ماجرای جشن بازگشت لک‌لک‌ها در روستای دره تفی چه بود؟
اوایل بهمن‌ماه که آسمان روستای «دره‌تفی» مریوان سیاه شد و برف آمد، روستاییان دل‌نگران لک‌لک‌ها شدند. آنها قبل از پارو زدن برف روی بام خانه‌هایشان، برف نشسته بر لانه لک‌لک‌ها را تکاندند تا لانه‌ها آماده حضور پرندگان شود. لک‌لک‌ها بار دیگر در روزهای گذشته بال گشودند و به مریوان و روستای دره تفی رسیده و مانند سالیان گذشته برای تخم‌گذاری آمده‌اند.
جامعه ۲۴- لک لک‌ها می‌دانند در این روستا لانه‌هایی آماده دارند که هر ساله مرد و زن و جوان و پیر بازسازی‌اش می‌کنند، برف را از سر و رویش می‌تکانند و بعد هم سرشان را رو به آسمان بلند می‌کنند و به انتظار رسیدن گله لک‌لک‌ها می‌مانند. آمدن گروه نخست لک‌لک‌ها در روزهای اخیر بهانه جشن و پایکوبی روستاییان شده. آنها لباس محلی پوشیده‌اند، دست در دست یکدیگر دستمال‌هایشان را در هوا می‌چرخانند و به شادی می‌رقصند.
دره تفی یعنی دره توت‌ها. روستایی پر از درختان توت و تکیه داده به دریاچه زریوار. اهالی در سال‌های قبل اینطور میزبان لک‌لک‌ها نبودند. حتی وقتی در سال ۸۴ رودخانه یخ زد و پرندگان اسیر سرما شدند، شکارچیان دست به اسلحه بردند و لاشه‌های فراوانی برجا ماند. بعد از آن کمیته آموزش و حمایت از حیوانات «انجمن سبز چیا» دست به کار شد و جوانان بسیاری از روستای دره تفی هم به پای کار آمدند. جمال قادری که حالا مسئول کمیته روستا‌های انجمن است آن روز‌ها را به خوبی در یاد دارد؛ روزهای تلخ مرگ‌ومیر پرندگان و بعد هم روزهای روشن آموزش و همیاری.
«روستای دره تفی ۳۰۰ خانوار دارد. وقتی آموزش را شروع کردیم، با استقبال جوانان روبه‌رو شد و بعد هم اوضاع کم‌کم بهتر شد. سال ۹۲ بود که جنبش «اسلحه سبز» را به راه انداختیم و بعد از آن دیگر کمتر کسی دست به اسلحه برد.» صدای تیر که از دریاچه رفت، پر پرواز پرندگان مهاجر گشوده شد. در همان سال‌های ۹۲-۹۳ بود یک درخت توت بزرگ در روستا را قطع کردند. درخت آشیانه یک لک‌لک بود و او هم آواره شد. آوارگی‌اش، اما سرآغاز حرکتی بزرگ در روستا بود.
«لک‌لک به بالای یکی از تیر‌های مخابراتی رفت. آنجا جای درستی نداشت. با هر باد پرتاب می‌شد. اما چند نفر از اهالی برایش لانه ساختند و بعد لانه‌سازی برای لک‌لک‌ها باب شد. از مخابرات مریوان خواستیم تا چند تیر بزرگ به ما بدهد و آنها هم همکاری کردند. مرد و زن و جوان و کودک همراهی کردند و تیر‌ها را در جای‌جای روستا بر زمین کوبیدند و روی آنها و مناطق امن دیگر لانه ساختند و این هم آغاز لانه‌سازی و آمدن گسترده لک‌لک‌ها بود.» قادری هنوز هم با یادآوری آن روز‌ها می‌خندند و می‌گوید این شروع حرکت محیط زیستی بزرگی در منطقه بود و حالا این روستا ۶۰ لانه برای لک‌لک‌ها دارد.
بیشتر بخوانید: گردش مالی قاچاقچیان پرندگان مهاجر بسیار بالاست
او که گازبان روستاست می‌گوید لک‌لک‌ها اجتماعی‌اند. هر روز به میدان اصلی روستا می‌آیند و در کنار مردم زندگی می‌کنند. جشن روزهای اخیر هم آنها را به وجود آورده. در لانه‌هایشان آرام به تماشای شادی اهالی نشستند. «اینجا پرندگان مختلفی داریم. از پرندگان شکاری تا مهاجرانی، چون لک‌لک‌ها. آنها به خوبی احساسات آدم‌ها را می‌فهمند و ارتباط می‌گیرند. چند سال قبل یک جوجه عقاب صحرایی که آسیب دیده بود را مداوا و بعد از مدتی نگهداری آزادش کردم، او تا چند سال به بام خانه ما می‌آمد. به من سر می‌زد و بعد پر می‌گشود در آسمان آزاد.»
