چرا دادگاه حکم قصاص محیط بان کرمانشاهی را صادر کرد؟/ برادر محیط بان: برادرم هرگز قصد کشتن نداشت؛ ما متاسفیم

جامعه ۲۴- شادی مکی: ۱۴ مرداد سال ۱۳۹۹ برومند نجفی، محیط‌بان منطقه حفاظت شده بیستون در جریان حضور تعدادی از شکارچیان متخلف در منطقه قرار می‌گیرد. او به همراه تعدادی از همکارانش با شکارچیان درگیر شده و کار به تعقیب و گریز می‌کشد، ۶ سرنشین خودرو پراید حامل شکارچیان به هشدار‌ها و درخواست توقف نیرو‌های یگان حفاظتی محیط زیست توجه نمی‌کنند و در نهایت جوانی ۲۶ ساله با گلوله‌ای که از اسلحه برومند خارج می‌شود جانش را از دست می‌دهد. این درحالیست که برومند براساس دستورات اعلامی و البته نوع عملکرد خودش لاستیک ماشین را هدف گرفته بود، اما به دلیل وجود ناهمواری در منطقه و تعداد زیاد سرنشینان خودرو گلوله اشتبا‌هی به یکی از سرنشینان این خودرو برخورد می‌کند.

آنطور که گفته شده این اتفاق در منطقه حفاظت شده بیستون و در حد فاصل روستای سه‌چک و پادگان حاجی آباد رخ می‌دهد. سرنشینان این خودرو هم از اهالی روستای سنقرآباد بیستون بودند که ظاهرا به هشدار‌های توقف از سوی محیط‌بانی توجه نکردند.

محیط‌بان نجفی که به تازگی رخت دامادی پوشیده بود از آن زمان تاکنون در زندان به‌سر برده و حکم قصاص او چند روز پیش به تایید دیوان عالی کشور رسید، رایی که شوکی عظیم به محیط زیست کشور و دوستداران آن وارد کرد.

قانون حامی محیط بانان نیست

به گزارش جامعه ۲۴ این اولین بار نیست که یک محیط‌بان در خطر قصاص و اعدام قرار می‌گیرد. بار‌ها این مساله رخ داده است و تاکنون هم یک محیط‌بان به نام محیط‌بان افضلی در کرمان اعدام شده است. برخی از محیط‌بانان می‌گویند بهتر است اسلحه را از ما بگیرید تا اینکه مداوم شاهد محکوم به قصاص شدن همکاران‌مان در درگیری با شکارچیان باشیم.

محمد درویش کارشناس محیط‌زیست پیش‌تر به رویداد ۲۴ گفته بود که براساس قانون، محیط‌بان تنها در شرایطی می‌تواند به شکارچی تیراندازی کند که بتواند ثابت کند تیراندازی را در مقام دفاع از خود انجام داده است یعنی به سمت او تیراندازی شده و او برای دفاع از خودش تیراندازی را انجام داده است. اگر محیط‌بان با بداقبالی مواجه شده و تیر به او برخورد کند که شهید می‌شود و اگر خوش شانس باشد و تیراندازی منجر به شهادت او نشود ممکن است با بدشانسی دیگری مواجه شود یعنی طرف مقابل کشته شده و آن وقت محیط‌بان باید اثبات کند که در مقام دفاع بوده است.

او عنوان کرده بود: این شرایط بسیار پیچیده بوده و محیط‌بان‌ها ترجیح می‌دهند در این درگیری‌ها کوتاه بیایند. شکارچیان متخلف نیز به خوبی از این موضوع آگاه شده و می‌دانند که محیط‌بانان به دلیل تنگنا‌های حقوقی به سمتشان تیراندازی نمی‌کنند و به همین دلیل هم کمی جری شده‌اند.

با این وصف عدم حمایت دستگاه قضایی از محیط‌بانان همچنان ادامه داشته و با تداوم این فرایند محیط‌بانان در مواجهه با متخلفان محیط‌زیستی یا باید شهید شوند یا اینکه دست از تعقیب و گریز برداشته و سعی در متوقف کردن متخلفان نداشته باشند چرا که هر لحظه در پیچ و خم جاده‌ها ممکن است یکی از طرفین جانش را از دست بدهد.

در حال حاضر نیز کشور با کمبود شدید محیط‌بان روبه‌روست که یکی از علل آن را می‌توان در عدم تمایل افراد برای به خطر انداختن جان خودشان در این حرفه دانست. با ادامه این روند بیم آن می‌رود که همین تعداد محیط‌بان اندک نیز ناامید و دلزده از همراهی‌شان با طبیعت به شدت در مخاطره کشور، دست از کار کشیده و فرار را بر قرار در چنین شرایط مرگباری و غیرمنصفانه‌ای ترجیح دهند.

