با خفاش‌ها آشنا شویم!

جامعه ۲۴ -   خُفاش یا شبکور تنها پستانداری است که بال دارد و قادر به پرواز است. خفاش از راسته خفاشان (Chiroptera) است و این نام به معنی "دست‌های بال مانند" است. بال‌های خفاش با بال‌های سایر پرندگان متفاوت است و به گونه دیگری ساخته شده، اما در عوض پوست بال‌های خفاش جنسی شبیه چرم دارد و دارای خاصیت ارتجاعی است که باعث می‌شود بال‌های آن در طول استخوان‌هایی که دست‌ها و انگشتان خفاش را حرکت می‌دهند، کشیده شود.

بنابر اطلاعات سازمان حفاظت محیط زیست، کوچکترین خفاش و یکی از کوچکترین پستانداران «خفاش پوزه خوکی کیتی تایلند» و طول قد آن ۲.۵ سانتیمتر است که مساوی قد زنبور و وزن این خفاش ۲ گرم است.

دو گروه کلی از خفاش وجود دارد. گروه بزرگتر، خفاش‌های حشره‌خوار هستند که شب‌ها غذای خود را شکار می‌کنند و گروه دوم خفاش‌های میوه خوار هستند که برای پیدا کردن میوه و شیره درختانی که از آن‌ها استفاده می‌کنند بینایی و بویایی خود را به کار می‌برند. خفاش‌های میوه خوار اول صبح و تنگ غروب از میوه‌ها تغذیه می‌کنند.

خفاش‌ها جانوران اجتماعی هستند و به‌صورت گروهی و در گروه‌های بزرگ درغار‌ها یا روی درختان شب را بیتوته می‌کنند. خفاش‌هایی که در شب پرواز می‌کنند مسیر و محل دقیق طعمه خود را به‌وسیله فرستادن امواج صوتی و دریافت بازتاب آن پیدا می‌کنند و به این‌صورت یک تصویر صوتی از مانع روبرو و محیط اطراف خود رسم می‌کنند تا محیط اطراف را به خوبی ببیند. با استفاده از این سیستم، خفاش‌ها می‌توانند اجسام متحرک مثل حشرات و اجسام بی حرکت مثل درخت را تشخیص دهند. صدای خفاش از طریق بینی با بسامد بالا و شدت کم توسط انقباض ماهیچه‌های حلق ایجاد می‌شود و پس از این که امواج صدا با صید برخورد کرد بازتاب پیدا می‌کند که این بازتاب توسط گوش‌های خفاش گرفته می‌شود.

بیش از ۱۰۰۰ گونه خفاش در دنیا وجود دارد که در تمام نقاط جهان به استثنای قطب‌های جنوب و شمال یافت می‌شوند. تقریبا هیچ چیز نمی‌تواند از دید خفاش‌ها فرار کند، گوش‌های بزرگ آن‌ها می‌تواند علائمی را که منعکس می‌شود به‌خوبی جذب کنند. خفاش‌ها حتی می‌توانند اشیایی را که به نازکی مو هستند، تشخیص دهند. این حیوانات در تاریک‌ترین شب‌ها حواس خود را فعال می‌کنند.

تنها در آمریکای شمالی ۴۴ نوع خفاش وجود دارد که بسیاری از جانورشناسان تاکید بر منفعت این پستانداران برای زندگی بشر دارند چراکه آن‌ها به مقدار زیادی از حشرات موذی تغذیه می‌کنند؛ حشراتی که هر سال میلیارد‌ها دلار به کشاورزان و جنگل‌بانان ضرر می‌رسانند.

خفاش‌ها همچنین در گرده‌افشانی گیاهان شرکت می‌کنند و باعث پخش و انتشار بذر‌ها می‌شوند که این نقش مهم آن‌ها به‌خصوص در جنگل‌های بارانی بین گیاهان گوناگون وحشی مانند موز، انبه، بادام هندی، خرما و انجیر کاملا مشهود است. فضولات دفع شده از خفاش‌ها نیز در تنظیم اکوسیستم نقش بسیار مهمی دارد چراکه این مواد شامل باکتری‌هایی می‌شوند که می‌توانند مواد سمی را از زباله‌ها و شوینده‌ها جدا کنند.

سه گونه از خفاش‌های خون آشام در سراسر دنیا خون می‌خورند. اگر به آمریکای مرکزی یا جنوبی سفر کنید ممکن است خفاشی را ببینید که گاوی را گاز گرفته و مشغول لیس زدن زخم آن است. سوخت و ساز بدن یک خفاش بسیار ایده آل است و آن‌ها می‌توانند موز، انبه و انواع توت‌ها را تقریبا ۲۰ دقیقه‌ای هضم کنند. کمتر از ۱۰ نفر در ۵۰ سال اخیر از خفاش‌های شمال آمریکا بیماری هاری گرفته‌اند.

خفاش‌ها یک چهارم جمعیت کل پستانداران را تشکیل می‌دهند و بیش از ۵۰ درصد انواع خفاش‌ها در آمریکا در معرض انقراض نسل و یا در خطر انقراض قرار دارند که گسترش صنایع، از بین رفتن جنگل‌ها، آلودگی و کشتار‌های بی‌رحمانه از جمله تهدیدات اصلی آن‌ها محسوب می‌شود.

بیشتر بخوانید: حمله وحشتناک مار پیتون غول پیکر به سر مرد جوان / فیلم

خفاش‌ها در یک سال تنها یک بچه به‌دنیا می‌آورند و طول عمر متوسط یک خفاش متغیر است، اما گونه‌ای از خفاش‌های قهوه‌ای می‌توانند تا ۳۰ سال عمر کنند. با این حال این پستانداران کوچک معمولا دو تا سه سال عمر می‌کنند.

در ایران نیز انواع خفاش‌ها از جمله خفاش میوه‌خوار، خفاش دم موشی کوچک، خفاش دم موشی بزرگ، خفاش مقبره‌ای معمولی، خفاش نعل اسبی کوهستانی و خفاش بینی برگه‌ای ایرانی در نقاط مختلف یافت می‌شوند.