مین گذاری پمپئو در مسیر دیپلماسی خارجی جو بایدن

در هفته‌های اخیر که باخت دونالد ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری مسجل شده بود و بیراهه‌های او ره به جایی نبرده بود، مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا مشغول مستندسازی برای به اصطلاح دستاورد‌های دیپلماسی شد.

اما این هشتگ‌سازی او با دستان بیش از حد خالی، جواب نداد و شورش ۱۷ دی‌ماه هم مزید بر علت شد که او خود را بیش از پیش غرق در باخت مفتضحانه ترامپ ببیند. شاید او به خوبی می‌داند شورش علیه کنگره موضوعی نیست که به سادگی از آن گذر شود.

از این رو، پمپئو در هفته جاری کوشید تمام موضوعاتی که می‌تواند فعالیت دولت جو بایدن و تیم سیاست خارجی او را با مشکل مواجه سازد یا اینکه در کلافی سردرگم گیر کنند که ندانند باید به کدام موضوع بپردازند، به میدان آورد.

وزیر خارجه ترامپ که به قول محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه، بیشتر وزیر نفرت است، مشغول مین‌گذاری و تخریب هرگونه فرصت دیپلماسی برای دولتی شده که اشتیاق خود را به چندجانبه‌گرایی، دیپلماسی و همکاری با متحدان نشان داده است.

پمپئو در روز شنبه از برداشتن محدودیت تماس رسمی بالاترین مقام‌های آمریکا با تایوان خبر داد که به وضوح تلاشی برای شوراندن پکن است تا شاید بایدن را به رویارویی با چین بکشاند.

یک روز بعد، در حالیکه پمپئو می‌داند تیم سیاست خارجی بایدن نسبت به موضوعات مختلف سعودی انتقاد دارند، خواستار پایان دادن سریع به بحران یمن هستند و برنامه آن‌ها ایجاد بستری برای گفتگو و برون رفت از این فاجعه بزرگ انسانی است، انصارالله یمن را در فهرست سازمان تروریستی خارجی تعیین کرد.

این اقدام با خشم سازمان‌های بشردوستانه و انتقاد سخنگوی دبیرکل سازمان ملل متحد مواجه شد که این کار را تهدید جان میلیون‌ها انسان به خاطر مشکل در ارسال کمک‌های ابتدایی دانستند.

سناتور کریس مورفی هم از این تصمیم وزارت خارجه آمریکا به شدت انتقاد کرد و آن را تهدیدی مستقیم برای جان میلیون‌ها یمنی و کمک به این کشور جنگ زده دانست.

دولت ترامپ در روز دوشنبه تصمیم گرفت کوبا را به عنوان یک کشور حامی تروریسم طبقه‌بندی کند. این کار از آن روی صورت گرفت که در دولت اوباما تلاش فراوانی برای بهبود روابط با هاوانا انجام شد و در سال ۲۰۱۵، نام کوبا را از این فهرست حذف کرد.

ادعای ارتباط ایران با القاعده

اما پمپئو که دشمنی دیرینه خود را با مردم ایران بار‌ها نشان داده است، روز سه‌شنبه و البته پیش از آن با انتشار آنچه که او ادعای اسناد استفاده ایران از سلاح شیمیایی داشت، بار دیگر مساله ایران را برجسته کرد.

او به خوبی می‌داند «سیاست فشار حداکثری» که در واقع تروریسم اقتصادی علیه مردم ایران بود، هیچ دستاوردی نداشت و همه دوستان و متحدان به جز چند یار انگشت‌شمار، او را سرزنش می‌کنند.

از این رو، به طرز خنده‌داری در حالیکه تنها هشت روز تا پایان رسمی دولت و حضور او باقی نمانده است، مدعی ارتباط ایران با القاعده شد.

او در این سخنرانی که از یکسال فعالیت خود در سازمان جاسوسی آمریکا هم مایه گذاشت، بار‌ها از «تصور کنید» استفاده کرد تا نشان دهد که آنچه می‌گوید تا چه می‌تواند خطرناک باشد و از این رو اقدامی جدی باید انجام داد.

