اعتبار ۲۰۶ هزار میلیارد تومانی برای حل بحران آلودگی هوا

جامعه ۲۴- معضل آلودگی هوا سال‌هاست کلانشهر‌های کشور را درگیر کرده است. این معضل به قدری توسعه یافته است که می‌توان آن را بزرگترین آسیب شهرنشینی در شهر‌های بزرگ کشور دانست. مسئله آلودگی هوا خسارات فراوانی را از منظر اقتصادی، سلامتی و روانی بر شهروندان و همچنین بر اکوسیستم شهری به‌جا می‌گذارد.

براساس برآورد‌های بانک جهانی خسارت آلودگی هوا فقط در شهر تهران برابر ۲.۶ میلیارد دلار در سال است. مطابق آمار وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز مرگ ۱۲ هزار نفر در سال مستقیماً به آلودگی هوا مربوط می‌شود. در بخش دیگری از این گزارش آمده که با توجه به این وضعیت وخیم، مقابله با آلودگی هوا باید یکی از اولویت‌های کلان در مدیریت کشور باشد. کلید مقابله با آلودگی هوا اجرای قانون هوای پاک است که آخرین و جامع‌ترین قانون مشتمل بر راهکار‌های کاهش آلودگی هواست.

در بخش دیگری از این گزارش آمده که براساس اکثر گزارش‌های منتشره از نهاد‌های نظارتی این قانون از زمان تصویب در سال ۱۳۹۶ اجرا نامطلوبی داشته است. مهم‌ترین علت عدم اجرا مفاد این قانون از جانب مجریان آن تخصیص نیافتن منابع مالی عنوان شده است؛ بنابراین برای پیشبرد احکام مندرج در قانون هوای پاک نیاز به تخصیص اعتبارات لازم و متناسب با راهکار‌های تعیین شده در این قانون است.

بیشتر بخوانید: هوای پایتخت در شرایط قابل قبول

طبیعتاً این اعتبارات می‌بایست در لوایح بودجه پیش‌بینی و تعیین شوند. با بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ مشخص شد کل اعتبار تخصیص یافته برای اجرای قانون هوای پاک فقط ۳۲۰ میلیارد تومان است. همچنین مجموع اعتبارات لحاظ شده در این لایحه که به نوعی در کاهش آلودگی هوا مؤثرند حدود ۲ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود. ارقام تعیین شده برای اجرا قانون هوای پاک و کاهش آلودگی هوا در لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ در مقایسه با میزان اعتبار لازم واقعی برای این امور بسیار کمتر است.

در بخش دیگری از این گزارش آمده که اجرا راهکار‌هایی از جمله نوسازی و توسعه ناوگان حمل ونقل عمومی، توسعه قطار شهری، اجرا طرح‌های ترافیکی، کنترل و ارتقای معاینه فنی، توسعه حمل‌ونقل پاک، اصلاح سوخت صنایع و نیروگاه‌ها، جابه‌جایی صنایع آلاینده از اطراف شهرها، نصب تجهیزات فیلتراسیون آلاینده‌ها در صنایع و نیروگاه‌ها، اجرا طرح کهاب، برقی کردن موتورسیکلت‌ها و ... , ارقام بسیار بزرگتری نسبت به ۲ هزار میلیارد تومان را می‌طلبد.

در این گزارش پیشنهاد شد که با توجه به اولویت و جایگاه معضل آلودگی هوا در کشور، برای کاهش آلودگی هوا یک فصل متمرکزی ذیل امور محیط زیست در لایحه بودجه تعیین و راهکار‌های کاهش آلودگی هوا به‌صورت برنامه ذیل این فصل تعیین شود. ۱۱ عنوان برنامه مبتنی بر راهکار‌های کاهش آلودگی هوا در این گزارش پیشنهاد شد و اعتبارات مورد نیاز برای اجرا هر برنامه براساس اولویت هریک از آن‌ها و سهم دولت از هزینه‌های اجرا، در یک بازه زمانی ۵ تا ۸ ساله برآورد و پیش‌بینی شد.

در بخش بعدی گزارش تلاش شد برآوردی از هزینه اجرای طرح‌های کاهش آلودگی هوا و اعتبار مورد نیاز برای حل مسئله آلودگی هوا محاسبه شود. البته برآورد‌های مختلفی از ارقام مورد نیاز برای اجرای راهکار‌های کاهش آلودگی هوا صورت می‌گیرد که به روش‌های انتخابی برای اجرای این راهکار‌ها وابسته است.

این گزارش برای برآورد رقم واقعی مورد نیاز در اجرا راهکار‌های کاهش آلودگی هوا در کلانشهر‌های کشور از پیشنهاد‌های کنسرسیوم پژوهشی دانشگاه‌های برتر کشور استفاده کرده است که مجری پروژه سیاهه انتشار آلاینده‌های هوا در این شهر‌ها هستند. پس از بررسی پیشنهاد‌های این کنسرسیوم و بازنگری آن با اعمال ضرایب مناسب، برنامه پنج ساله‌ای برای حل مسئله آلودگی هوا ارائه شد.

براساس این برآورد برای حل مسئله آلودگی هوا اعتباری در حدود ۲۰۶ هزار میلیارد تومان مورد نیاز است. البته ارقام برآورد شده طبیعتاً براساس نرخ تورم و سایر شاخص‌های اقتصادی ممکن است دستخوش تغییر شوند. با اجرا این برنامه‌ها در صورت تخصیص اعتبار لازم، می‌توان انتظار داشت که پس از پنج سال تا میزان زیادی به بحران آلودگی هوا در کشور پایان داد.