روان سلامت روان
کد خبر: ۱۰۵۳
تاریخ انتشار: ۱۱:۵۴ ۱۲ خرداد ۱۴۰۰

کاهش مشکلات روحی با خاطرات خوش گذشته

بیماری همه‌گیر کرونا نه تنها میزان بالای مرگ و میر ناشی از عفونت ویروسی را به همراه دارد،‌بلکه باعث فاجعه روانی در کل نقاط جهان شده است و سازمان جهانی بهداشت را بر آن داشت تا وضعیت فوق‌العاده اعلام کند.

مشکلات روانی کرونا
جامعه ۲۴ - ویروس کرونا که اواسط دسامبر ۲۰۱۹ (۲۴ آذر ۹۸) در شهر «ووهان» کشور چین گزارش شد. در نهایت به همه کشور‌ها از جمله ایران سرایت کرد و با ظهوراین ویروس، زندگی و سلامت میلیون‌ها انسان پس از چند هفته مورد تهدید قرار گرفته است. ‏

این بیماری همه گیر نه تنها میزان بالای مرگ و میر ناشی از عفونت ویروسی را به همراه دارد، بلکه باعث فاجعه روانی در کل نقاط جهان شده است و سازمان جهانی بهداشت را بر آن داشت تا وضعیت فوق‌العاده اعلام کند و برای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا رعایت شیوه نامه‌های بهداشتی همچون استفاده از ماسک و فاصله‌گذاری اجتماعی را توصیه کند. ‏

‏بررسی‌های محققان حاکی از این است که بعضی از عوارض روانشناختی از جمله نشخوار ذهنی، احساس درماندگی و استرس، حتی تا ماه‌ها بعد از بهبود بیماری نیز ممکن است با فرد بماند و روی وی اثر بگذارد. از سوی دیگر مطالعات صورت گرفته در سایر کشور‌ها نیز نشان می‌دهد که مبتلایان به بیماری ویروس کرونا، علائم اختلال روانی پس از ابتلا را از خود نشان می‌دهند.

پیگیری خبر‌های کرونایی به خصوص خبر‌های مربوط به گسترش شیوع، ابتلا و فوت حاصل از این بیماری، فوت نزدیکان، فشار روحی، فشار مالی، قرنطینه خانگی از عوامل ایجاد اختلالات روحی، روانی و افسردگی است که کارشناسان و پزشکان از آنان یاد کرده و نسبت به ضرورت برطرف کردن آن‌ها هشدار داده اند. ‏

بررسی‌های محققان در مورد اثرات خانه ماندن مردم در حین بروز بیماری‌های واگیردر جوامع گوناگون نشان می‌دهد که آنان دچار علائم استرس پس از سانحه، سردرگمی و عصبانیت شده اند. همچنین، استرس‌های روان شناختی همچون، نگرانی از طولانی‌تر شدن قرنطینه، بلاتکلیفی در آینده، ترس از ابتلا به بیماری، کسالت و بی حوصلگی، امکانات ناکافی، اطلاعات غلط، اشتباه و ناکافی و ضرر‌های مالی و اقتصادی در نتیجه ماندن در قرنطینه‌های طولانی مدت ایجاد می‌شود. ‏

آسیب‌های روحی روانی مردم ‏

دکتر علی فرجام ـ روانشناس اجتماعی با اشاره به این مطلب که تعداد زیادی از افراد جامعه باید در خانه بمانند و این در حالی است که طولانی شدن در خانه ماندن واکنش‌های روان شناختی، اجتماعی و اقتصادی زیادی را به دنبال دارد به گزارشگر روزنامه اطلاعات می‌گوید: پیامد‌های روان شناختی شیوع ویروس کرونا در پنج موضوع بررسی می‌شود که عبارتند از، پیامد‌های روان شناختی شیوع ویروس بر سلامت روان جامعه، سلامت روان کودکان، سلامت روان کارکنان مراقبت‌های بهداشتی، احساس اندوه جمعی، واکنش سوگ ابرازنشده و تعارضات خانوادگی. ‏

