لازمه مقابله با حوادث نوپدید چیست؟

جامعه ۲۴- انسان از ابتدای حضورش بروی زمین، همواره با حوادث و بحران‌های زیادی دسته پنجه نرم کرده است؛ برخی از این بلایا دست پخت خودش بوده؛ که انسان‌ساخت نامیده می‌شود؛ همانند جنگ و شورش ها، آلودگی هوا و بسیاری از این شکل از بحران‌های انسان ساخت، است؛ یکی از آن‌ها که همچنان روزانه جان هزاران نفر در سراسر جهان را می‌گیرد؛ همین ویروس کرونا است؛ که با دخالت‌های بی جای بشر در جوامع انسانی گسترش و همه گیر شد و حدود دو سال است که همه جهان را تحت تاثیر قرار داده است.

بلایای طبیعی، شکل دیگر از حوادث است و به مجموعه‌ای از حوادث زیانبار گفته می‌شود که منشاء انسانی ندارند. این حوادث معمولاً غیرقابل پیش‌بینی بوده و یا حداقل از مدت‌های طولانی قبل نمی‌توان وقوع آن‌ها را پیش‌بینی کرد. هر یک از عناصر جوی به تنهایی می‌تواند بلایای مهمی مانند افزایش دما و گرمازدگی، سرعت‌های زیاد باد و وقوع توفان، بارش‌های تندری و وقوع تگرگ، یخبندان و سرمازدگی را ایجاد کند، اما بیشترین خسارات جانی و مالی بر اثر پدیده‌های جوی ترکیبی و خطرات ثانویه ناشی از آن‌ها مانند توفان، رعد و برق، خشکسالی‌ها، سیل، آتش سوزی است.

بیشتر بخوانید:  تهران ۲۰درصد در برابر زلزله‌ای مانند بم آمادگی دارد

بلایای طبیعی پدیده‌های ناشی از عواملی تحمیلی بر طبیعت شامل آلودگی هوا، باران‌های اسیدی، افزایش گاز کربنیک و آلاینده‌ها در جو و اثرات گلخانه‌ای ناشی از آنها، نازک شدن لایه ازن هستند که البته دسته‌ای از پدیده‌های ناشی از مکانیزم و ساختار عوامل طبیعی همچون زلزله، سیل، خشکسالی، بیابان زایی، پیشروی آب دریا‌ها در خشکی را نیز شامل می‌شود.

طبق آمار موجود، سه درصد از مجموع شهر‌های ایران در نواحی کم خطر قرار دارند؛ از ۴۳ مورد حوادث غیر مترقبه ممکن در کل جهان حدوداً ۳۲ مورد آن در کشورمان ایران تجربه شده است که شایع‌ترین این حوادث عبارت‌اند از زلزله، سیل، خشکسالی، فرونشست زمین، آفات محصولات کشاورزی- دامی و آتش‌سوزی جنگل‌ها. ایران که جز ۱۰ کشور بلاخیز، ششمین کشور زلزله‌خیز و چهارمین کشور سیل‌خیز در جهان است، در حالی ۶ درصد تلفات بلایای طبیعی جهان را به خود اختصاص داده که فقط یک درصد جمعیت جهان را دارد.

اما آنچه مد نظر این گزارش است حوادث نوپدید و امدادرسانی در این بحران‌ها است؛ حوادث نوپدید یکی از نشانه‌ها تغییرات اقلیمی است که این روز‌ها در کشور بسیار حادثه آفرین بوده است.

تغییرات اقلیمی که بر میزان شدت آن‌ها در چند دهه اخیر افزدوه شده، طیف گسترده‌ای از تحولات، رویداد‌ها و حوادث پیش‌بینی شده یا نشده را دربرمی‌گیرد که اکنون به‌مثابه انقلابی جهانی علاوه بر خسارات جانی و مالی، اصل بقای بشر را نیز در معرض خطر قرار داده است.

