حذف ۳ هزار مخزن زباله در تهران

جامعه ۲۴ - تاریخچه جمع آوری پسماند در تهران به دوران قاجار و ۱۵۰ سال پیش باز می‌گردد البته در حال حاضر جمع آوری پسماند و زباله در دنیا تبدیل به یک صنعت شده و می‌تواند به شدت درآمدزا باشد و این موضوع دیگر نه تنها شبیه ۱۰۰ سال پیش بلکه مشابه و قابل مقایسه با دهه‌های اخیر هم نیست. بکارگیری شیوه‌های نوین در دفن زباله و تبدیل پسماند به کود‌های مختلف و حتی انرژی هم از موضوعاتی بوده که امروزه در حوزه پسماند مطرح است.

شهرداری تهران با هدف کاهش پسماند و حذف پدیده مذموم زباله گردی اجرای طرح کاپ را در پایتخت اجرایی کرده، قرار است با همپوشانی و پیوستگی گام‌های کاپ علاوه بر کاهش میزان پسماند ورودی به مجتمع پردازش و دفع آرادکوه، پسماند خشک از دسترس زباله گرد‌ها خارج و پردازش و بازیافت پسماند‌ها به نحو مطلوب تری انجام خواهد شد.

یک گام از اجرای طرح کاپ حذف مخازن زباله در نقاط مختلف شهر است هرچند این موضوع به صورت آزمایشی در برخی مناطق تهران اجرایی شده، ولی با نقد‌های فراوانی مواجه بوده و گلایه برخی شهروندان را به همراه داشته است. البته مدیران شهری در پاسخ به این نقد‌ها می‌گویند؛ تلاش می‌کنیم نگرش کاهش پسماند در مبدا را در میان شهروندان به یک فرهنگ عمومی تبدیل کنیم، به همین دلیل بازخورد رفتار اجتماعی، ایده‌ها و نظرات شهروندان در مورد طرح کاپ به صورت مستمر جمع آوری و مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرد تا مشارکت شهروندان برای ارتقای این طرح افزایش یابد.

بیشتر بخوانید: کاهش بیش از ۵۰ درصدی دفن زباله در تهران

درباره موضوعات مختلف در حوزه پسماند تهران از جمله سرانجام جمع‌آوری مخازن زباله، ورود پسماند به بورس، درآمد سازمان پسماند، آمار متوفیان کرونا در این سازمان، میزان تولید زباله در پایتخت، جداسازی پسماند‌های عفونی و هزینه‌ای که شهروندان در حوزه پسماند پرداخت کنند، با صدرالدین علیپور، مدیرعامل سازمان پسماند شهرداری تهران به بحث و گفتگو نشستیم که جزئیات آن به شرح ذیل است:

مدتی پیش اعلام کردید که طرح جمع‌آوری مخازن زباله در پایتخت آغاز شده و این اقدام در راستای طرح کاپ صورت می‌گیرد، ولی این موضوع با واکنش و گلایه برخی شهروندان مواجه شده و تهرانی‌ها معتقدند که این موضوع می‌تواند سبب آلودگی زیست‌محیطی شود، سرانجام این ماجرا چه شد؟

جمع‌آوری مخازن زباله در پایتخت در راستای اجرای طرح کاپ مدنظر قرار گرفته است که این طرح فقط منوط به حذف و جمع‌آوری مخازن نیست و در قالب شش محور مورد توجه است. از جمله اینکه در راستای اجرای طرح کاپ، بنا داریم پسماند‌های حجیم را جداسازی کنیم و سرشاخه‌های درختان، لاستیک و شیشه دفن نشوند که بر همین اساس ۶۰۰ تن پسماند از این طریق فقط در منطقه ۱۸ به صورت حجیم درنظر گرفته شد و پسماند‌های ساختمانی هم براساس محور دیگری از طرح کاپ تبدیل به شن و ماسه می‌شود و فروخته خواهد شد که در همین منطقه ۱۴ هزار تن پسماند ساختمانی را تبدیل به شن و ماسه کردیم.

مبحث پسماند‌های پزشکی نیز از دیگر موضوعاتی است که در طرح کاپ مدنظر قرار گرفته است و جمع‌آوری مخازن زباله اکنون به صورت پایلوت و آزمایشی در مناطق ۶، ۱۶، ۲۱ و ۲۲ جمع‌آوری شده است. البته باید آگاهی مردم را در این زمینه افزایش دهیم، چرا که شهروندان ۱۵ سال زباله‌های خود را در هر ساعت و در هر شکلی در این مخازن انداخته‌اند و اکنون تفکیک پسماند برای آن‌ها مشکل است. اکنون راهی به جز این موضوع نداریم و همچنین بنا داریم افرادی که کمتر پسماند را تولید کنند تشویق و کسانی که بیشتر پسماند تولید می‌کنند را برایشان هزینه‌هایی درنظر گیریم. این موضوع براساس تجربه جهانی انجام گرفته و برای همین به صورت پایلوت و آزمایشی درنظر گرفته‌ایم تا ایرادات آن برطرف شود.