وی می‌افزاید: اثرات روان شناختی قرنطینه خانگی و تعطیلی طولانی مدت آحاد مردم در تاریخ کشور ما بسیار غریب و جدید است از اینرو درک انتظارات، نگرش‌ها و باور‌های مردم بسیار بااهمیت است. در حال حاضر شایع‌ترین پیامد‌های روانی کرونا عبارتند از: ترس از مرگ، افسردگی و اضطراب، کاهش فعالیت‌های اجتماعی، احساس طرد از سوی جامعه، کاهش ارتباط مؤثر با خانواده و اطرافیان و تجربه انگ توسط بیمار و خانواده‌اش. ‏

این روانشناس اجتماعی یاد آوری می‌کند: یکی از مهمترین اختلالات روانشناختی که می‌تواند به سلامت روان بیماران مبتلا به کرونا آسیب وارد کند اختلال استرس پس از سانحه است. در صورت نبود کنترل این اختلال روانشناختی، ممکن است در افراد بیمار آسیب‌های دائمی مانند هجوم خاطره‌های مزاحم، رفتار‌های اجتنابی، تحریک پذیری و کرختی هیجان را در پی داشته باشد. ‏

وی با بیان این مطلب که اختلال استرس پس از سانحه یک مشکل روانشناختی مرتبط با استرس است و در افرادی که وضیعت تهدید کننده زندگی را تجربه می‌کند به وجود می‌آید می‌گوید: اختلال در خواب از دیگر مشکلات افراد مبتلا به کرونا است. نتایج بررسی‌ها نشان می‌دهد که شاخص کیفیت خواب در این بیماران به شدت کاهش پیدا کرده است و این در حالی است که بین اختلال در کیفیت خواب افراد و بروز اختلالات روانشناختی همچون اختلال استرس پس از سانحه ارتباط وجود دارد.

از دیگر اختلالات روانشناختی مهم که می‌تواند در سلامت روان بیماران مبتلا به کرونا آسیب ایجاد کند اختلال اضطراب و افسردگی است‎. ‎

دکتر فرجام می‌افزاید: افسردگی یکی از دیگر نشانه‌های اختلال در سلامت روان افراد است. بیشترین محرک‌های ایجاد استرس و عامل ایجاد کننده اختلالات روانشناختی در افراد در حال قرنطینه به دلیل بیماری کرونا ترس از آلوده شدن یا آلوده کردن دیگران، دوره طولانی قرنطینه، حمایت‌های ناکافی و عدم دسترسی به مراقبت‌های پزشکی و مواد غذایی کافی و در نهایت خستگی و بی حوصلگی ناشی از قرنطینه و ایزوله شدن بوده است. ‏

اختلالات روانشناختی و روانی آسیب‌های کرونا

دکتر فرخ – بخت شادی مشاورو روان پزشک در مصاحبه با رسانه‌های گروهی اظهار کرده است: کرونا پیامد‌ها و آسیب‌های روحی و روانی فراوانی را از ۹ ماه پیش تاکنون برجای گذاشته است که استرس حداقل‌ترین و طبیعی‌ترین حالت آن است. ‏

وی می‌گوید: اختلالات روانشناختی و روانی از جمله آسیب‌های کرونا است، البته به طور مثال داشتن مقداری ترس و اضطراب در مواجهه با این گونه حوادث، طبیعی است؛ بر این اساس انتظار نداریم هیچگونه اضطراب و نگرانی در جامعه وجود نداشته باشد. البته مقدار طبیعی آن جامعه را به سمت احتیاط و هوشیاری سوق می‌دهد و افزایش آن موجب آسیب به روح و روان مردم می‌شود، تفسیر درست از وقایع و منطقی بودن موجب غلبه بر استرس و نگرانی می‌شود، البته آموزه‌های دینی نیز می‌تواند ما را برای غلبه بر این شرایط مهیا کند.

این روانپزشک می‌افزاید: جدی گرفتن کرونا با ترسیدن و استرس داشتن تفاوت فاحش دارد و باید توجه به پروتکل‌های بهداشتی را از یاد نبریم و از طرفی استرس موجب ضعف دستگاه ایمنی بدن می‌شود.

