قصه پر غصه سند تحول بنیادین

جامعه ۲۴ سید نصرت‌الله فاضلی، در این باره اظهار کرد: امام تبیین در جهاد تبیین، مقام معظم رهبری است و هشدار‌های ایشان در دیدار با نمایندگان فرهنگیان در تکریم معلمان و تعظیم شهید مطهری در اردیبهشت ماه سال جاری، بار دیگر تازیانه‌ای بر عزم بی‌ثباتی و جزم بی‌اندیشگی مسئولان بود تا به خویشتن پاسداری از ارزش‌ها در وراثت از شهدا برگردند.

وی افزود: همچنین تربیت چندساحتی را به جای امتحان‌زدگی نشاند تا سندتحول بنیادین، به منزله مهمترین فرصت ۱۲ ساله نظام جمهوری اسلامی در تربیت فرزندان اسلام و ایران که با جلسات بدون خروجی همراه شده، سوزانده نشود و تصمیمات خیالی و خیال‌زدگی از تلقیات مدیران، مدرسه را آزمایشگاهِ آزمون و خطا نکند و اعتماد خانواده، معلم و دانش‌آموز به سمت انتقاد و بی‌انگیزگی چرخش نکند.

این عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی با بیان اینکه رهبر معظم انقلاب بیش از یک دهه است که بر اجرای سند تحول اصرار ورزیده و علاوه بر آن به مسئولان راهکار کارشناسی مانند تهیه نقشه اجرایی سند، اجرای یکپارچه سند، تبیین برای معلمان و اخیرا تعیین شاخص اندازه‌گیری اجرای سند و پرهیز از سندنویسی‌های بدون پشتوانه عملی و قرارگاه بی‌تحرک ارائه کرده‌اند گفت: نگاهی به تاریخچه یک دهه تلاش تحول‌سرایی مسئولان شاید در شناسایی علل توقف سند در ستاد، افاقه کند.

فاضلی ادامه داد: ابتدای سند تحول؛ مطالبه یک ساله از آموزش‌وپرورش بر تدوین و تصویب زیر نظام‌های شش‌گانه در شورای عالی آموزش و پرورش داشت که موتور پیشران اجرای سند بود و، چون تدوین کنندگا، مصوبین سند و مخاطبین آن چندان شناخت روشنی از نظام‌های مذکور نداشتند و یا اجماعی در اجمال این مطالبه در میان آن‌ها نبود، اراده تدوین و تصویب شکل نگرفت، بلکه صدای اعتراض در رسانه‌ها بلند شد و تردید مخاطبین برای تدوین زیرنظام‌ها فزونی گرفت.

وی با بیان اینکه این قصه پر غصه، هفت سال سند تحول را در جلسه‌خانه (و نه وزارتخانه) زمین‌گیر کرد گفت: پس از اهتمام وزیرِ وقت، زیرنظام‌ها با مقدمه‌ای از مبانی نظری سند تحول؛ تلفیقی از هدف عملیاتی، راهکار و برنامه‌ها متولد شد و این بار صدای اعتراض علیه تحریف سند و تحمیل اندیشه‌های مخرب در زیرنظام‌ها و اهداف دوره‌های تحصیلی در حذف پارادایم ارزشی سند مانند اندیشه‌های امام خمینی (ره) در جامعه طنین‌انداز شد.

بیشتر بخوانید: نوع نگاه دولت سیزدهم به رتبه بندی معلمان

معاون اسبق وزارت آموزش‌وپرورش افزود: متاسفانه شورای عالی فرا دستگاهی و دوگانه انقلاب فرهنگی و آموزش‌وپرورش ایفای نقش خود را در همراهی با وزرای وقت تعریف کردند و صیانت از سند را ارجح ندانستند.

فاضلی با اشاره به اینکه پس از تدوین زیرنظام‌ها، اولویتِ برنامه سالانه به استان‌ها ابلاغ شد تا هر استان در یک بازه زمانی، برنامه عملیاتی تا سطح مدرسه را تدوین و اجرا کند عنوان کرد: انصافا هر که در ستاد با تشکیل جلسات، قصد اجرای سند را داشته باشد و نسخه‌نویسی را رسالت خود بداند، جز این از او انتظاری نیست؛ اما همه این‌ها با روح سند که مدرسه را کانون تربیت اسلامی می‌داند، مخالف است.