موضوع تنها زندگی و مرگ محیط‌بان نجفی نیست. موضوع عدم حمایت دستگاه قضایی کشور از محیط‌بانانی است که حین کار و انجام وظیفه باعث مرگ یک فرد متخلف می‌شوند. شاید وقت آن رسیده که دستگاه قضایی به این سوال پاسخ دهد که اساسا محیط‌بانان برای متوقف کردن خوردوی متخلفان در پرونده‌های مختلف چه راهکاری به جز تیراندازی و تهدید فرد دارند چرا که بعید است شکارچیان صرف تذکر و تهدید از دست درازی دست بردارند.

مقام قضایی به دلیل کشنده بودن فعل رای به قصاص محیط بان کرمانشاهی داده است

حسین ویسی، رئیس اداره حقوقی محیط زیست استان کرمانشاه در اینباره به جامعه ۲۴ می‌گوید: اتفاق در داخل منطقه حفاظت شده افتاده است، مقام قضایی در چنین مواقعی بیشتر بر رعایت قانون به‌کارگیری سلاح توسط ماموران دولت تمرکز می‌کند. این قانون ریزه‌کاری‌هایی خاصی دارد. مقام قضایی هم با تیز‌بینی‌های خاصی به موضوع ورود می‌کند.

وی ادامه می‌دهد: با توجه به اینکه اتفاق در کسری از ثانیه رخ داده است، این احتمال وجود دارد که امکان رعایت کامل قانون بکارگیری سلاح برای همکاران ما فراهم نشده باشد. هر چند در حکم ۹ صفحه‌ای شعبه دادگاه کیفری یک استان این موضوع به صراحت آمده است که ماموران محیط زیست قصد کشتن فردی را نداشتند، اما یک اشتباه در یک لحظه باعث شد که این اتفاق رخ بدهد.

رئیس اداره حقوقی محیط زیست استان کرمانشاه خاطرنشان می‌کند: ما بسیار متاسف شدیم که یک جوان به قتل رسیده و خانواده و طایفه‌ای داغدار شده‌اند. این اتفاق برای سازمان محیط زیست و همکاران ما بسیار ناراحت‌کننده بوده است. در قانون مجازات اسلامی در خصوص قتل عمد دو موضوع وجود دارد یک موضوع آن است که شخص نیت کشتن داشته و به قصد کشتن اقدامی می‌کند. اما زمانی فرد قصد کشتن ندارد، ولی فعلی که انجام داده ذاتا کشنده است. شعبه دادگاه کیفری با این دید رای داده است که فعل ذاتا کشنده بوده است یعنی مقام قضایی به دلیل کشنده بودن فعل رای به قصاص محیط بان کرمانشاهی داده است.

در حکم هم صراحتا آمده که ماموران محیط زیست قصد کشتن فرد و حتی شلیک به او را نداشتند

وی می‌افزاید: در حکم هم صراحتا آمده است که ماموران محیط زیست قصد کشتن فرد و حتی شلیک به او را نداشتند. همکار ما واقعا قصد نداشته به خودرو و فرد شلیک کند بلکه نیتش آن بوده که به لاستیک‌های خودرو شلیک کند، اما وضعیت توپوگرافی و ناهمواری‌های محیط و اینکه ۶ نفر داخل خودرو پراید بودند باعث شد که گلوله به اشتباه به شیشه ماشین برخورد کرده و این اتفاق رخ دهد.

ویسی با بیان اینکه وکلای همکار ما در تهران هم سازمان حفاظت محیط زیست مرکزی و هم فرماندهی یگان سازمان در حال تلاش برای توقف اجرای حکم قصاص هستند، اضافه می‌کند: با این حال ما پیش از تایید حکم توسط دیوان عالی و حتی پیش از ارسال پرونده به این نهاد فعالیت‌هایمان را بر اخذ رضایت اولیای دم متمرکز و با شورا‌های حل اختلاف، دادگستری استان و بزرگانی که در استان سردمدار صلح و سازش هستند از مدت‌ها پیش رایزنی داشته‌ایم. امسال هم به محض صدور حکم از دادگاه کیفری استان، تلاش‌ها، مکاتبات و رایزنی‌هایمان را بیشتر کرده‌ایم؛ لذا تمام انرژی ما در استان متمرکز بر اخذ رضایت از اولیای دم است.

وی در پاسخ به این سوال که آیا تاکنون خانواده فرد جانباخته چراغ سبزی نشان داده‌اند، می‌گوید: ما تا این لحظه موفق نشدیم که به صراحت با این خانواده صحبت کنیم، خانواده تاکید داشتند که تا تکلیف پرونده مشخص نشود ما صحبت خاصی نداریم. در نتیجه تا امروز نتوانستیم دقیقا صحبت خانواده را در اینباره بدانیم. در گذشته هر قدر پیام و ضابط می‌فرستادیم که صحبت کنیم، می‌گفتند که ما منتظریم که حکم قضایی صادر شود بعد صحبت کنیم.

