بازگشت جاماندگان به تحصیل؛ اولویت دولت

روز گذشته موضوع بازماندگی از تحصیل و البته افت کیفیت تحصیلی به خصوص در دوران کرونا مورد توجه نمایندگان مجلس هم قرار گرفت. نمایندگانی که البته در اشتباه بودن رقم‌های اعلام شده توسط برخی رسانه‌ها از میزان ترک تحصیلی‌ها با وزارت آموزش و پرورش اتفاق نظر دارند. محمدمهدی زاهدی، عضو کمیسیون آموزش مجلس روزگذشته گفت: «ترک تحصیل ۳ میلیون دانش‌آموز را نمی‌پذیریم؛ اگر تحقیق و آمار دقیقی از تعداد جاماندگان از تحصیل صورت بگیرد، تعداد آن‌ها هم بسیار کمتر خواهد بود. حتما کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی به کمک وزارت آموزش و پرورش تمهیداتی برای آن‌ها می‌اندیشد.» رییس این کمیسیون هم در صحبت‌هایش خواستار این شد که دولت سیزدهم موضوع بازگرداندن بازماندگان از تحصیل به مدارس را در اولویت قرار دهد.

روز گذشته برخی اعضای کمیسیون آموزش مجلس در صحبت‌های جداگانه‌ای با خانه ملت به دغدغه‌های مربوط به مدارس از دید خودشان پرداختند. زاهدی که می‌گوید میزان ترک تحصیلی‌ها آنقدر‌ها که در برخی اخبار آمده نیست این را هم می‌گوید که برخی از دانش‌آموزان هم بوده‌اند که حتی از امکاناتی مانند تلویزیون هم محروم بوده‌اند و به هر جهت باید برای بازماندگان از تحصیل کاری کرد: «شیوع کرونا زندگی بسیاری از افراد را تحت تاثیر قرار داد. آموزش و پرورش و دانش‌آموزان بیشترین آسیب را در این زمینه دیده‌اند. طبق آمار حدود ۳ میلیون دانش‌آموز از داشتن گوشی هوشمند و تبلت برای ادامه آموزش مجازی محروم بودند که به موازات آن صدا و سیما در برنامه‌ها و کانال‌های متفاوت اقدام به آموزش در مقاطع مختلف تحصیلی کرده‌اند که بیش از ۹۵ درصد جمعیت دانش‌آموزی را تحت پوشش قرار داد. شاید از این آمار میزان ۵ درصد بدون داشتن کمترین امکانات از همان آموزش تلویزیون هم محروم بوده‌اند.» نماینده کرمان و راورگفت: «در حال حاضر سیستم آموزش مجازی گزینه مناسبی برای تدریس دانش‌آموزان نیست در طول یک‌سال اخیر شاهد افت تحصیلی بسیاری از دانش‌آموزان در این راستا بوده‌ایم. امیدواریم شرایط بهداشتی برای حضور دانش‌آموزان از اجرای پروتکل‌های بهداشتی تا واکسینه شدن آن‌ها مهیا شود. درست است که در روش‌های آموزش غیرحضوری می‌توانید دوره‌های مدنظر خود را به دو صورت آنلاین یا الکترونیکی بگذرانید؛ اما حضور دانش‌آموزان در مدارس دارای مزایایی است که در هیچ کلاس غیرحضوری نمی‌توانیم پیدا کنیم؛ به فرض مثال منظم شدن، مشارکت فعال، تجربیات جمعی زیاد، آشنایی با افراد و ارتباطات با آنها، سوالاتی که به اجبار به نتیجه ختم می‌شود و از همه مهم‌تر آموختن درس اخلاق از معلمان از مزایایی حضور دانش‌آموزان در کلاس است».

بیشتر بخوانید: بازگشایی مدارس و نگرانی‌های کرونایی برای سلامت دانش‌آموزان/ واکسیناسیون معلمان تا مرداد؛ سنگی بزرگ برای نزدن؟

موضوع افت تحصیلی و نگرانی بابت صدمات آموزش مجازی را در صحبت‌های محمود عباس‌زاده‌مشکینی عضو فراکسیون فرهنگیان مجلس هم می‌شد دید. او با اشاره به نبود امکانات آموزش مجازی در بسیاری از روستا‌های کشور تصریح کرد: «در سال تحصیلی گذشته شاهد بودیم که بسیاری از دانش‌آموزان روستایی به دلیل نبود امکانات آموزش مجازی از تحصیل بازماندند و ضربه جبران‌ناپذیری به این عزیزان به دلیل نبود امکانات به ویژه موبایل و تبلت وارد شد. جدای از آموزش حضوری، دانش‌آموزان نیاز به ارتباطات اجتماعی و تحرک دارند تا از امراض روحی و جسمی به دور باشند که همه این موارد با آموزش حضوری محقق می‌شود.» او هم به موضوع واکسیناسیون نوجوانان و دانش‌آموزان اشاره کرد و گفت: «یکی از اقدامات برای بازگشایی حضوری مدارس، واکسیناسیون معلمان در تابستان است که ستاد ملی مقابله با کرونا باید واکسیناسیون معلمان را در زمان‌بندی اعلام شده، آغاز کند تا مدارس حداقل به صورت زوج و فرد بازگشایی شوند. این مهم به ویژه در روستا‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است چراکه آموزش مجازی در این مناطق به دلیل ضعف آنتن‌دهی موبایل و نبود تبلت یا گوشی تلفن همراه تقریبا تعطیل است. ۳ ماه وقت کمی نیست و می‌توان در این مدت باقیمانده نسبت به واکسیناسیون معلمان و مقدمات بازگشایی مدارس اقدام کرد. ضمن اینکه ستاد مقابله با کرونا و وزارت بهداشت باید نظارت دقیقی بر روند ضد عفونی کردن مدارس داشته باشند».

