علت تخریب شیرهای میدان حر

جامعه ۲۴ -  خبر‌های منتشر شده در فضای مجازی درباره تخریب شیر‌های مجسمه «نبرد گرشاسپ با اژدها» با این ادعا مطرح شده که مرمت شیر‌ها بهانه‌ای برای تخریب آن‌ها بوده است.

مجسمه اصلی میدان حر به همراه مجسمه‌های میدان فردوسی، پارک ملت و لاله در سال ۹۹ در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند، ولی گفته می‌شود این ثبت ملی تنها برای مجسمه اصلی بوده و دو شیر پایین اثر جزو این ثبت ملی نبوده‌اند.

البته تصمیم برای ترمیم یا تخریب شیر‌های مجسمه «نبرد گرشاسپ با اژدها» چندان بی‌خبر هم صورت نگرفته است؛ در دی ماه سال ۱۳۹۹ سازمان زیباسازی شهر تهران از هنرمندان و متخصصان دعوت کرد تا در فراخوان مرمت و ساخت المان‌های اطراف میدان حر شرکت کنند.

در این بیانیه دعوت از هنرمندان همچنین عنوان شده بود که این سازمان در نظر دارد با هدف حفظ اِلمان‌های حجمی اطراف میدان حر مانند مجسمه‌های شیر‌ها و پایه‌های آن، نسبت به مرمت آن‌ها اقدام کند.

این سازمان از هنرمندان و متخصصان دعوت کرده بود که با توجه به شرایط ساخت مجدد مجسمه شیر‌های اطراف میدان از جنس بتن که شامل قالب گیری از مجسمه‌های فعلی، مدلاژ مخصوص ساخت مجسمه بتنی، آرماتور بندی‌های لازم درون مجسمه به منظور استحکام و همچنین ایستایی لازم روی پایه و ساخت مجدد پایه‌های مجسمه‌ها از جنس بتن که شامل قالب گیری از اسلیمی‌ها و نقوش بدنه قدیم روی پایه‌ها، آرماتور بندی پایه و ساخت و نصب فنداسیون‌های لازم است، در این فراخوان شرکت کنند.

در توضیح کلی اثر «نبرد گرشاسپ با اژدها» می‌توان گفت که این تندیس روی یک پایه بتنی به نمایش درآمده است. این مجسمه، گرشاسپ از پهلوانان شاهنامه را در حال نبرد با یک اژد‌ها نمایش می‌دهد. گرشاسپ در حالی که نیزه‌ای به دست دارد، در حال نبرد با اژد‌هایی است که به دور بدن او پیچیده و دهان به روی گرشاسپ باز کرده است. این اژد‌ها نماد نیرو‌های اهریمنی است که انسان را در حلقه خود قرار داده است. گرشاسپ با نیزه به دهان اژد‌ها حمله کرده و می‌تواند نماد پیروزی نیکی بر بدی باشد.

این اثر شش و نیم متری به همراه نیزه شش متری آن در مجموع ۱۲/۵ متر ارتفاع دارد.

تندیس نبرد گرشاسب با اژد‌ها در میدان حر (میدان باغشاه) تهران به مناسبت نجات آذربایجان از اشغال شوروی و حزب دموکرات در سال ۱۳۱۵ در میدان قرار گرفت. انجام پروژه از سال‌های ۱۳۱۲ تا ۱۳۱۵ طول کشید.

در همین راستا شاپور دیوسالار، معاون فرهنگی و طراحی شهری سازمان زیباسازی تهران علت تخریب شیر‌های این مجسمه را از او جویا شده است.

دیوسالار گفت: سازمان زیباسازی شهری متولی قانونی مرمت و تولید احجام و مجسمه‌های شهری است. دو مجسمه شیر به همراه مجسمه اصلی به ثبت آثار میراث ملی نرسیده است. همچنین دو مجسمه فرعی توسط مرحوم غلامرضا رحیم‌زاده ارژنگ ساخته نشده است؛ چراکه شیر‌هایی مجسمه اصلی که توسط استاد ارژنگ ساخته شده‌اند، از جنس مس بوده و سال‌ها پیش در بحبوحه انقلاب آسیب دیده‌اند. دو شیری که اکنون قصد جایگزینی آن‌ها را داریم، در دهه ۸۰ توسط نوه استاد ارژنگ ساخته شده و گویا چندان هم ارزش هنری نداشته‌اند.

او ادامه داد: جنس دو مجسمه شیری که در پایین اثر اصلی «نبرد گرشاسپ با اژدها» نصب شده، از فایبرگلاس است که از متریال ناپایدار به شمار می‌رود و در گذر زمان به علت برودت آب و هوایی دچار فرسودگی و شکستگی شده‌اند و به همین جهت لازم بود که مرمت یا جایگزین شود. شهردار منطقه پیشتر از سازمان زیباسازی شهری درخواست کرده بود که دو شیر میدان حر ترمیم شوند که ما هم این درخواست را در برنامه مرمتی سال سازمان قرار دادیم. اکنون تصمیم داریم این دو مجسمه را تخریب و پایه‌های آن‌ها را اصلاح کنیم و در ادامه با استفاده از متریال محکم‌تری، چون بتون و فایبر دو مجسمه شیر را دوباره بسازیم که دوباره دچار فرسودگی نشوند؛ که احتمالا طی دو هفته آینده جایگزین شود.

دیوسالار تصریح کرد: دو شیری که قرار است اکنون جایگزین شود، توسط آقای مجید نکونظر ساخته خواهد شد که هم دارای ارزش هنری بالا است و هم ماندگار خواهد بود. برای مرمت این اثر به هنرمندان زیادی درخواست دادیم و به سختی توانستیم فردی برای ترمیم آن پیدا کنیم.