بندرترکمن در محاصره آب و فاضلاب

جامعه ۲۴- تا پیش از سال ۱۳۰۵ شمسی نامی از بندرترکمن در هیچ‌یک از منابع تاریخی به چشم نمی‌خورد، اما همان سال به دلیل بالا آمدن عمق خلیج گرگان و در نتیجه کاهش عمق آبخور بندرگز، پایه‌های شهر بندرترکمن بنا نهاده و زیرساخت‌های آن برای حداکثر ۲۰ هزار نفر تامین شده است.

تا زمانی که جمعیت این شهر به سقف موردنظر برای استفاده از زیرساخت‌ها نرسیده بود، ساکنان بندرترکمن با مشکل چندانی مواجه نبودند، اما افزایش روز افزون جمعیت و گسترش محیط شهر در کنار کم توجهی به فراهم آوردن زیرساخت مناسب و کافی در محلات جدید، آرام آرام مشکلات زیست شهری را به ساکنان نشان داد و سکونت در مواقعی مانند بارش‌های شدید روز‌های اخیر را برای آنان با دشواری فراوان مواجه کرد.

غفلت در تامین زیرساخت‌ها

غفلت در تامین زیرساخت‌های ضروری و مهمی مانند شبکه جمع آوری آب سطحی، بارش باران را حتی پس از ماه‌ها خساست آسمان به مشکلی بزرگ برای ساکنان بندرترکمن تبدیل کرده و آن‌ها از یک سو شادمان از آبیاری مزارع دیم و خشک هستند و از سوی دیگر از رفت و آمد میان فاضلاب پوشیده شده در خیابان و کوچه‌ها کلافه و درمانده شده‌اند.

بارش باران در هر فصل و زمان اگر به درازا بکشد ساکنان شهر ساحلی بندرترکمن بیشتر زانوی غم را بغل گرفته و برای درد بی پایان و درمان خود به دنبال راه چاره می‌گردند.

محلات فارابی و امیرکبیر که قدمتی نیم قرنی دارند از جمله مناطق بندرترکمن هستند که ساکنان آن از مشکلات بارش باران و سختی‌های پس از آن درمانده شده و در شرایطی که به دلیل آبگرفتگی فراوان نام محله خود را به "ونیز" (جزیره‌ای در ایتالیا که تردد در خیابان‌های آن فقط با قایق امکان‌پذیر است) تغییر داده‌اند، هیچ راهی برای پایان دغدغه چندین ساله خود پیدا نمی‌کنند.

این محله‌ها حدود پنج هزار نفر جمعیت دارد و با وجود شیب مناسب این منطقه به سمت خلیج گرگان، کانال‌های هدایت آب سطحی ساخته شده در این محله‌ها از گنجایش کافی برای انتقال حجم فراوان آب باران برخوردار نیست.

رونق فروش چکمه

شدت مشکلات ناشی از حرکت روان آب در خیابان‌های بندرترکمن به حدی است که فروش چکمه به عنوان یک وسیله پرکاربرد پس از هر بارش شدید در برخی محله‌ها رونق گرفته و در کنار کفش، در همه خانه‌ها به تعداد اعضای خانواده یک چکمه هم تهیه می‌شود.

در کنار افزایش حرکت آب‌های سطحی ناشی از باران در خیابان ها، پس‌زدن فاضلاب خانه‌ها به کانال هدایت آب سطحی، مشکل بزرگ تری است که علاوه بر سختی رفت و آمد، سلامت مردم را به شدت تهدید می‌کند، اما تلاش گسترده اهالی این شهر برای حل مشکل در سال‌های گذشته به سرانجام مطلوبی نرسید.

یحیی خدیور یکی از اهالی منطقه امیرکبیر بندرترکمن به خبرنگار ایرنا گفت: شغلم کشاورزی است، اما هر زمان که باران می‌بارد به جای خوشحالی از سیراب شدن زمین کشاورزی، نگران مشکلات زن و فرزندانم برای ورود و خروج از خانه می‌شوم و نمی‌دانم برای درمان این زخم کهنه باید به کجا پناه ببرم.

تبدیل کوچه‌ها به دریاچه

وی بیان کرد: با هر بار بارندگی، کوچه ما را تبدیل به دریاچه می‌شود به حدی که برخی از همسایه‌ها جرات خروج از خانه را ندارند.

این شهروند ساکن بندرترکمن ادامه داد: در سال‌های گذشته پیگیری زیادی برای رفع این مشکل انجام دادیم و بار‌ها با شهرداری و شورای شهر مکاتبه کردیم، اما تاکنون اتفاق مثبتی نیفتاد.

خدیور ادامه داد: هر وقت که اهالی برای حل این مشکل دسته جمعی به سراغ مسوولان شهری می‌روند، ساعتی بعد کارگران شهرداری با بیل و کلنگ به این منطقه می‌آیند، اما این تلاش‌ها پس از مدتی تمام می‌شود و تا اجتماع بعدی و یا درخواست برای حل مشکل در زمان وقوع بارش‌های سنگین دیگر خبری از مسوولان و کارگران نیست.

وی افزود: جدول‌های این منطقه کوچک و باریک است و توان هدایت و انتقال فاضلاب و روان آب‌ها را به سوی دریا ندارد و لوله‌هایی انتقال سیلاب‌ها هم به دلیل قطر کم با ورود کوچک‌ترین جسم خارجی مسدود شده و پساب مخلوط با فاضلاب همه محله و اهالی را گرفتار می‌کند.

وی تصریح کرد: این حجم آب و تلفیق فاضلاب با پساب در تابستان و بهار به یک چالش بزرگ تبدیل می‌شود و مگس و انواع حشرات و پشه این محله را فرا می‌گیرد.