وی با اشاره به آسیب‌های روانی ناشی از کرونا و بیان این نکته مهم که شناخت و فهم این آسیب‌ها چه کمکی به جامعه می‌کند، یاد آوری می‌کند: افزایش آگاهی در مورد اثرات روانشناختی کرونا در قسمت‌های مختلف زندگی شخصی و اجتماعی اقشار گوناگون مردم در سنین مختلف موجب کاهش استرس و آسیب‌های حاصل از آن شده و موجب آمادگی شخصی و خانوادگی برای مقابله با این گونه آسیب‌ها می‌شود.

این مشاور با بیان اینکه راه‌های پیشگیری و جلوگیری از بروز آسیب‌ها تا حد ممکن موجب شناخت مردم می‌شود و در صورت بروز این اختلالات کمک به درمان مناسب کرده و از به جا گذاشتن عوارض ماندگار جلوگیری می‌کند، می‌گوید: مراجعاتی که در ۹ ماه گذشته برای مشاوره وجود داشته بیشتر شامل ترس و نگرانی در مورد سلامت خود و عزیزان، مشکلات مالی و شغلی ناشی از افت درآمد، تغییر در الگو و ریتم خواب و غذا به دلیل ماندگاری بیش از حد در خانه، افزایش مصرف دخانیات و مصرف سایر مواد بوده است.

وی می‌افزاید: تشدید علایم کج رفتاری کودکان به دلیل عدم تخلیه مناسب انرژی، مشکلات و تنش‌های زوجی به دلیل مسائل مالی و افزایش حضور فرزندان و همسر در خانه، انزوای اجتماعی به همراه احساس تنهایی و افت مهارت‌های ارتباطی در نوجوانان، نادیده گرفته شدن نیاز‌های عاطفی سالمندان، خشونت و پرخاشگری بیش از حد در بین اعضای خانواده، اثرات سوء ناشی از استفاده بیش از حد بازی‌های رایانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی و موارد متعدد دیگر که هر کس با توجه به شرایط زندگی خود با آن روبرو شده است، از مهمترین عوارض و تبعات دوران کرونا در خانواده‌ها است. تشدید علایم کج رفتاری کودکان به دلیل عدم تخلیه مناسب انرژی، مشکلات و تنش‌های زوجی به دلیل مسائل مالی و افزایش حضور فرزندان و همسر در خانه، انزوای اجتماعی به همراه احساس تنهایی و افت مهارت‌های ارتباطی در نوجوانان، نادیده گرفته شدن نیاز‌های عاطفی سالمندان، خشونت و پرخاشگری بیش از حد در بین اعضای خانواده، اثرات سوء ناشی از استفاده بیش از حد بازی‌های رایانه‌ای و شبکه‌های اجتماعی و موارد متعدد دیگر که هر کس با توجه به شرایط زندگی خود با آن روبرو شده است، از مهمترین عوارض و تبعات دوران کرونا در خانواده‌ها است.

دکتر بخت شادی با بیان این مطلب که در همه آسیب‌ها و موارد یاد شده نقش رسانه‌ها در تبیین مشکلات مهم است و باید اطلاعات لازم از طریق آن‌ها در اختیار مردم قرار دهند و مشاوره‌های به روز در دسترس قرار گیرد تاکید می‌کند: کرونا اختلال روانپزشکی قبلی را تشدید یا زمینه‌ای برای به وجود آمدن این اختلالات فراهم می‌کند و باعث ایجاد اختلال جدید در فرد می‌شود وجود این اختلالات در ۲ قسمت قابل بررسی است؛ در افرادی که هنوز دچار کرونا نشده‌اند و افرادی که کرونا گرفته‌اند و به سلامت از آن بهبود یافته‌اند، در هر ۲ مورد اختلالات روانپزشکی وجود دارد.

ترس از مرگ، نگرانی مستمرکرونا ‏

وی می‌گوید: بر اساس نظر کارشناسان معتبر و با تکیه بر مشکلاتی که مراجعین سرپایی دارند، اختلالات روانپزشکی آنان شامل اختلال اضطرابی منتشر به صورت نگرانی و دلهره بیش ازحد در مورد احتمال ابتلا به کرونا و ترس از مرگ به صورت نگرانی مستمر از مرگ از مشکلات روانی در این دوران است.

