جاده‌های قاتل بلوچستان

جامعه ۲۴- ساعت از نیمه‌شب گذشته. رنگ زمین و آسمان به سیاهی درآمده و جز چند علامت رنگ و رو رفته سفید کف جاده، هیچ چیز پیدا نیست. هر چند دقیقه یک‌بار شوتی‌ها در کاروان‌های سه یا چهارتایی با سرعت می‌آیند و در سیاهی محو می‌شوند و تا رد خاک و صدای عبورشان به پایان برسد، انگار اصلا نبوده‌اند.

راه، باریک و دوطرفه است. باید خودرو را به راست هدایت کرد و مراقب شانه‌خاکی جاده هم بود تا دو ماشین به هم برخورد نکنند.

بیشتر بخوانید: تفاوت تصادفات رانندگی در ماه رمضان با دیگر ماه‌های سال

سیاهی شب، مسیر باریک و دست‌انداز‌های عجیب اجازه تردد ماشین با سرعت بالا را نمی‌دهد، اما در همین سرعت پایین (۴۰-۳۰ کیلومتر) هم امکان غافلگیری بالاست؛ جاده بدون علائم راهنمایی و رانندگی تمام می‌شود و پیش‌رویمان فقط بلوک‌های سیمانی ردیف شده در عرض جاده می‌ماند. چاره‌ای نیست، باید پشت سر شوتی‌ها از بیابان پر خار و خاشاک اطراف عبور کنیم.

شهر‌های طول مسیر در خاموشی فرورفته‌اند، در مسیر رفت و برگشت به جز شوتی‌ها و افغانی‌کش‌ها ردی از زندگی نیست، علائم راهنمایی و رانندگی و خطوط سفید ما را راهنمایی نمی‌کنند، راهداری، پلیس راه و هیچ علامتی برای اینکه اضطراب‌مان را بکاهد، نیست. انگار غریبه‌هایی هستیم که به سیاره دیگری پرتاب شده‌ایم؛ نگاه‌های پرسشگرمان به هم دوخته شده، آیا اینجا سیستان‌وبلوچستان‌مقصد گردشگری جدید و بهشت گمشده ایران است؟

تلفات ۱۸ برابری تصادفات جاده‌ای

با وجود اینکه محلی‌ها، جاده کرمان-جیرفت- رودبار-بم‌پور را مسیر فرعی می‌دانند و معتقدند مسیر اصلی تردد بین سیستان و بلوچستان و کرمان، بم‌پور، بزمان، ریگان-بم است،، اما قصه بقیه راه‌های سیستان‌وبلوچستان به عنوان پهناورترین استان ایران به همین تلخی روایت می‌شود. حسین مدرس خیابانی، استاندار سیستان‌وبلوچستان از آمار اجرای طرح ویژه نوروز از ۲۵اسفند تا ۱۵فروردین یاد می‌کند که طبق آن، سیستان‌وبلوچستان با وجود کمترین تصادف در بین استان‌های کشور، بالاترین فوت را داشته و در تصادف منجر به فوت، اول شد.

۴۵۸تصادف و ۸۲فوت از اجرای طرح نوروزی مربوط به سیستان و بلوچستان است؛ به ازای هر ۵.۵ تصادف یک نفر فوت رخ داده در حالی که در کشور این آمار به ازای هر ۹۰تصادف یک نفر فوت است. آمار سیستان‌وبلوچستان ۱۸برابر میانگین کشوری است.

سیستان و بلوچستان را در اولویت اعتبار بگذارید

جنس جاده‌ها، ۲طرفه و کم عرض بودن و مطلوب نبودن زیرساخت‌های جاده‌ای موجب این تلفات می‌شود که مدیر کل راه و شهرسازی شمال سیستان و بلوچستان و نماینده وزیر راه و شهرسازی استان در این باره به همشهری می‌گوید: توسعه زیرساخت بزرگراهی از سال ۷۵ در کشور آغاز شد،، اما متاسفانه این روند در سیستان‌وبلوچستان از سال ۸۲ و با تاخیر ۷ ساله و تازه بعد از مطرح شدن توسعه مکران و تاکید رهبری مورد توجه قرار گرفت که البته در همه این سال‌ها با اعتبارات حداقلی تقریبا هیچ کاری پیش نرفت.