خدیور از مدیران گلستان خواست به کمک اهالی بندرترکمن بیایند، زیرا اعتبارات شهری برای حل دائمی این مشکل کافی نیست.

تکرار سقوط کودکان و سالمندان در آب‌گرفتگی خیابان‌ها

وی ادامه داد: حدود ۱۵ هزار ساکن محله‌های گرفتار این مشکل در بندرترکمن بار‌ها شاهد سقوط کودکان و کهنسالان در آب گرفتگی خیابان‌ها بودند که نگرانی از خطر مرگ کودکان و سالمندان همه اهالی نگران را در استرس همیشگی قرار می‌دهد.

بیشتر بخوانید: نگرانی از تکرار مرگ خاموش هزاران پرنده مهاجر در خلیج گرگان

عثمان ایری توماج یکی دیگر از ساکنان بندرترکمن هم به خبرنگار ایرنا گفت: وقتی به شهرداری عوارض می‌دهیم انتظار دریافت خدمات مناسب داریم، اما نمی‌دانیم چه زمانی گرفتاری چند دهه‌ای ما برطرف خواهد شد.

ایری توماج یادآور شد: برخی اهالی، زباله‌های خود را به جای ریختن در سطل مخصوص در جوی آب تخلیه می‌کنند که این کار موجب مسدود شدن شریان‌های تخلیه پساب و آب به سوی دریا می‌شود.

وی بیان کرد: بندر ترکمن یک شهر توریستی و گردشگری محسوب می‌شود و زیبنده نیست که با کمترین باران، خیابان‌ها و میادین شهر به زیر آب برود.

این شهروند اضافه کرد: مخالف اجرای طرح‌های توسعه‌ای مانند گردشگری آشوراده نیستیم، اما اعتبار مورد نیاز محله ما در قبال هزینه فراوان اجرای این طرح بسیار ناچیز و مقایسه آن کامل اشتباه است.

ایری توماج ادامه داد: اگر قرار است در سال‌های آینده میزبان گردشگران جزیره آشوراده باشیم باید حداقل امکانات را در این شهر فراهم کنیم.

وی خاطرنشان کرد: با توجه به بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی، نفوذ رواناب و آب‌های باران دپو شده در کوچه ها، ماندگاری زیادی داشته و به سادگی به خاک نفوذ نمی‌کند، زیرا خاک منطقه از نظر رطوبت اشباع است.

رییس شورای بندرترکمن هم گفت که مشکل ساکنان برخی محله‌های این شهر در انتقال نامناسب آب‌ها سطحی سابقه چند دهه‌ای دارد.

سیروس چوگان افزود: طراحی سیستم فاضلاب بندرترکمن برای حداکثر ۱۵ هزار نفر طراحی شده، اما در زمان حاضر این شهر حدود ۴۰ هزار نفر جمعیت دارد و طبیعی است که با امکانات فعلی نمی‌توان خدمات مناسب را به همه شهروندان ارائه کرد.

تامین هزینه‌ها از عهده شهرداری خارج است

وی اظهارداشت: به جز محله امیرکبیر، ساکنان منطقه فارابی هم با مشکل آب گرفتگی مستمر روبرو هستند که دغدغه‌های آنان در این بخش با نصب پمپ‌های آب و تعریض کانال‌ها به طور موقت برطرف شده، اما حل مشکلات محله امیرکبیر نیازمند هزینه میلیاردی است که تامین و پرداخت آن از عهده شهرداری خارج است.

چوگان گفت: پس از هر بارش باران، محله‌های این شهر گرفتار آب گرفتگی می‌شوند و تا زمانی که ظرفیت آبگذری جداول منطقه افزایش داده نشود این مشکل ادامه خواهد داشت.

به گفته وی محل عبور یکی از لوله‌های خروجی آب از زیر مسیر ریلی داخل شهر عبور می‌کند که برای حل کامل آن باید با همکاری آب و فاضلاب و راه آهن چاره اندیشی اساسی انجام شود.

امکان تکرار سیل آق‌قلا و گمیشان

شهردار بندرترکمن هم به خبرنگار ایرنا گفت: حل چالش بزرگ این شهر در چگونگی خروج آب از سمت راه آهن به سمت دریا به اتخاذ تصمیم درست احتیاج دارد و بی توجهی به آن در زمان بارش شدید باران، به سیلی مشابه سیل آق قلا و گمیشان منجر خواهد شد.

فرهاد قاضی‌لر بیان کرد: یکی از دلایل اصلی بروز سیل آق قلا در سال ۹۸، محصور شدن قسمت شمالی شهر در میان ریل راه آهن بود که به دلیل نبود راه مناسب برای خروج آب، خط ریلی مانند یک سد مانع خروج آب شد و فاجعه بزرگی را رقم زد.

وی از مسوولان شهرستان و استان خواست با درس گرفتن از تجربه سیل آق قلا برای حل این مشکل در بندرترکمن به فکر راه چاره باشند.

هر چند بندرترکمن از قدیمی‌ترین شهر‌های دارای شبکه جمع آوری فاضلاب گلستان است، اما بی توجهی به این شبکه و ضرورت اصلاح و مرمت شبکه هدایت آن و نداشتن تناسب وضع موجود با نیازمندی‌های امروز بندرترکمن، تصفیه خانه و شبکه جمع آوری فاضلاب این شهر را برای شهروندان کم فایده کرده است.

به گفته متولیان آب و فاضلاب گلستان، این تصفیه خانه بندرترکمن در بهترین شرایط ۳۰ درصد فاضلاب این شهر را جمع آوری می‌کند.

استان ۲ میلیون نفر گلستان ۱۴ شهرستان دارد.