تخریب زیستگاه گوزن زرد برای آبرسانی به ساکنان «کارون»

جامعه ۲۴-  سازمان آب و برق خوزستان با تخریب مساحتی حدود 2500 متر از پارک ملی کرخه و قطع یک هزار درخت قصد دارد از سد دز به ساکنان اهواز، خرمشهر و آبادان در کنار رودخانه «کارون» آب شرب برساند.

این طرح برای عبور از این مسیر باید بخش زیادی از انبوه‌ترین و غنی‌ترین پوشش گیاهی زیستگاه گوزن زرد ایرانی را نابود و پس از آن از منطقه حفاظت شده میشداغ زیستگاه آهوی شنی عبور کند. این تخریب به همین جا ختم نمی‌شود. تالاب بین‌المللی شادگان نیز در این مسیر زخمی دوباره می‌خورد.

این تخریب‌ها در حالی اتفاق می‌افتد که آن‌طور که «رضا خیرآبادی» فعال محیط زیست شوش می‌گوید: «عملیات آبرسانی به ساحل‌نشینان کارون از سد دز بدون مطالعه و اخذ مجوز زیست محیطی از سازمان حفاظت محیط زیست کشور انجام می‌گیرد.»

«محمد الوندی» رئیس پارک ملی کرخه می‌گوید: «مهم‌ترین سؤالی که باید سازمان آب و برق خوزستان پاسخ بدهد این است که کیفیت آب رودخانه کارون در چه وضعی است که این سازمان حتی نمی‌تواند با تصفیه آب کارون، آب شرب شهرهایی را که کارون از وسط آنها می‌گذرد تأمین کند؟»

به گفته الوندی عبور لوله از پارک ملی کرخه نسبت به مسیرهای دیگر تنها به این دلیل انجام می گیرد که برای سازمان آب و برق خوزستان ارزان‌تر درمی‌آید! طرح آبرسانی غدیر به کارفرمایی سازمان آب و برق خوزستان تنها یک سال پس از قطع 2 هزار درخت از پارک ملی کرخه با هدف ایجاد سیل بند اتفاق افتاد و به پشت زیستگاه گوزن زرد ایرانی رسید. آن طرح که در دی ماه سال 99 بخشی از پوشش ارزشمند زیستگاه گوزن زرد ایرانی را در منطقه حفاظت شده کرخه از بین برد الان به محلی برای دپوی زباله‌های شهری تبدیل شده است. کارفرما و مجری طرح سیل بند، بنیاد مسکن بود و طرح مطالعه توسط دانشگاه شهید چمران انجام گرفت.

فرماندار و سازمان مدیریت بحران استان هم پشت طرح ایستادند اما الان «محمد الوندی» می‌گوید: «هیچ سازمان و دانشگاهی پاسخگوی وضعیت پیش آمده نیست. عملیات ایجاد سیل بند وقتی به کف روبی و از بین بردن پوشش گیاهی رسید، متوقف شد و بعد از آن هم همه چیز فراموش شد. الان هم به محلی برای دفن زباله توسط مردم محلی و سازمان‌هایی چون شهرداری تبدیل شده است.»

مسیر ارزانی که محیط زیست را قربانی می‌کند

خط لوله آبرسانی غدیر وقتی به شهر تاریخی ایوان کرخه می‌رسد با مخالفت میراث فرهنگی رو به رو می‌شود. چند مسیر دیگر هم پیش روی این سازمان آب و برق است اما به گفته «رضا خیرآبادی» فعال محیط زیست شوش، مجری لوله‌ها را بدون مطالعات زیست محیطی به زیستگاه گوزن زرد ایرانی می‌رساند. او می‌گوید: «مسیری که برای عبور لوله انتخاب کرده‌اند به طول 2500 متر و عرض 40 تا 50 متر اتفاق می‌افتد. این مسیر دارای درختان انبوه و پوشش گیاهی بالااست.»

بیشتر بخوانید: حال آسمان خوب است حال زمین نه

او می‌گوید: «وقتی فعالان محیط زیست از سازمان آب و برق خوزستان سؤال پرسیده‌اند که چرا پروژه را بدون مطالعه شروع کرده اید گفته‌اند که طرح وسیع است و حین انجام عملیات مطالعه هم انجام می‌شود.»

الوندی رئیس پارک ملی از توقف طرح پشت پارک ملی کرخه خبر می‌دهد و می‌گوید: «سازمان آب خوزستان از سال 98 پیگیر طرح آب‌رسانی غدیر بود چون قرار نبود از محدوده و حتی حریم پارک ملی عبور کند. بنابراین بحثی هم بین سازمان محیط زیست و سازمان آب پیش نیامد اما بعد از ممانعت میراث فرهنگی به‌دلیل تاریخی بودن شهر ساسانی ایوان کرخه، سازمان آب به سمت گزینه‌های دیگر می‌رود.»

به گفته رئیس پارک ملی کرخه، گزینه‌های دیگر مسیر را طولانی‌تر می‌کنند و هزینه را بالاتر می برند، بنابراین عبور از پارک ملی کرخه روی میز تصمیم‌گیری می‌آید. الوندی می‌گوید: «سازمان آب وبرق می‌تواند مسیرهای دیگری را انتخاب کند که به محیط زیست آسیبی وارد نشود.» به گفته الوندی،این مسیرها در نهایت دو تا سه کیلومتر مسیر آبرسانی را طولانی‌تر می‌کنند اما با انتخاب این مسیرها، زیستگاه گوزن زرد ایرانی از یک زخم جدی دیگر نجات پیدا می‌کند.

او از دادن اخطار کتبی به سازمان آب و برق خوزستان و رونوشت آن به فرمانداری شوش خبر می‌دهد و می‌گوید:«محیط زیست هیچ مجوزی برای عبور از پارک ملی کرخه به آب و برق خوزستان نداده است.»

الوندی می‌گوید: «به طور طبیعی طرح آبرسانی برای ساکنان اهواز، خرمشهر و آبادان باید از بستر رودخانه کارون بدون هزینه لوله کشی و کانال کشی انجام بگیرد. سازمان آب و برق خوزستان می‌تواند با تصفیه آب کارون به ساکنان آن آب برساند. چرا باید برای شهرهایی که کارون دقیقاً از وسط آن می‌گذرد از سد دز با عبور لوله از پارک ملی کرخه، منطقه حفاظت شده میشداغ و تالاب بین‌المللی شادگان آب شرب تأمین کرد.»

سدسازی در خوزستان با خشک کردن تالاب‌ها و کاهش کیفیت آب رودخانه‌ها، این استان را به یکی از کانون‌های اصلی ریزگرد تبدیل کرده است. به‌دنبال سدسازی و خشک شدن تالاب‌ها و رودخانه‌ها و در نهایت ساخت و ساز در این بسترهای خشک، خوزستان هر بار شاهد خسارت بارترین سیلاب‌ها در زمان وقوع باران است. شبکه فاضلاب‌های آن تکمیل نیست و در هر سیل، فاضلاب به سمت خانه‌های مسکونی آن روان می‌شود.

حال یک سؤال ذهن فعالان محیط زیست خوزستان را می‌آزارد. چرا سازمان آب و برق خوزستان برای جبران مدیریت غلط آبی و فاضلابی در دهه‌های گذشته، دوباره به سمت طرحی رفته که باز هم محیط زیست را از شمال تا جنوب شخم می‌زند و حداقل به سه منطقه حفاظت شده، پارک ملی و تالابی زخمی مرهم‌ناپذیر وارد می‌کند؟