در اطراف رودخانه زریوار ۹ روستا وجود دارد و اهالی روستا‌های کانی‌سانان، نی، پیرصفا، کولان و …. هم همگی در روستاهایشان لک‌لک دارند، اما دره تفی نزدیک‌ترین روستا به رودخانه است با بیشترین تعداد لک‌لک.
جمعیت ۱۸۰ هزار نفری لک‌لک‌ها
«۱۷۰ تا ۱۸۰ هزار نفر لک‌لک در این منطقه حضور دارند.» این را جلال پزشک، پرنده‌شناس حاضر در منطقه به «پیام ما» می‌گوید و تاکید می‌کند که لانه‌سازی برای این پرندگان آنچنان متناسب با وضعیت و موقعیت جغرافیایی منطقه بوده که باعث شده هر ساله تعداد بیشتری لک‌لک به منطقه بیایند. «لک‌لک‌ها از ۱۵ بهمن‌ماه از عرصه‌های جنوبی مانند صحرای عراق و عربستان به منطقه می‌آیند. دو هفته زودتر نر‌ها مهاجرت می‌کنند. وضعیت را می‌سنجند و اوضاع را آماده می‌کنند و در نهایت ماده‌ها می‌آیند و تخم‌گذاری شروع می‌شود.»
او هم مانند قادری از سال‌های قبل می‌گوید، از زمانی که برخورد با پرندگان مهاجر سخت بود و تفنگ شکارچیان هنوز غلاف نشده بود «آن سال‌ها مانند فریدونکنار مازندران، شاهد کشتار گسترده بودیم، اما با کار فرهنگی طولانی و مداوم با مردم این روند تغییر کرد. آنها کم‌کم حامی پرندگان شدند و حالا اگر کسی هم بخواهد برای شکار برود باید پنهانی و دور از دید باقی مردم باشد. ما مدت‌هاست در این دریاچه صدای شلیک اسلحه را نشنیده‌ایم.»
پزشک می‌گوید در کردستان ۳۲۵ گونه پرنده شناسایی شده که از این تعداد ۲۹۴ گونه در دریاچه زریوار زندگی می‌کنند. به گفته او قبل از سال ۹۴ فقط ۳۴ گونه ثبت شده بود، اما در انجمن چیا کمیته پرنده‌نگری ثبت شد و این کمیته هم در این پنج سال تلاش بسیاری برای ثبت پرندگان داشت. پرنده شاخص منطقه، اما اردک بلوطی است که در انزلی هم وجود دارد. شکارچیان در گذشته اردک و کبک شکار می‌کردند، اما حالا جمعیت اردک‌ها و کبک‌ها هم مانند لک‌لک‌ها پرشمار است.
چرخه گسترده نابودی پرندگان
«بخوان، پرواز کن، اوج بگیر، مثل یک پرنده.» شعار امسال روز جهانی پرندگان مهاجر این بود. در حالی که شکار پرندگان در تالاب‌ها و آبگیر‌های گلستان و مازندران و خوزستان تهدید همیشه مهاجران است، لک‌لک‌های آمده به زریوار از سایر پرندگان مهاجر به ایران خوش شانس‌تر بوده‌اند و توانستند پرواز کنند و اوج بگیرند. آنها نه مانند پرندگان رسیده به فریدون‌کار اسیر دامگاه‌ها و تور‌های هوایی می‌شوند و نه بخاطر خشکی و بی‌آبی مانند پرندگان خوزستان از تعدادشان کم می‌شود.
سال گذشته بنا به اعلام اداره کل محیط زیست مازندران، ۲۰۰دامگاه رسمی در فریدونکنار برپا شده بود. این وضعیت در بسیاری از مناطق دیگر هم بهتر نیست. مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان روز گذشته از کاهش ۲۰ درصدی تعداد پرندگان مهاجر نسبت به سال گذشته خبر داده و گفته در تالاب‌ها و آبگیر‌های این استان ۱۳۰ هزار پرنده مهاجر سرشماری شده‌اند که بیشترین تعداد پرندگان در تالاب هورالعظیم بوده است.
منبع: روزنامه پیام ما
دیدگاه کاربران
آخرین اخبار
پربحث ترین
پربازدید ترین