بیشتر بخوانید: حکم قصاص محیطبان کرمانشاهی تایید شد

رئیس اداره حقوقی محیط زیست استان کرمانشاه می‌افزاید: احکامی که قطعی می‌شود اصولا به استان بازگشت داده شده و به اجرای احکام برای اجرای حکم ارجاع می‌شود، اما روال دادگستری بر این است که فرصت داده و زمان می‌گذرد، در این مدت اداره اجرای احکام، دستگاه قضایی و بزرگان استان به تکاپو می‌افتند و امیدواریم شرایطی فراهم شود که بتوانیم رضایت خانواده را بگیریم.

ویسی در پاسخ به این سوال که اگر حکم محیط‌بان نجفی اجرا شود چه تاثیری بر جامعه محیط‌بانان کشور دارد؟ می‌گوید: ما حتی یک درصد هم نمی‌خواهیم و نمی‌توانیم تصور کنیم که چنین اتفاقی رخ دهد چراکه محیط‌بان نجفی فردی بسیار آرام، بی‌حاشیه و درست بوده است و ما یک درصد هم فکر نمی‌کردیم که برایش چنین حادثه‌ای رخ دهد. زمانی که حادثه رخ داد تنها ۶ ماه از ازدواجش می‌گذشت، مادر مسن او بسیار زجر می‌کشد و خودش هم از این ماجرا بسیار ناراحت است. اما اگر خدای ناکرده چنین اتفاقی رخ دهد قطعا روی انگیزه ماموران ما در سراسر کشور تاثیری منفی می‌گذارد.

وی خاطرنشان می‌کند: سازمان محیط زیست سازمانی کوچک است و درسراسر ایران جمعیت سازمانی ما بیش از ۶، ۷ هزار نفر نیست و استان‌های مختلف درجریان اتفاقات یکدیگر قرار می‌گیرند. اگر چنین اتفاقی رخ دهد تاثیر آن بسیار نامطلوب خواهد بود و انگیزه را به صورت کامل از محیط‌بانان خواهد گرفت.

برادر محیط بان بیستونی: هیچ عمدی در کار نبود؛ متاسف و ناراحتیم

حبیب‌الله نجفی، برادر محیط‌بان نجفی نیز با بیان اینکه منطقه‌ای که برادرم محیط‌بان آن بود تازه از ۱۰ سال پیش جزو مناطق حفاظت شده قرار گرفت و دارای پاسگاه محیط‌بانی شد به جامعه ۲۴ می‌گوید: این منطقه که در حال حاضر بخشی از منطقه حفاظت شده بیستور است، محل زندگی ماست و نام آن تنگه بزازخانه است. در واقع برادر من و دوستانش پیش از حفاظت شده اعلام شدن این منطقه بکر نیز از آن محافظت کرده و مراقبت بودند که آسیبی به محیط زیست و جنگل آن وارد نشود. تا اینکه منطقه با درخواست و پیگیری فعالان محیط زیست تبدیل به منطقه محیط زیست شد.

وی ادامه می‌دهد: امکانات این پاسگاه بسیار کم بود و تازه از ۲ سال پیش برای آن برق کشیدند با این حال برادر من پای تمام سختی‌ها برای محافظت از محیط زیست ایستاده بود.

برادر محیط‌بان نجفی در پاسخ به این سوال که آیا تا به حال با خانواده جانباخته ارتباطی گرفته‌اید؟ می‌گوید: نه، ما در اینجا رسوماتی داریم و اگر چنین اتفاقی رخ دهد غیرمستقیم تلاش می‌شود که با شرکت در مراسم با خانواده وارد ارتباط شویم. اوایل از طریق سازمان محیط‌زیست این صحبت را پیش کشیدیم که اگر امکانش هست در مراسم چهلم یا سالگرد و... شرکت کنیم، اما سازمان گفت هر وقت نیاز باشد ما به شما می‌گوییم، اما هر وقت هم پیگیری کردیم از سازمان این موضوع عملی نشد.

وی می‌افزاید: دو مورد هم خودمان تلاش کردیم که خانواده گفتند راه ندارد و ما دیگر پیگیر ارتباط نشدیم.

نجفی درباره حال و هوای محیط‌بان جوان در زندان نیز می‌گوید: قسم می‌خورم که برومند و تمام خانواده ما عمیقا از اتفاقی که رخ داده و خانواده‌ای جوانش را از دست داده است و مادر آن جوان نیز فوت کرد متاسف و ناراحتیم. برادر من به شدت از این موضوع ناراحت است، اما هیچ عمدی در کار نبوده است. مردمی که برادر من را می‌شناسند می‌دانند که برادرم اهل آزار و اذیت هیچ موجودی نبود دلش برای حیوانات و درخت‌ها هم می‌تپید چه برسد به انسان. این حادثه شوم عمدی نبود. کسی که مار را می‌گیرد و بدون هیچ آسیبی رها می‌کند هرگز اهل کشتن نیست. ما واقعا متاسفیم و از آن‌ها می‌خواهیم که ما را ببخشند و حلال کنند.