نقد و بررسی سریال تاسیان؛ آیا ساخته تینا پاکروان از زیر تیغ ممیَزی عبور می‌کند؟

جامعه ۲۴- باز هم پخش یک سریال دیگر از پلتفرم‌های اینترنتی جنجال آفرید و باعث شد تا مخالفان و موافقان سریال در فضای مجازی در برابر یک دیگر صف بکشند و درباره آخرین ساخته تینا پاکروان یعنی تاسیان اعلام موضع کنند. تاسیان یک مجموعه تلویزیونی محصول سال ۱۴۰۳ است که توسط تینا پاکران نوشته و کارگردانی شده است. این سریال قرار است بخش دوم از سه گانه این کارگردان درباره ایران باشد. بخش اول این سه گانه خاتون نام داشت و قسمت سوم این سه گانه هم قرار است سریالی بنام ماهدخت باشد. تاسیان داستانی عاشقانه را در سال‌های منتهی به انقلاب اسلامی به تصیویر می‌کشد. داستان سریال از سال ۱۳۵۶ آغاز می‌شود و تا سال‌های پیروزی انقلاب اسلامی ادامه پیدا می‌کند.

همه چیز از شکایت ستاد امر به معروف شروع شد. بعد از پخش قسمت‌های ابتدایی سریال ناگهان خبر رسید که ستاد امر به معروف بابت پخش تاسیان از ساترا و فیلیمو شکایت کرده است. یاسر خلیلی مدیرکل حقوقی ستاد امر به معروف و نهی از منکر از شکایت این نهاد از ساترا و فیلیمو خبر داد و درباره علت این شکایت گفت: «ستاد امر به معروف از مدیران ساترا و عوامل پلتفرم فیلیمو شکایت کرده است. متاسفانه مدیران ساترا به فیلمی اجازه پخش داده‌اند که به صورت مشخص موضوع حیا و عفت در جامعه هدف قرار داده است. در سریالی به نام تاسیان به رقص مختلط و بوسه و بغل و بدون پوشش بودن نمایش داده شده است.»

این شکایت کافی بود تا پای قوه قضائیه به ماجرا باز شود و این نهاد جلوی پخش قسمت‌های جدید سریال را بگیرد. در خبری که خبرگزاری میزان، خبرگزاری قوه قضایئه منتشر کرد آمده است: «پخش سریال تاسیان که اخیراً چند قسمت آن منتشر شده است، به دلیل نداشتن مجوز تولید و پخش متوقف شد. همچنین امروز جلسه‌ای با حضور تهیه‌کننده سریال و مسئول سکو برگزار و به وی ابلاغ شده است که سریال دارای ایراداتی است. عوامل باید ضمن کسب مجوز تولید و پخش ایرادات سریال را نیز اصلاح کنند.»، اما آن ایرادات چه بود؟ سفیدشویی ساواک، عادی سازی مصرف مشروبات الکلی، پوشش خارج از عرف و رقص و آواز زنان از جمله مواردی است که توقیف تاسیان را به دنبال داشته است. بعد از انتشار خبر توقیف تاسیان خبرگزاری فارس بلافاصله چند گزارش درباره این سریال کار کرد تا مشخص شود این بار ماجرا جدی است و قرار نیست تاسیان از زیر تیغ سانسور جان سالم به در ببرد.

بیشتر بخوانید: فیلم/ واکنش کنایه آمیز هوتن شکیبا به توقیف سریال تاسیان

مشخص بود بعد از انتشار خبر توقیف تاسیان عوامل این سریال به این خبر واکنش نشان دهند. هوتن شکیبا یکی از بازیگران تاسیان درباره توقیف این سریال در صفحه شخصی خود نوشت: «از چی می‌ترسید این فقط یه سریاله» صابر ابر هم درباره توقیف این سریال نوشته است: «یاد‌ها توقیف نمی‌شوند، یادها. یاد آن زمان. یاد امروز. یاد فردا.» مسعود فراستی هم در واکنش به توقیف تاسیان گفت: «سریال‌های آبرومند درباره قبل از انقلاب را توقیف می‌کنند تا آشغال‌های خودشان دیده شود.»