بازماندگی از تحصیل: فقر مادی و معنوی

رییس کمیته آموزش و پرورش کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی روز گذشته دولت آینده را مخاطب خود قرار داد و گفت: «بحث کودکان جامانده از تحصیل را باید به عنوان اولویت دولت آینده بدانیم تا شاهد کاهش مشکلات و اجرایی شدن عدالت آموزشی در کشور باشیم.» مهدی اسماعیلی می‌گوید که یکی از الزامات عدالت آموزشی تاکید می‌کند هیچ دانش‌آموزی از آموزش و تحصیل رایگان به هیچ دلیلی باز نماند: «این موضوع بار‌ها در مجلس مورد بررسی قرار گرفته و در قانون اساسی عنوان شده است.» نماینده مردم میانه در مجلس شورای اسلامی افزود: «فقر مادی و معنوی دو عامل اصلی جا ماندن کودکان از تحصیل است؛ هر چند تعداد آن‌ها در سال‌های اخیر بسیارکاهش یافته، اما دیدن و شنیدن کودکان باز مانده از تحصیل یعنی از بین رفتن سرمایه اجتماعی کشور که محروم شدن کودکان از تحصیل ضرر و زیان زدن به سرمایه اجتماعی کشور است که با بی‌توجهی شدت می‌گیرد.» اسماعیلی در صحبت‌هایش برخی از متولیان و شیوع کرونا را از مقصران وضعیت فعلی دانست وگفت: «متولی اصلی پیگیری، حمایت و بازگردان این کودکان به کانون آموزش وزارت آموزش و پرورش است. در این میان سازمان‌ها و نهاد‌های مسوول دیگر مثل کمیته امداد و بهزیستی بی‌تاثیر نیستند. در حال حاضر عده‌ای از دانش‌آموزان به دلیل مسامحه‌کاری و کم توجهی مسوولان در سایه نادیده گرفتن عدالت آموزشی از تحصیل جا مانده‌اند و شیوع کرونا مزید بر این علت‌ها شده است؛ بحث کودکان جا مانده از تحصیل را باید به عنوان اولویت دولت آینده بدانیم تا شاهد کاهش مشکلات و اجرایی شدن عدالت آموزشی در کشور باشیم».

اسماعیلی البته در بخشی از حرف‌هایش سراغ اهمیت فقر فرهنگی در بازماندگی دختران و پسران از تحصیل هم رفت و گفت: «تمام عوامل جا ماندن از تحصیل تنها به فقر مادی و تنگدستی خلاصه نمی‌‎شود؛ گاهی فقر فرهنگی نقش پررنگی در جا ماندن کودکان از تحصیل دارد که این موضوع در روستا‌ها پررنگ‌تر است. دختران به دلیل باور‌های غلط یا دوری و عدم دسترسی به مدارس متناسب با جنسیت از ادامه تحصیل جا مانده‌اند. در پسران این موضوع به گونه‌ای دیگر خود را نشان می‌دهد به فرض مثال بیشتر پسران جا مانده از تحصیل به دلیل فقر مادی از تحصیل جا مانده و به عنوان نیروی کار فعال شروع به فعالیت می‌کنند.» به گفته او تمام تلاش کمیسیون آموزشی بر مبنای یکسان‌سازی نظام آموزشی به لحاظ کمی و کیفی خواهد بود. رییس کمیسیون آموزش مجلس به این موضوع هم اشاره کرد که با وجود تمام تلخی‌های بازماندگی از تحصیل نباید آن را تبدیل به انگی کرد که انگشت اتهامش را به سوی کودکان نشانه می‌رود: «بازماندن از تحصیل رابطه مستقیمی با افزایش جرم و جنایت در جامعه ندارد. دور شدن از فضای آموزشی و ورود به دنیای بزرگسالی تاثیرات روحی روی کودکان خواهد داشت؛ البته نباید فراموش کنیم هر جا مانده از تحصیل به مجرم تبدیل نخواهد شد».