عطاالله اکبری می‌افزاید: در یکی، دو سال گذشته وزارتخانه و مدیران ملی را راضی کردیم که تاثیر این استان بر اقتصاد و امنیت کشور مهم‌ترین نکته‌ای است که باید در توسعه راه‌ها مورد توجه قرار گیرد و با پیگیری این نیاز سیستان‌وبلوچستان را روی میز مدیران ملی قرار دادیم. کافی است تنگه هرمز به دلایلی بسته شود و نتوانیم از بندرعباس کالا وارد کشور کنیم، آن وقت سیستان وبلوچستان می‌تواند اقتصاد کشور را نجات دهد.

او ادامه می‌دهد: حالا از تصمیم‌گیران توسعه درخواست می‌کنیم اگر راه سیستان و بلوچستان که امنیت کشور و اقتصاد کشور به آن پیوند خورده است، برایشان اهمیت دارد، راه‌های این استان را برای ۳-۴ سال به دور از مسائل سیاسی و به رسم دین و آیین در اولویت آمایش سرزمینی بگذارند. ما نمی‌گوییم استان‌های دیگر راه نسازند، اما آیا در این شرایط لازم است یک استان ۵۰۰ میلیارد تومان اعتبار بگیرد که بین ۲ شهر کم جمعیت بزرگراه بسازد؟ یا اولویت این است که ما کشور را به منطقه آزاد چابهار و اقیانوس وصل کنیم و کاری برای اقتصاد کشور بکنیم؟

ضرورت ساخت ۲ کریدور ملی

مدیرکل راه و شهرسازی شمال سیستان و بلوچستان اولویت فعلی استان را دوبانده کردن ۲ کریدور اصلی چابهار-زاهدان-میلک-مشهد (شمال به جنوب به طول ۱۲۰۰) و بم-زاهدان-میرجاوه (شرق به غرب به طول ۳۰۰ کیلومتر) می‌داند و می‌گوید: کل طول بزرگراه مورد نیاز برای این ۲ کریدور اصلی که کریدور‌های ملی و بین‌المللی هم محسوب می‌شوند بیش از ۱۴۰۰ کیلومتر است که از این عدد تاکنون ۴۵۰ کیلومتر تکمیل شده.

اکبری هزینه ساخت هر کیلومتر بزرگراه در سیستان و بلوچستان را بین ۱۲ تا ۱۵ میلیارد تومان می‌داند و می‌افزاید: برای ساخت هزار کیلومتر بزرگراه باقی‌مانده ۱۳ هزار میلیارد تومان نیاز است که ما همه این مبلغ را هم نمی‌خواهیم و چند سال آینده هر سال هزار میلیارد تومان هم به استان پرداخت شود حداقل بخش زیادی از کار به پیمانکاران واگذار خواهد شد و تا ۱۴۰۳ دو نقطه شمال و جنوب استان به هم متصل خواهد شد.

این مقام مسئول با اشاره به اولویت دولت یعنی مسکن تاکید می‌کند که این اولویت در سیستان‌وبلوچستان اول، راه و بعد مسکن است و به همین منظور برای پیگیری اعتبار راه استان به سازمان برنامه و بودجه رفته؛ رفت‌وآمد‌هایی که اکبری تاکید می‌کند اگر در دوره وفور اعتبار و شرایط اقتصادی ۲ دهه گذشته صورت گرفته بود بخش زیادی از عقب‌ماندگی سیستان‌وبلوچستان را جبران می‌کرد.

اعتباری که باز هم کافی نیست

سیستان‌وبلوچستان امسال و سال گذشته رتبه اول در دریافت اعتبار حوزه راه را در کشور به خود اختصاص داده است،، اما با وجود این رتبه، کل اعتباری که شمال استان امسال بر اساس پیوست بودجه برای ایجاد راه دریافت کرده ۶۰۰ میلیارد تومان است و حالا امید مسئولان راه و شهرسازی به ۲۰۰ میلیارد تومان از محل توازن، ۲۰۰ میلیارد تومان از محل مصوبه‌های سفر، ۲۰۰ میلیارد تومان از محل هدفمندی و رقمی از محل تهاتر نفت است تا بلکه اعتبار سال جاری بزرگراه‌های سیستان به ۱۵۰۰ میلیارد تومان برسد.

اعتبار جنوب استان در حوزه راه‌وشهرسازی هم رقم مورد توجهی نیست و به گفته مدیرکل راه و شهرسازی جنوب سیستان و بلوچستان (ایرانشهر) برای امسال در قانون بودجه فقط ۶۰۰ میلیارد تومان برای راه‌های جنوب در نظر گرفته شده است.