توقیف این سریال حتی واکنش احمد زیدآبادی تحلیلگر سیاسی را هم به دنبال داشت. او در صفحه شخصی خود درباره توقیف این سریال نوشت: «سریال خانگی تاسیان توقیف شد! در عصر و روزگاری که تکنولوژی ارتباطی دسترسی به هر نوع فیلم و شبکه‌ای را ممکن کرده است، توقیف یک سریال داخلی قرار است چه چیزی را حفظ چه چیزی را اثبات کند؟ مردی در ماه رمضان فرزندانش را به دلیل نزدیک شدن به کوزه آب به باد کتک می‌گرفت، حال آن‌که قناتی در چند قدمی منزل آنها در جریان بود!».

اما مهم‌ترین واکنش به این اتفاقات را تینا پاکروان داشت که بعد از انتشار خبر توقیف این سریال دلایل آن را این گونه عنوان کرد: «واقعیت این است که در طول دوران فعالیت حرفه‌ای‌ام در این کشور، تا کنون با چنین تجربه‌ای مواجه نشده بودم؛ اینکه چیزی را تا این اندازه غلط بفهمند و با همین برداشت غلط هم کارشان را جلو ببرند! من از آنجایی که خودم در حوزه نقد فیلم کار کرده‌ام، معنای نقد را می‌فهمم و کاملا این موضوع را درک می‌کنم که ممکن است عده‌ای یک سریال را دوست داشته باشند و عده‌ای دیگر به اجزای آن مانند کارگردانی، بازیگری و فیلمنامه نقد داشته باشند. ولی اینکه هجمه و پرونده‌سازی شکل بگیرد، به‌نظرم هم قابل شکایت است و هم قابل بررسی.» پاکروان این جنجال‌ها و حواشی را سازماندهی شده دانسته و گفته است: «آنچه علیه سریال «تاسیان» شاهد بودیم، به‌طرز مشهودی سازمان‌دهی شده است. ببینید عوامل این سریال نزدیک دو سال تلاش کرده‌اند تا اثری را به سرانجام برسانند که مردم آن را دوست داشته باشند. آن وقت گروهی از سر انگیزه‌ای که نمی‌دانم آن را بخل و حسادت بدانم یا ترس، این هجمه را به راه انداخته‌اند.»

خبرگزاری فارس، اما نظری مخالف تینا پاکروان دارد و در گزارشی که علیه سریال منتشر کرده نوشته است: «سریال در تلاش است تابوشکنی کرده و رفتار‌هایی مانند رقص مختلط، آواز و پوشش‌های اروپایی را به نمایش بگذارد. دغدغه‌مندان فرهنگی باور دارند محتوای سریال نه تنها با هنجار‌های فرهنگی جامعه ایرانی در تضاد است، بلکه می‌تواند تأثیرات منفی بر نسل جوان و هویت فرهنگی کشور بگذارد.» در ادامه این گزارش که علیه سریال پاکروان منتشر شده آمده است: «همچنین، نگرانی‌هایی در مورد ترویج فرهنگ ضدانقلابی و تضعیف ارزش‌های اسلامی مطرح شده است. برخی از مخاطبان خواستار تغییر قوانین حجاب در سریال‌های نمایش خانگی مطابق با نظر مراجع تقلید هستند و از سازمان ساترا خواسته‌اند که اقدامات جدی‌تری در این زمینه انجام دهد.»

دلیل این همه حاشیه و جنجال چیست؟

به نظر می‌رسد هم چنان سریال‌های شبکه نمایش خانگی خاری در گلوی صدا و سیما و اصول‌گرایان است که مدت‌ها است انحصار فرهنگی در کشور را از دست داده‌اند. حتی تاسیس نهادی مانند ساترا هم نتوانسته نظر آنها را تامین کند و هر بار به بهانه‌ای تلاش می‌کنند تا جلوی محصولاتی که باعث سرگرمی مردم می‌شود را بگیرند. این در حالی است که مخاطبین سریال‌های این سازمان به سختی ده درصد جامعه را دربر می‌گیرد. حال پرسش اصلی از مخالفین پخش سریال‌هایی مانند تاسیان این است که آیا توقیف محصولات فرهنگی باعث می‌شود که مخاطبان این محصولات به برنامه‌های صدا و سیما برگردند؟ قطعاً پاسخ منفی است و مخاطبان این سریال‌ها جذب شبکه‌های ماهواره‌ای برون مرزی خواهند شد. پس توقیف نه تنها نتیجه معکوس به دنبال خواهد داشت که باعث بی اعتمادی مردم نسبت به کل نهاد‌های فرهنگی کشور میشود. بهتر است اصول‌گرایان فکر دیگری برای مخاطب از دست رفته خود بکنند و به جای داغ و درفش با ارتقا کیفی برنامه‌های خود آب رفته را به جوی بازگردانند.