شاید وزیر خارجه ترامپ این پندار را آموخته است که «دروغ هرچه بزرگتر، باورپذیرتر»، همانگونه که خودش در ۲۶ خرداد ماه ۱۳۹۸ اقرار کرد «من رئیس سیا بودم. ما دروغ می‌گفتیم، تقلب و سرقت می‌کردیم».

این ادعا‌ها البته با واکنش ایران مواجه شد، محمد جواد ظریف رئیس دستگاه دیپلماسی ایران گفت: هیچ کس فریب نمی‌خورد تمامی تروریست‌های حادثه ۱۱ سپتامبر از کشور‌های محبوب مایک پمپئو در خاورمیانه بودند، هیچ کدام از ایران نبودند.

سعید خطیب‌زاده در واکنش به این ادعا اظهار کرد: ایران که خود سال‌ها قربانی تروریسم دولتی آمریکا و گروه‌های مورد حمایت آن‌ها بوده است، در پرونده مقابله با تروریسم القاعده و داعش کارنامه شفاف و قابل دفاعی دارد.

وی افزود: تکرار اتهامات و نمایش سندسازی‌های دروغین با عناوین افشای اطلاعات محرمانه توسط پمپئو وزیر خارجه آمریکا در یک هفته باقیمانده از عمر حکمرانی یاغی گرایانه رژیم ترامپ، نشانه استیصال و درماندگی و شکست سیاست فشار حداکثری آن‌ها علیه ایران است.

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا ادامه داد: تمسک به این نوع شگردها، بندبازی‌ها و ادعا‌های کهنه و بی اساس، به هیچ عنوان نمی‌تواند به کمک مسیر پراشتباه رژیم تروریستی آمریکا و اعاده وجهه ناموجه مقام‌های این رژیم بیاید.

علیرضا میریوسفی سخنگوی نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد هم در پاسخ به نیوزویک گفت: این اتهامات مضحک و دروغین چیز جدیدی نیست. این اتهام‌ها تنها این واقعیت را تقویت می‌کند که دولت ترامپ با ناامیدی به سیاست شکست خورده ضد ایرانی ادامه می‌دهد.

نکته قابل توجه در این اظهارات وزیر خارجه یکجانبه‌گرای دولت ترامپ که بار‌ها گفت آمریکا نیازی به همراهی سایر کشور‌ها در پیشبرد اهداف خود ندارد، این بار دست به دامان اعضای سازمان ملل متحد شد و خواست در این مبارزه با القاعده و «محل امن» آن که در نمایشنامه او، ایران نوشته شده است، به آن‌ها بپیوندند.

شاید نگاه و چشمداشت نخست پمپئو به کشور‌های اروپایی به عنوان متحد اصلی و شریک ناتو بوده است تا دستی بر ماشه هم بکشند، اما ساعتی نگذشت که همین دوستان و متحدانی که قصد دیدارشان را هم داشت، از پذیرش او امتناع ورزیدند.

وزیر خارجه ترامپ که قصد دارد «دیپلماسی فروش آتش» را به دولت بعدی ارث بدهد، خود به در بسته خورد هرچند در داخل آمریکا هم هیزمی را آماده کرده تا به واسطه حرکت جمهوری‌خواهان در کنگره بسوزاند.

پمپئو با این اقدامات، در نزد افکار عمومی ملی‌گرا و حامی ناسیونالیسم که به رای آن‌ها در انتخابات‌های پیش رو نیاز دارد، خود را مدافعی سرسخت برای ارزش‌های آمریکایی نشان می‌دهد و تیم بایدن که خواستار حل تنش‌ها و بهبود روابط با متحدان هستند را دولتی واداده، منفعل و نرم در برابر دشمنانی که او تعریف کرده است، معرفی کند.

آتشی که برای اختلافات با چین تدارک دیده بود هم با لغو سفر نماینده دائم آمریکا در سازمان ملل متحد به تایوان فروکش کرد و نشان داد: «ای مگس عرصه سیمرغ نه جولانگه توست/ عِرض خود می‌بری و زحمت ما می‌داری».