حمزه امیریان در این باره به همشهری توضیح می‌دهد: در حوزه جنوب سیستان‌وبلوچستان ۱۲ هزار و ۴۲۵ کیلومتر شبکه راه وجود دارد که هیچ بخشی از آن آزادراهی نیست، فقط ۶۵ کیلومتر آن بزرگراه و ۱۰۳۵ کیلومتر راه اصلی و ۸۶۶۳ کیلومتر هم راه روستایی است.

وی با بیان اینکه اولویت‌های شمال و جنوب سیستان‌وبلوچستان در صرف اعتبار متفاوت است، اظهار می‌کند: در جنوب استان اولویت راه دسترسی و پل‌های روی رودخانه‌هاست که ما در سال ۹۹ فقط بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان برای ساخت آن‌ها هزینه کردیم.

مدیرکل راه و شهرسازی جنوب سیستان و بلوچستان (ایرانشهر) البته توضیح می‌دهد که جنوب نیز در راستای اولویت‌های استان مبنی بر ایجاد باند دوم و شبکه بزرگراهی به ۲ کریدور شمال-جنوب به (۳۴۵ کیلومتر از کل کریدور در حوزه جنوب است) و کریدور ساحلی (۳۱۲ کیلومتر از ۱۸۵۰ کیلومتر کریدور ساحلی کشور در حوزه سیستان‌وبلوچستان قرار دارد) توجه ویژه نشان داده.

بر این اساس به گفته امیریان، هر یک از این ۲ کریدور امسال بیش از ۶۰۰ میلیارد تومان اعتبار و جمعا ۱۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار دریافت می‌کنند. او نیاز بزرگراهی اصلی جنوب سیستان‌وبلوچستان را در حال حاضر ۶۰۰ کیلومتر اعلام می‌کند و می‌گوید: برای این شبکه بزرگراهی که به نوعی نیاز اولیه سیستان‌وبلوچستان در حوزه راه محسوب می‌شود، بیش از ۶ هزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.
یکی از مصوبه‌های خوب سفر رئیس‌جمهوری به سیستان‌وبلوچستان ۱۰ هزار میلیارد تومان تهاتر نفت است که ۶ هزار میلیارد تومان آن با اولویت کریدور شمال-جنوب اختصاص خواهد یافت و ۴ هزار میلیارد تومان دیگر بین بقیه راه‌ها توزیع خواهد شد.

درخواست ردیف ملی

معاون هماهنگی امور عمرانی استاندار سیستان‌وبلوچستان هم با مدیران شمال و جنوب استان همراه است و روز گذشته (دوشنبه ۲۲ فروردین) به همراه استاندار و مدیرکل راه وشهرسازی شمال برای پیگیری اعتبار راه به وزارت راه و شهرسازی و سازمان برنامه و بودجه مراجعه کرده. منصور بیجار با تاکید بر اینکه اعتبار راه سیستان و بلوچستان در ۳-۲ سال گذشته چند برابر شده به همشهری می‌گوید: بیش از ۳۷ درصد از منابع اعتباری استان مربوط به حوزه راه است، اما این رقم نمی‌تواند مشکل زیرساخت‌های این استان پهناور را حل کند و باید

ردیف‌های ملی برای رفع محرومیت‌های سیستان‌وبلوچستان تعریف شود. وی تلفات بالای تصادف‌های جاده‌ای در سیستان‌وبلوچستان را نتیجه فقدان بزرگراه می‌داند و می‌افزاید: در همه شاخص‌های حوزه راه با میانگین کشوری فاصله داریم، فاصله شهر‌های استان با هم و فاصله استان با سایر استان‌ها بسیار زیاد است و در نتیجه جاده‌های ناایمن و مسیر طولانی رانندگان را خسته می‌کند و حوادث مرگ‌بار را رقم می‌زند. این جاده‌ها جان بسیاری از عزیزان ما را گرفته است و به همین دلیل از رسانه‌ها می‌خواهیم به ما کمک و تلنگری به مدیران ملی بزنند.

سیستان‌وبلوچستان هیچ آزادراهی ندارد، درصد نسبت بزرگراه به راه اصلی در این استان حدود ۲۴ درصد است درحالی که این رقم در برخی استان‌ها تا ۲۶۵ درصد هم می‌رسد. متوسط راه روستایی هم در سیستان‌وبلوچستان ۳۲ درصد است در حالی که این عدد در کشور ۴۹ درصد میانگین برآورد می‌شود. جان عزیزان‌مان در این جاده‌ها از دست می‌رود، جان عزیزان‌شان را در مسیر‌های کوتاه روستا به روستا و شهر به شهر از دست می‌دهند، تا دیر نشده باید کاری کرد.