این روانپزشک در خصوص سایر مشکلات رایج دوران کرونا، می‌افزاید: اختلال وسواسی جبری به صورت شستشو‌های بیش از حد و مرضی، اختلال هراس و حملات هراس به صورت اضطراب شدید با علایم جسمی مثل تپش قلب و درد سینه، اختلال سوگ به دلیل فقدان عزیزان به همراه احساس گناه و از دست دادن پشت و پناه عاطفی، اختلال افسردگی با احساس یاس و ناامیدی و خطر افزایش یافته خودکشی، افزایش مصرف سیگار و احتمال مصرف مواد، احساس خستگی مزمن و بی خوابی شدید، اختلال استرس پس از سانحه که در همه موارد مداخله سریع با مراجعه به روانپزشک و تجویز درمان‌های دارویی و روان درمانی ضروری است.

وی تأکید می‌کند: گروه‌های آسیب پذیری مانند کودکان، سالمندان، افراد با سابقه اختلالات جسمی روانی و افرادی با حمایت‌های اجتماعی کم و دارای مشکلات اقتصادی هستند به توجه ویژه وحمایت‌های لازم نیاز دارند.

ماندگاری در حال بد نشانه افسردگی است ‏

رئوف احمدیان ـ روانشناس و مدرس دانشگاه نیز در مصاحبه با رسانه‌های گروهی می‌گوید: اگر قرنطینه، اضطراب، عدم اطمینان اقتصادی و هجوم روزانه اخبار ناخوشایند ناشی از بیماریِ همه گیرِ کرونا، به روحیه و سلامت روان شما آسیب وارد کرده، این را بدانید که تنها نیستید و افراد زیادی در همین شرایط هستند و در نتیجه خود را بدبخترین فرد دنیا تصور نکنید.

وی می‌افزاید: برخی از علائمی که در این روز‌ها ممکن است برای بیشتر افراد هر جامعه‌ای پیش آمده باشد و شرایط ایجاد افسردگی را تقویت کند بیشتر، احساس غم، گریه، پوچی و ناامیدی، عصبانیت یا تحریک پذیری بیش از حد، احساس بی قراری و احساس گناه نسبت به برخی مسائل پیش آمده، دور شدن از چیز‌هایی که قبلاً از آن‌ها لذت می‌بردید، تغییر در خواب (کم یا زیاد شدن)، اجتناب از صحبت با دوستان، تغییر در اشتها و وزن (کم یا زیاد شدن) و در فکر آسیب رساندن به خود، از جمله موارد رایج در جامعه است.

این روانشناس با بیان این مطلب که گاهی این علائم محدود و گذرا است و ممکن است برخی از این‌ها برای همه پیش آمده باشد، ولی تداوم و تشدید این علائم می‌تواند نشانه افسردگی باشد یاد آوری می‌کند: اضطراب و نگرانی در مورد شغل، مسائل مالی، سلامتی و حس عمیقِ از دست دادن عزیزان، دوستان و آشنایان، که در حال حاضر بسیاری از افراد در حال تجربه آن هستند، می‌تواند باعث ایجاد افسردگی و یا تشدید مشکل افرادی شود که قبلاً مشکل افسردگی را داشته اند، در این حالت زندگی می‌تواند بسیار مبهم و ناامید کننده به نظر برسد و در نتیجه تفکر و منطقی عمل کردن هم تحت تاثیر قرار می‌گیرد و انرژی زیادی را از ما تلف کرده و گذران وقت را دشوار می‌کند.

وی می‌گوید: از آنجایی که به نظر نمی‌رسد طی ماه‌های آینده نیز زندگی به شرایط و حالت عادی و قبلی بازگردد، راهکار‌هایی جهت کاهش افکار منفی و در نتیجه کاهش اضطراب و افسردگی ضروری است که برای بهبود روحیه و کاهش علائم مفید است. طبیعی است که بسیاری از افراد به دلیل شغلی که از دست داده‌اند یا دوستان و عزیزانی که از دست داده‌اند یا شرایط بد اقتصادی که وارد زندگی بیشتر افراد شده است، حال خوشی نداشته باشند، ولی نباید همه این مسائل و علائم به عنوان افسردگی تلقی شود، طبیعی است که در شرایط بد، حال افراد نیز خوش نباشد، ولی ماندگاری در این حال بد و دامن زدن به افکار منفی و عدم تلاش برای خارج شدن از این حالت می‌تواند نشانه افسردگی باشد.