تغییرات اقلیمی در قالب یک دوره خشکسالی، کمبود آب یا بی‌آبی متوالی، افزایش سالانه دمای هوا، افزایش آلودگی هوای شهر‌های بزرگ، وقوع سیل‌ها و طوفان‌های شدید و گسترده ظهور کرده و اثرات بی‌سابقه‌ای دارند. این تغییرات اقلیمی به‌خصوص تغییرات آب و هوایی که محیط زیست انسان را به محیطی سخت‌تر و نابسامان تبدیل کرده است.

به‌طور کلی می‌توان سه دسته خطرات مرتبط با تغییر اقلیم برای کلان‌شهر‌های ایران تعریف کرد: تغییرات دمایی (افزایش دمای روزانه و شبانه در شهر‌ها و ایجاد امواج گرمایی)، تغییرات بارش (در برخی شهر‌ها افزایش شدت و در برخی کاهش)، تغییرات در شدت طوفان‌ها و گرد و غبار‌ها از جمله این موارد است. بروز هر کدام از این بلایا نیازمند امداد رسانی با شکل و شیوه جدید است. این امدادرسانی به جز نیازمندی‌های تجهیزاتی به توانمند سازی مهارتی امدادگران نیز نیازمند است و هردو این‌ها به اعتبارات مالی نیاز دارند.

معاون امداد نجات جمعیت هلال احمر که یکی از ارگان‌ها امداد رسان در کشور است؛ هشدار‌هایی درباره وقوع حوادث نوپدید و نیازمندی‌های امداد رسانی به این حوادث به ایرنا داد و گفت: به جز حوادثی که همواره با آن درگیر بودیم در سال‌های اخیر با حوادث جدید مواجه شده ایم که باید ابزار و دانش جدید برای امداد رسانی آن در اختیار داشته باشیم.

مهدی، ولی پور با اشاره به وقوع حوادث طبیعی متعدد در سال گذشته افزود: رئیس جمعیت هلال احمر پس وقوع حوادث، نامه‌ای به رییس‌جمهوری به منظور درخواست جایگزین کردن اقلام مصرف شده در این مدت ارائه کرد البته که هنوز اعتبارات اختصاص نیافته و در حال طی کردن مراحل اداری است.

ولی پور با اشاره به اینکه ایران همچون بسیاری از کشور‌های دیگر با حوادث طبیعی نوپدید مانند سیل‌هایی در فصل‌های بهار و زمستان مواجه شده است، گفت: تعدد این حوادث در کشور سبب شده تا ضریب نیاز‌های اقلام و تجهیزات امدادی در کشور افزایش یابد.

رئیس سازمان امداد و نجات با بیان اینکه تغییرات اقلیمی همه دنیا متاثر کرده اظهارداشت: حوادثی مانند طوفان شن که سبب بسته شدن جاده‌ها و بروز مشکل برای مردم می‌شوند در سال‌های گذشته جزو حوادث محسوب نمی‌شد، ولی این روز‌ها شاهد این شکل از حوادث نوپدید هستیم؛ همچنین در سال‌های اخیر، شاهد سیلاب‌هایی در فصل بهار و زمستان هستیم که پیش از این در این فصل‌ها رخ نمی‌داد.

رئیس سازمان امداد و نجات افزود: بر اساس همین موضوع، در حال تدوین پیشنهاداتی برای برنامه هفتم توسعه هستیم تا نیاز‌های جدید و مورد نیاز سازمان امداد و نجات را محاسبه و در اختیاز سازمان برنامه و بودجه قرار دهیم.

وی با اشاره به ضرورت تجهیز اقلام امدادی با توجه به نیاز‌های جدید برای کمک‌رسانی در هنگام بروز بحران اظهارداشت: اختصاص اقلام و تجهیزات جدید در کنار توانمندسازی نیرو‌های امدادی همچنین توسعه ناوگان هوایی و دیگر تجهیزات امداد رسانی از جمله برنامه‌های پیش روی سازمان امداد و نجات است که نیازمند تخصیص اعتبارات خواهد بود.