در حال حاضر ساختمان‌های بلندمرتبه و برج‌ساز‌ها مسئول آن‌ها باید جداسازی پسماند‌ها را مدنظر قرار دهد نه اینکه پسماند به هر شکلی در مخازن قرار گیرد. در حال حاضر در شهرک‌ها و برج‌ها در مناطق یاد شده برداشتن مخازن آغاز شده و تفکیک زباله صورت می‌گیرد و توانسته‌ایم ۲ تا ۳ هزار مخزن زباله در تهران را کاهش دهیم و این موضوع هر چند طی یک‌ونیم سال گذشته انجام گرفته، ولی برای تحقق هر چه بیشتر به اهداف طرح کاپ نیاز به فرهنگسازی و مشارکت شهروندان داریم. همچنین پایتخت به طورکلی بیش از ۵۰ هزار مخزن زباله دارد.

پیروز حناچی شهردار تهران بار‌ها اعلام کرده که قرار است سازمان‌هایی همچون شهروند و پسماند به حوزه بورس وارد شود، نظر شما در این زمینه چیست؟

سالهاست که این قضیه مطرح شده است و در جلسات مختلف نظراتمان را داده‌ایم. شیوه‌ها به صورت مکتوب ارائه شده و به نظر ما ایرادی ندارد که بخش خصوصی به حوزه پسماند ورود یابد. در حال حاضر در حوزه MRF و جداسازی شیرابه‌ها در چند پهنه با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی انجام گرفته است، البته باید توجه داشت که موضوع آب و فاضلاب و پسماند جزو عوامل سلامت محسوب می‌شوند و نمی‌توان صفر تا صد آن را به بخش خصوصی سپرد، ولی برخی از موضوعات که پتانسیل واگذاری به بخش خصوصی را دارد مبحث MRF و دستگاه‌های زباله‌سوز است.

برای موضوع ورود پسماند به بورس، پیش‌نویس آن تهیه شد، ولی تاکنون مورد تأیید وزارت کشور قرار نگرفته، چرا که سازمان شهرداری‌ها هم متولی این قضیه است و آن‌ها هم باید نظراتشان را بدهند، ولی به طورکلی با کلیات این قضیه مشکلات نیست.

درآمد سالیانه سازمان پسماند چقدر است؟

این درآمد به صورت مستقیم و غیرمستقیم مدنظر است. درآمد مستقیم شامل فیش‌هایی است که برای شهروندان در حوزه پسماند ارسال می‌کنیم و سالانه حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد تومان است. بخش دیگر مربوط به پیمانکارانی است که پسماند‌های خشک را جمع‌آوری می‌کنند و این درآمد هم ۲۰۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان بوده و اگر کاهش هزینه‌ها در حوزه MRF و تبدیل نخاله به شن و ماسه را درنظر بگیریم، در مجموع به صورت مستقیم و غیرمستقیم مجموع درآمد سازمان پسماند در سال به یک‌هزار میلیارد تومان می‌رسد. البته متأسفانه برخی اظهارنظر‌هایی انجام می‌دهند که فقط التهاب ایجاد می‌کند و صحت ندارد.

تاکنون چند نفر در سازمان پسماند مبتلا به کرونا شده و یا جان خود را از دست داده‌اند؟

سازمان پسماند جزو نخستین نهاد‌هایی است که در حوزه کرونا پروتکل‌های بهداشتی جهانی را استفاده کرده و از تجربه کشور چین هم بهره‌مند شده‌ایم. در حوزه رفت و روب و فعالیت پاکبان‌ها، فوت ناشی از کرونا نداشته‌ایم. دقت‌های لازم در حوزه اسکان کارگری صورت گرفته و توزیع ماسک میان آن‌ها نیز مورد توجه بوده است. ولی در حوزه پسماند‌های پزشکی دو نفر فوتی و شهید راه سلامت داشتیم، آمار مبتلایان هم مشابه مردم عادی بوده و افراد درگیر با این بیماری تحت درمان قرار گرفته‌اند.

واکسیناسیون پاکبان‌ها تاکنون چه میزان انجام شده است؟

به طورکلی شهر تهران ۱۲ هزار پاکبان دارد که نیمی از آن‌ها حداقل یک دوز واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند، بنابراین ۵ تا ۶ هزار پاکبان در مقابل کرونا واکسینه شده‌اند. البته ۲۰۰ نفر در حوزه پسماند پزشکی فعالیت دارند که همه آن‌ها واکسن کرونا را دریافت کرده‌اند. در حوزه واکسیناسیون پاکبان‌ها هماهنگی لازم با وزارت بهداشت و دانشگاه‌های علوم پزشکی صورت گرفته و ما دخالت مستقیم در این زمینه نداریم.

میزان تولید روزانه زباله در تهران چه میزان است؟

روزانه در حال حاضر حدود ۵ هزار و ۶۰۰ تن زباله تولید می‌شود که میزان تولید پسماند و زباله چهار سال پیش یعنی در سال ۹۶، ۷ هزار و ۵۰۰ تن زباله در طول روز بود که ما با راه‌اندازی سیستم توزین شبکه و بهره‌مندی از باسکول‌های دقیق، آمار را دقیق به دست آوردیم و با راهکار‌هایی نیز میزان این زباله‌ها کمتر شده است.

