مهدی مطهرنیا: هدف روسیه از حمله به اوکراین امتیاز گیری از جامعه جهانی است

جامعه ۲۴- « چرایی حمله روسیه به اوکراین را در چه هدف یا انگیزه‌ای می‌توان دید»، «آیا ولادیمیر پوتین به تبعات آتشی که برافروخته است، فکر کرده است»، «آمریکا به عنوان کشوری که داعیهِ‌ ابرقدرتی نظام بین‌الملل را دارد،‌ چه نقشی در شروع بحران اوکراین و پایان آن می‌تواند داشته باشد» و... پرسش با اجرایی شدن تصمیم عجیب و غیرقابل پیش‌بینی کرملین حالا نظام بین‌الملل با پدیده‌ای روبرو شده است که باید هر چه زودتر برای گذر از آن چاره‌ای بیاندیشید.

مطهر نیا استاد دانشگاه و تحلیلگر مسایل نظام بین‌الملل در خصوص تهاجم روس‌ها به اوکراین به اظهارِنظر پرداخته است که در زیر می‌آید:

مهدی‌ مطهرنیا با اشاره به فرمان حمله پوتین به اوکراین گفت: روس‌ها در دروان صدارت و رهبری ولادیمیر پوتین‌ باتوجه به تمایلات درونی وی درجه دست‌یابی به موقعیت قبلی روسیه، در زمینهِ ایجاد فضایی تنش‌زا در مورد محیط پیرامونی خود وارد عمل شده‌اند. از آنجایی که روسیه، اوکراین را بخشی از جامعه روس می‌داند که به هر تقدیر بر اساس دیدگاه‌ کنونی بر این آگاهی استوار است که روسیه در واقع ایجادکنندهِ یک محیط تاًسیسی برای اوکراین بوده است و این کشور زمینه‌ای بر روسیه محسوب می‌شود. لذا پوتین در سخنرانی اخیر در جهت شناسایی استقلال دو منطقهِ موجود جدایی‌خواه از اوکراین، این معنا کاملاً از سوی او مورد توجه قرار گرفت و وی عملاً‌ و رسماً‌ اعلام کرد، اوکراین را جزیی لاینفک از روسیه تلقی می‌کند. پس می‌توان گفت رییس‌جمهوری روسیه زمینه‌هایی مطرح می‌کند که در چارچوب آن نگاهِ به اوکراین به عنوان یکی از مخلوق‌های مورد توجه روسیه از منظر تاریخی محسوب می‌شود. آنهم در حالیکه اساساً اوکراین امروز جدایِ از روسیه و بر اساس قوانین بین‌المللی جزیی از کشورهای استقلال‌یافته از شوروی سابق به‌شمار می‌رود.

مطهر نیا کارشناس مسایل بین‌الملل همچنین اظهار داشت: این توضیح‌ها نشان می‌دهد، طرح چنین مساًله‌ای از جانب پوتین به این معنی است که امپراتوری‌های گذشته مانند امپراتوری‌های روم و ایران مدعی شوند که بخش‌هایی متفاوت از از جهان چون قبلاً جزء جغرافیای این کشورها بودند،‌ پس می‌توانند ورود به مرزهای این کشورها باشند. به‌هر تقدیر آنچه که هم‌اکنون مشاهده می‌شود نشان‌دهنده این است که روس‌ها در وضعیتی تهاجمی در پیِ شکل‌دهی به یک حرکت معنادار با هدف گرفتن امتیاز از جامعهِ بین‌المللی در راستای شکل‌گیری نظمِ نوین جهانی هستند. به‌عبارت دیگر ولادیمیر پوتین به خوبی می‌داند روسیهِ کنونی در حد و اندازه یک قدرت بزرگ جهانی خودنمایی کند، نیست. پس باطبع باید در بافت موقعیتی ناشی از تلاش و شکل‌دادن با آینده نظم نوین جهانی در دهه ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ زمینه‌هایی را ایجاد کرده و بتواند امتیازهایی را دریافت کند.

او افزود: از جهت دیگر باید بدانیم، ایالات‌متحده‌آمریکا نیز برای نظم‌بخشی به آینده نظم بین‌المللی، از یک طرف با عضوهای متحد روبرو است. در واقع می‌توانیم بگوییم که اروپای متحد و چین به عنوان رکن‌های آمریکا در شکل دادن به نظم بین‌المللی با «او» در رقابت هستند. در چنین حالتی باطبع روسیه می‌تواند با ایجاد فضای تنش‌آلود در مرزهای خود با اروپا زمینه‌ساز گسترش تنشی بسیار گسترده بین کلیتِ جامعه اروپا و روسیه‌ای شود که اگر در پیوند با اروپای متحد قرار بگیرد برای آمریکا بسیار خطرناک خواهد بود. بدین ترتیب باید گفت، با توجه به این معنا،‌ پوتین بر اساس کیش شخصیت و همچنین نیاز به ایجاد فضا برای امتیازگیری وارد بازی خطرناکی شده است و موجباتِ‌ ایجاد یک عمل چرکین در منطقه را در ارتباط را اروپا و در نهایت به نفع ایالات‌متحده می‌تواند فراهم سازد. به عبارت دیگر در این منطقه و توجیه آن برای جهان به‌اصطلاح آزاد بیشتر قبال تکثیر شود. خرس روسی منجر می‌شود، زمینه باز شدن بال‌های عقاب‌های آمریکایی لذا روس‌ها در این وضعیت به‌ظاهر موفقیت‌هایی را کسب خواهند کرد، اما میوه مساًله کریمه و مطرح شدن این همه تقابل اکنون در ماجرای اوکراین برای آمریکایی‌ها هم قابل چیدن خواهد شد.