وی تاکید کرد که تحول با نظام بورکراسی، همانند حیات نباتی است که سکون، بالاترین ویژگی آن است. در سنوات گذشته سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با توجه به تغییر ساختار نظام آموزش‌وپرورش، ناچار شد کتاب‌های درسی را از نو تالیف کرده و یا تغییر دهد که برخی در بیرون از آموزش‌وپرورش، این تغییر را خوب ارزیابی می‌کنند. در راستای این تغییرات، از حجم محتوای برخی دروس کاسته و یا حذف شدند و دروسی با عناوین جدید از جمله تفکر و پژوهش، سبک زندگی، سواد رسانه‌ای، انسان و محیط زیست و کار و فناوری تالیف شدند. برخی کتاب‌های درسی نیز به دلایلی ۶۰ درصد محتوای گذشته را حفظ کردند.

این کارشناس حوزه آموزش و پرورش با اشاره به اینکه به جز تغییر کتب درسی و تغییر در ساختار مقاطع تحصیلی، بقیه روند‌ها مانند گذشته بوده است گفت: به عنوان مثال، هدایت تحصیلی با همان ماهیت ادامه یافت و تنها از سال دهم به سال نهم منتقل شد. کنکور و امتحانات نهایی به قوت خود باقی ماندند و در واقع این ماندگاری، تحول را سترون و عقیم کردند.

فاضلی افزود: ریشه‌های شاخه‌های سه‌گانه نظری، کاردانش و فنی‌وحرفه‌ای چنان قوی و عمیق بود که مدیران محافظه کار و کم جرئت، قدرت کندن آن را نداشتند و «تحول» که قرار بود ریل‌گذاری جدیدی باشد، تزئینی، بیش نشد. هویت مدرسه، تک‌ساحتی ماند، کلاس، تنها محیط یادگیری شد، کارگاه و آزمایشگاه و محیط یادگیری خارج از مدرسه مانند گذشته مغفول شد و کتاب و سخنرانی و امتحان ریل ارتقای تحصیلی باقی ماند. همچنین موقعیت محوری و طراحی فرصت با راهبرد‌های جدید تحولی یادگیری در فرآیند یادگیری به بگو و بنویس و بخوان تنزل یافت. علاوه براین بودجه مبتنی بر نیاز بر بودجه مبتنی بر منابع دولت با افزایش سالانه چند درصدی با برنامه‌های بدون تغییر چند دهه گذشته استمرار یافت و ریل بودجه بر بقای خود اصرار کرد.

وی با بیان اینکه در برنامه توسعه‌ای پنج ساله به جای برنامه تحولی در آموزش‌وپرورش به گزاره "همه اعتبارات آموزش‌وپرورش باید در راستای سند تحول هزینه شود" اکتفا شد و مسئولیت قانونگذار بر رفع تکلیف تفوق نیافت و عده‌ای هم خود را قهرمان تحول دانستند عنوان کرد: در این میان، دانشگاه فرهنگیان نیز اسناد تحولی را به واحد دانشگاهی اضافه کرد، اما معلم به منزله تحول‌جو وتحول‌گرا و مدیر به منزله راهبر تربیتی را یا قبول نداشت و یا اینکه هویت آن را نمی‌شناخت. دروس تفکیکی و رشته‌ای بر آموزش دانشجو - دانشجو همانند گذشته سایه انداخته و دانشگاه، توان تربیت معلم چندساحتی و با الگوی عناصر پنج‌گانه و عرصه‌های چهارگانه را نداشت.

این عضو شورای مرکزی کانون تربیت اسلامی از انتخاب مدیران صف و ستاد با انگیزه‌های جناحی گلایه کرد و گفت: امید است خدامحوری و پاسخگویی به جامعه و استیفای کامل حق تربیت بر سیاست ورزی، آمارسازی و گزارش‌نویسی غلبه کند و معلم، مدیر و مدرسه محور کلیه تحولات قرار بگیرد و تمام منابع نه برای تصمیم‌سازی بلکه در مسیر ارتقای این سه رکن تحولی صرف شود.