیرد، شدت و حدتش کم و اگر نوع آن در کف جنگل باشد، آسیب‌هی وارد شده ترمیم‌پذیر خواهد بود.

وی در ادامه درباره انسانی بودن این آتش سوزی‌ها اظهار کرد:، چون برخی مناطق جنگلی اصلا محل تردد انسان‌ها نیست، اعلام آمار ۹۵ درصدی آتش‌سوزی جنگل‌ها از سوی انسان‌ها شک برانگیز است.

مرجع ملی کنوانسیون تنوع زیستی کشور درباره عامدانه بودن آتش‌سوزی در جنگل‌ها گفت: برخی از آتش‌سوزی‌های جنگل‌ها عامدانه است و بسیاری از افراد در خیلی از مناطق به علت توسعه کشاورزی اقدام به آتش زدن جنگل‌های بلوط کرده‌اند، برخی دیگر هم باغ‌های خود را آتش زده و این آتش به جنگل‌ها سرایت کرده است و یا حتی توسعه بی قاعده گردشگری در کشور سبب شده گردشگران بی‌مبالاتی کنند.

وی ادامه داد:اگر آمار آتش سوزی توسط انسان‌ها در کشور ۹۵درصد است باید تحقیق کنیم که انگیزه این افراد از این کار چه بوده است و درصورت سهوی بودن این حادثه، نهاد‌های متولی و مدیریت آن‌ها باید پاسخگو باشند که تاکنون در زمینه فرهنگ‌سازی و آموزش چه اقداماتی انجام داده‌اند و ما در در پیشگیری‌ها، کنترل و پیش بینی‌ها چه کرده ایم؟ طبیعتا پاسخگوی تمام این سوالات سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری باید باشد.

کیادلیری در عین حال اظهار کرد: با وجود تعداد کم نیرو‌ها و بودجه ناکافی طبیعتا نمیتوان این مسئله را مدیریت کرد بنابراین تمام سازمان‌ها باید باهم تعهد داشته باشند تا مشکل آتش‌سوزی کاهش یابد.

وی در پایان تصریح کرد: بر اساس قانون حفاظت و بهره‌برداری از جنگل‌ها و مراتع هنگام وقوع آتش‌سوزی باید تمام نهاد‌ها امکانات خود را در اختیار سازمان جنگل‌ها قرار دهند که این مسئله یا با تعلل اتفاق می‌افتد یا اصلا صورت نمی‌گیرد. به نظرم روند آتش سوزی طبیعی است، ولی انسان‌ها مزید بر علت شده و آن را تشدید کرده‌اند.