احمدیان با اشاره به ایجاد افسردگی و راه‌های مقابله با افسردگی خاطر نشان می‌کند: بیشتر مواقع بهترین کار برای خروج از یک دوره افسردگی این است که برعکس آنچه بدن شما به شما می‌گوید انجام دهید، برای مثال اگر بدنتان به شما می‌گوید که بگیر بخواب! بیدار می‌شوی که چه بشود و چه کار کنی! سریع از خواب برخیزید، دوشی گرفته و صبحانه‌ای خوشمزه برای خود و عزیزانتان آماده کنید. به دنبال کوچکترین بهانه برای قدردانی از خداوند، خودتان، اعضای خانواده و دیگران باشید، اضطراب می‌تواند منجر به افسردگی شود و همین طور افسردگی هم این قابلیت را دارد که به اضطراب تبدیل شود؛ از این رو استرس‌های روزانه، نوشخوار‌های ذهنی و افکار بیهوده را از خود دور کنید. بسیاری از ما در طول روز، به جای حضور در فضای خانواده و گرم‌تر کردن این فضا و بهتر کردن حال خود و عزیزانمان، به تنهایی روی آورده یا مدت زیادی را در فضای مجازی صرف می‌کنیم که موجب بدتر شدن حالمان و همینطور اطرافیانمان می‌شود.

وی یادآورمی کند: نباید فضای مجازی را کلاً کنار بگذاریم بلکه به دنبال مطالب جالب، آموزنده، خنده دار و کمدی، سخنان آموزنده، چیستان و معما‌ها باشیم و در طول روز زمان مشخصی را صرف لذت بردن از این مطالب در کنار اعضای خانواده و دوستان کرده و در مورد مسائلی که حالمان را می‌تواند بهتر کند، صحبت کنیم.

این استاد دانشگاه می‌گوید: این را بدانیم که حال خوش فقط برای یک نفر پایداری نداشته و اگر به دنبال حال خوشی ماندگار هستیم باید فضایی که در آن زندگی می‌کنیم را شاد نگه داریم و کمک کنیم حال دیگران چه درخانه و چه در جامعه نیز خوش باشد. کمک‌های مادی و معنوی و دعای خیر خود را از دیگران دریغ نکنیم و با کمک به دیگران آرامش و حال درونی خود را افزایش دهیم.

خاطرات خوش قدیمی علائم افسردگی را کاهش می‌دهد

وی می‌افزاید: ورزش و بازی‌های آپارتمانی را از فضای مجازی بیاموزیم و با افراد خانواده و به خصوص کودکانمان اجرا کنیم، برای شادی کردن از کوچکترین فرصت‌ها هم استفاده کنیم، مکالمات مثبت با اعضای خانواده، داستان گویی و تعریف حکایات و خاطرات خوش قدیمی علائم افسردگی را کاهش می‌دهد. به اخبار و مشکلات روزمره دامن نزنیم و همه چیز را بدتر از آن چه هست جلوه ندهیم، در کار‌های خانه مشارکتی مثبت و سازنده داشته باشیم، آقایون گاهی در شستن ظروف و آشپزی به همسرشان کمک کنند و حمایتگر بودن خود از اعضای خانواده را در هر شرایطی نشان دهند.

احمدیان یاد آوری می‌کند: جریانی معمول و درستی را در زندگی دنبال کنید، کم یا زیاد خوابیدن، کم یا زیاد خوردن، ورزش زیاد در برخی روز‌ها و بی تحرکی در برخی دیگر از روز‌ها را به تعادل برسانید و حفظ کنید و در تماس با دوستان و بستگانتان پیش دستی کنید. برای پدر و مادرتان شرایطی فراهم کنید که در روز‌های قرنطینه بتوانند با شما مکالمه تصویری داشته باشند و نوه‌هایشان را ببینند و با آنان صحبت کنند.
دیدگاه کاربران