فرسایش خاک کشور ۵ برابر متوسط جهانی

جامعه ۲۴- خاک یکی از با ارزش‌ترین منابع حیاتی محسوب می‌شود چرا که رشد گیاهان را تضمین کرده و بیش از ۹۷ درصد نیاز‌های غذایی جهان را برآورده می‌کند، کیفیت خاک ارتباط تنگاتنگی با بهره وری کشاورزی و تامین مواد غذایی در هر کشوری دارد، زمانی که خاک کشوری غنی‌تر و حاصلخیزتر باشد در واقع امنیت و پایداری غذایی آن کشور نیز تضمین می‌شود بنابراین خاک خوب یکی از مولفه‌های اصلی تامین غذا در هر کشوری است.

به رغم تامین غذای پایدار در راستای خاک غنی و حاصلخیز، اما چند سالی است که معضلی جدی به نام فرسایش گریبان آن را گرفته است، به اعتقاد کارشناسان فرسایش خاک را می‌توان به عنوان بحرانی جدی تلقی کرد که این روند در ایران نسبت به روال جهانی سرعت بالایی دارد، آمار‌ها نشان می‌دهد که فرسایش خاک در ایران تقریبا ۴ تا ۵ برابر متوسط جهانی است که عدد نگران کننده‌ای است.

هر ساله بیش از ۷۵ میلیارد تن خاک، طی عوامل مختلف مانند آب، باد، عوامل جوی مانند باران و برف و عوامل انسانی از سطح کره زمین فرسایش می‌یابد که در این میان عوامل انسانی بیشترین نقش را در روند فرسایش دارد، اگر بشر می‌دانست که برای تشکیل فقط ۲۵ میلیمتر خاک سطحی بیش از ۳۰۰ سال زمان لازم است قطعا در حفاظت از آن بیشتر تلاش می‌کرد.

بیشتر بخوانید:  خاک تهران سالانه ۱۷ تن فرسوده می‌شود

البته فرسایش خاک یک فرایند طبیعی است، اما فعالیت‌های انسانی می‌تواند باعث شود که این روند سریعتر اتفاق بیفتد که از مهمترین آن‌ها تراکم جمعیت، صاف کردن تپه‌ها و دخالت در مجاری طبیعی سیلاب‌ها و ریشه کن کردن بوته ها، تغییر در پوشش گیاهی یک منطقه، عدم مدیریت اصولی زمین‌های کشاورزی مانند شخم زدن‌های غیر اصولی، مصرف بی رویه کود شیمیایی به جای کود حیوانی و یا حتی شخم زدن‌های بیش از حد، قطع درختان و چرای غیر مجاز دام است.

علی مریدی مدیر دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست دراین باره به خبرنگار محیط زیست ایرنا گفت: فرسایش خاک در ایران حدود ۱۶ تن در هکتار است که حدود ۴ تا ۵ برابر متوسط و عدد‌های جهانی است، البته این عدد در مناطق مختلف متفاوت است و به تخریب مناطق نیز بستگی دارد، اما این ۱۶ تن میانگین فرسایش خاک در کشور است.

وی افزود: یکی از مهمترین موضوعاتی که در رابطه با خاک از آن غافل ماندیم فرسایش است، خاکی فرسایش می‌یابد که خاک مرتعی است و عملا با از بین رفتن آن خاک پوشش گیاهی ما از بین می‌رود که خسارات دیگری از جنس خسارت به دامپروری و عرصه‌های منابع طبیعی وارد می‌کند.

مدیر دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: از سوی دیگر خاکی که فرسایش می‌یابد در پایین دست پشت سد‌هایی که با هزینه‌های هنگفت ساخته شده اند جمع می‌شود و مخازن سد را زودتر از زمان تعیین شده پر می‌کند، همچنین وارد تالاب‌ها می‌شود و این حوضه‌های آبی را دچار مشکل می‌کند، همچنین رودخانه‌ها نیز با مشکل مواجه می‌شوند بنابراین با فرسایش علاوه بر اینکه خاک ارزشمند را از دست می‌دهیم خسارات زیادی به حوضه‌های پایین دست وارد می‌شود.

مریدی گفت: یکی از مهمترین عوامل فرسایش خاک بحث ضعیف شدن پوشش گیاهی است که یکی از دلایل آن هم می‌تواند چرای بی رویه دام در مراتع یا تغییر کاربری اراضی به کشت دیم باشد، به ویژه اگر دیم کاران شخمی که می‌زنند در جهت شیب زمین باشد عملا بافت خاک را تخریب می‌کنند و بر اثر بارندگی خاک شسته و به پایین دست هدایت می‌شود که در این شرایط خاک حاصلخیز از بین می‌رود.

وی تاکید کرد: البته در قانون حفاظت از خاک که سه سال پیش تصویب و به دستگاه‌های متولی ابلاغ شد به موضوع تخریب خاک اشاره شده است که متولی آن وزارت جهاد کشاورزی و منابع طبیعی است که به برنامه‌های راهبردی در آن اشاره شده است، در حوزه تخریب به مباحث فرسایش، تخریب مراتع، برداشت‌های غیر قانونی خاک و هر مساله‌ای که موجب تخریب و افت ظاهری خاک می‌شود دیده شده است، در قانون حفاظت از خاک تاکید شده که وزارت جهاد کشاورزی باید متناسب با فعالیت‌های این موضوعات برنامه ریزی داشته باشد تا شاهد کمترین تخریب و فرسایش خاک باشیم.

مدیر کل دفتر آب و خاک سازمان حفاظت محیط زیست گفت: بر اساس ماده ۲ قانون حفاظت از خاک دولت موظف شده که خط و مشی حفاظت از خاک را تدوین کند که این ماده می‌گوید وزارت جهاد کشاورزی موظف است با همکاری سازمان حفاظت محیط زیست خط مشی مدیریت و بهره برداری پایدار از خاک کشور را به نحوی که متضمن حفظ و ارتقاء کیفی خاک باشد تهیه و برای تصویب به هیات وزیران ارسال کند که این کار انجام شده و به تصویب هیات وزیران رسیده است و از حدود ۲ هفته پیش لازم الاجرا شد.