میزان تولید پسماند‌های عفونی تهران روزانه چقدر است؟

میزان تولید پسماند‌های عفونی روزانه به طور معمول ۶۰ تا ۷۰ تن بوده است و این برای وضعیت عادی درنظر گرفته شده که در پیک کرونا این رقم به حدود دو برابر و به ۱۲۰ تن رسید و الان ۹۰ تا ۱۰۰ تن پسماند عفونی در روز تولید می‌شود.

تهران چند دستگاه زباله‌سوز دارد؟

در حال حاضر یک دستگاه زباله‌سوز ۲۰۰ تنی داریم که برند آن چینی است و در دوره قبلی مدیریت شهری راه‌اندازی شده و در این دوره هم مورد استفاده قرار گرفته است.

بودجه سالیانه سازمان مدیریت پسماند چقدر است؟

بودجه حوزه رفت و روب مربوط به سازمان مدیریت پسماند نیست و این بودجه دراختیار مناطق بیست و دوگانه قرار می‌گیرد که میزانش حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیارد تومان در سال است. البته ما در این زمینه نظارت‌های لازم را داریم و بر کار پیمانکاران ناظریم. همچنین بودجه سازمان مدیریت پسماند سالیانه ۲۵۰ تا ۳۰۰ میلیارد تومان است که صرف انتقال، دفن و دفع پسماند می‌شود.

هزینه‌ای که شهروندان سالانه در حوزه پسماند پرداخت می‌کنند چقدر است؟

این میزان حدود ۴۰۰ میلیارد تومان در سال است که از طریق پرداخت عوارض صورت می‌گیرد و پیامک آن برای شهروندان ارسال می‌شود.

به نظر شما در حوزه پسماند چه اقداماتی در آینده باید انجام گیرد؟

برنامه‌ها باید به صورتی باشد که روند کاهش پسماند را شاهد باشیم. بسیاری از کشور‌های دنیا به این سمت و سو پیش رفته و کاهش پسماند نیاز به فرهنگسازی دارد. همچنین باید برای تفکیک پسماند تلاش کرد و تبدیل آن به انرژی را مدنظر قرار داد. ظرفیت زباله‌سوزی و تبدیل زباله به کود هم حائز اهمیت است و در حال حاضر ما در سازمان پسماند، کود‌های گرانول را با استاندارد کشاورزی تولید و در شهرداری استفاده می‌کنیم. هر چه پسماند کمتر تولید شود و یا تولید کود از طریق پسماند را داشته باشیم، استراتژی درستی را پیش رفته‌ایم و این رویکرد براساس طرح جامع پسماند است.

آیا خبر خوشی در حوزه پسماند در شهر تهران دارید؟

بله، به زودی قرار است کارخانه شن و ماسه با ظرفیت ۳ هزار تن از طریق پسماند راه‌اندازی شود و دو دستگاه MRF نیز به زودی در دو منطقه ۲۲ و ۱۳ نیز افتتاح می‌شود.

مجتمع پردازش و بازیافت زباله «آرادکوه» واقع در کهریزک با هدف پردازش و بازیافت پسماند شهر تهران، بیش از نیم قرن است که به عنوان جایگاه نهایی زباله‌های پایتخت انتخاب شده است، اما با ورود طرح کاپ (الگوی نوین کاهش پسماند)، برنامه‌ریزی برای احداث ۸ ایستگاه MRF در مناطق ۲۲ گانه مدنظر قرار گرفت و شروع به کار اولین ایستگاه در منطقه ۲۲ بزودی انجام می‌شود که تمام مراحل پردازش پسماند در این ایستگاه‌ها انجام و تنها کار انتقال و تحویل پسماند‌های ارگانیک خالص و پسماند‌های ریجکتی به صورت فشرده به مجتمع دفع و پردازش آرادکوه انجام می‌شود.

احداث سوله پردازش و پذیرش پسماند شهری، پیش‌بینی تصفیه خانه شیرابه با لحاظ استاندارد‌های لازم، پیش‌بینی سیستم حذف بوی بد و تحول در نحوه انتقال پسماند ریجکتی و آلی به مرکز دفع پسماند و امکان پالایش آلاینده‌های زیست محیطی از جمله تجهیزات در نظر گرفته شده در این ایستگاه‌ها است.

کاهش و حذف پدیده زباله گردی، سرپوشیده شدن ایستگاه‌های موجود، کاهش اثرات و مخاطرات زیست محیطی ناشی از پراکندگی پسماند و انتشار شیرابه در مسیر انتقال به آرادکوه، فشرده سازی و کاهش حجم پسماند‌های پردازش شده، افزایش درصد تفکیک پسماند در مبدأ و کاهش دفع و دفن منابع را از مزایای احداث این ایستگاه‌ها با عنوان ایستگاه پردازش و بازیافت یکپارچه پسماند‌های شهری است.