مطهرنیا ادامه داد: بدین ترتیب باید این نکته را مدنظر قرار بدهیم که در وضعیت کنونی ایالات متحده آمریکا چندان هم نگران مساًله اوکراین و روشی که روس‌ها برگزیده‌اند، نیست و تلاش‌اش این است که از این تهدید استفاده کند. همانطور که هم‌اکنون نیز نوعی هماهنگی میان اروپا و آمریکا، به ویژه میان لندن و واشنگتن در بابِ بحران اتفاق افتاده است. همچنین درباره نگرانی روسیه از پیوستن اوکراین به ناتو باید گفت، اوکراین چه رسمی و چه غیررسمی اکنون در جبهه غرب در کنار کاخ‌سفید قرار گرفته است. اینکه روس‌ها با ضرب شناساییِ منطقه‌های جدایی‌طلب اوکراین و ورود به مسایل داخلی این کشور زمینه‌های ایجاد فشار را فراهم می‌کنند، در واقع می‌توانند رویکردهای ضد روسی در جامعه بین‌المللی به ویژه بخش‌هایی از اروپای شرقی را که همچنان در هراس از تحرک‌های تروریستی روسیهِ کمونیستی قرار دارند را به سمت و سوی ایالات‌متحده باز کنند. امروز اگر اوکراین به طور رسمی به ناتو نپیوسته است‌ اکنون با فشارهای روس‌ها و نوع برخوردی که دارد، باطبع حرکت جامعه اوکراینی به سمت غرب برای افکار عمومیِ موجود در این کشور و همچنین در محیط پیرامونی فراهم خواهد شد که این تا حد زیادی تحرکات آتی اوکراین به سمت غرب را توجیه‌پذیر خواهد کرد. آنهم در شرایطی که روابط روسیه و آمریکا در سال‌های اخیر با فراز و فرودهای بسیاری همراه بوده و واقعاً مسایل مختلفی مانند حفظ گسترش در مناطق پیرامونی روسیه به عقیده روس‌ها ژئوپلیتیک است. خطور انتقال انرژی، استقرار سامانه موشکی دفاعی آمریکا و ناتو در شرق اروپا و همچنین مساًله هسته‌ای ایران و کره‌شمالی را تحت‌تاًثیر قرار داده است.

بیشتر بخوانید: درخواست پوتین از ارتش اوکراین: قدرت را به دست بگیرید

وی توضیح داد: همچنین می‌توان گفت، تهاجم به اوکراین می‌تواند نقطه عطفی در تحول رابطه روسیه با آمریکا و بروز اختلافات و رقابت‌‌های ژئوپلیتیک ۲ طرف باشد که با توجه به ماهیت بین‌المللی بحران‌‌های اوکراین به‌طور حتم می‌تواند پیادمدهای عمیقی در مناسبات بین‌المللی برجای بگذارد و در عصر جهانی‌ شدن،‌ اوضاع منطقه‌ای و جهانیِ‌ درهم طنیده شده امروز، زمینه‌های ایجاد تغییر و اثرات از مرکز اوکراین به محیط‌‌های پیرامونی و به ویژه خاورمیانه را به وجود بیاورد که این اصطحکاک‌ها نوعی صف‌بندی جدید ایجاد کند تا بر اساس آنچه هم‌اکنون مشاهده می‌شود، با توجه اندازه‌گیری قدرت و پیشران‌‌های متفاوت در نهایت چندان به سود روسیه تمام نشود. همچنین می‌تواند ضربه‌هایی هم به آمریکا و متحدان آمریکا هم از منظر باراز انرژی وارد کند.

مهدی مطهرنیا در پایان گفت: اگر قرار بر تداوم این معنا باشد،‌ صف‌بندی بین‌المللی بار دیگر می‌تواند شکل‌دهی متحدین و متفقین و همچنین کش‌مکش‌های بسیارـ بسیار و البته هزینه‌های سهمگین برای نظام بین‌الملل به وجود بیاورد. در واقع این بازی با آتش هم‌اکنون خود را در مسیر ایجاد یک جنگی جهانی به نمایش می‌گذارد.