چرا برخی افراد به سیگار پناه می‌برند؟‌

 

 

جامعه ۲۴ - «ژیلا آهنگرزاده» روز شنبه در گفتگو با خبرنگار حوزه زنان و خانواده ایرنا با تاکید بر اینکه سیگاری شدن افراد بخصوص نوجوانان مطلبی روانشناسی است، اظهار داشت: فضای آشفته، نزاع‌های مداوم والدین، وجود شکاف نسلی و نبود درک مشترک یکی از عوامل مهم گرایش و پناه بردن اعضای خانواده بخصوص نوجوانان به سمت الکل، مواد مخدر، دخانیات و قلیان است.

وی با بیان اینکه مصرف سیگار و قلیان در تعریف اعتیاد مجاز گفته می‌شود یعنی جرمی بر آن متصور نیست، اما مواد مخدر، محرک و الکل اعتیاد غیرمجاز و جرم محسوب می‌شود، ادامه داد: یادگیری از سنین کودکی مبتنی است بر الگوی مشاهده‌ای یعنی فرزند با نگاه و مشاهده رفتار‌ها را کسب می‌کند پس مصرف سیگار و قلیان در خانواده مهر تاییدی برای فرزندان است.

---

به بیان این روانشناس، تاثیر آموزش‌های اولیه در تمامی افراد دائمی و ماناتر است، اما آموزش‌های رفتاری در محیط‌های مختلف ممکن است به صورت موقتی باشد. پس سیگار کشیدن والدین یا فامیل‌های اطراف در کنار ژن علاقمندی به مصرف سیگار، اثری ماندگار در طول زندگی فرد برجا خواهد گذاشت.

آهنگرزاده تصریح کرد: سیگار کشیدن فرزندان در خانواده‌هایی که سطح فرهنگی و اجتماعی پایینی دارند بیشتر دیده می‌شود چرا که تصور والدین مبنی بر اینکه در دسترس بودن سیگار از کنجکاوی او می‌کاهد، معضلی برای کشش فرزندان به سیگار می‌شود.

این روانشناس بالینی، ضمن ضروری دانستن از خود شروع کردن والدین و آموختن مهارت‌های زندگی، خاطرنشان کرد: سپس این والدین تحت نظر مشاوران و روانشناسان، آموزش مهارت زندگی و نه گفتن را به فرزندان آموزش دهند.

چرا افراد به مصرف سیگار و قلیان کشش پیدا می‌کنند؟

آهنگرزاده در پاسخ به این پرسش که به طور کلی چرا افراد به مصرف دخانیات و قلیان کشش پیدا می‌کنند، توضیح داد: پس از فضای ناآرام خانه، نخستین دلیل افراد بخصوص زنان برای مصرف سیگار، ژست است؛ یک رفتار نمایشگری که به دلیل محدودیت‌های موجود در فضای خانه و شرایط ایجاد شده شکل می‌گیرد.

وی ادامه داد: دومین عامل، پناه بردن به عامل بیرونی است به این معنا که فرد برای فرار از آلام و سختی‌ها می‌خواهد به عامل بیرونی پناه ببرد در حالی که منبع کنترل افراد درونی باید باشد. در حقیقت منبع کنترل درونی یعنی داشتن وجدان و اخلاق بازدارنده و عاقلانه تصمیم گیرنده که در صورت پرورش آن، فرد هرگز به سمت عوامل بیرونی برای رسیدن به آرامش نمی‌رود.

این روانشناس با تاکید بر اینکه نقش همسالان و گروه‌های دوستانه در کشش افراد به مصرف سیگار فوق العاده زیاد است، تاکید کرد: تا آنجا که در روانشناسی اجتماعی نقش همسالان به مراتب مهمتر و اثرگذارتر از نقش والدین محسوب می‌شود که به طور معمول افرادی که در داخل خانواده مشکل دارند یا به دنبال منبع بیرونی می‌گردند این ناراحتی را با همسالان تقسیم و با کپی برداری از رفتار آنان، خود را ذوب در گروه می‌کنند.

تابوشکنی مصرف سیگار بخصوص در میان زنان چه پیامد‌هایی دارد؟

وی با تاکید بر اینکه وقتی قُبح یک مساله‌ای از بین برود آن رفتار رایج می‌شود، تصریح کرد: افزایش عادی سازی مصرف سیگار میان زنان یکی از دلایل از بین رفتن این تابو در جامعه است، نشانه‌های این تابو شکنی، ناپسند نشمردن مصرف سیگار توسط زنان و علنی شدن آن در کوی و برزن است.

آهنگرزاده به پیامد‌های بغرنج ادامه این تابو شکنی اشاره کرد و گفت: کار بجایی رسیده که مصرف نکردن الکل، سیگار یا مواد مخدر و گل به منزله اُمُل و عقب افتاده بودن است. ضمن اینکه بر اثر مد شدن این معضلات، فشار اجتماعی دوچندان می‌شود مبنی بر اینکه شما چرا مانند بقیه نیستید. موضوعی که گاه به از بین رفتن بنیان‌های خانواده و رواج طلاق و جدایی کشیده می‌شود.

وی تاکید کرد: فضای مجازی، سریال‌ها و فیلم‌ها هم به نوعی ترغیب کننده نوجوانان و زنان به مصرف دخانیات است تا آنجا که الگو‌های اجتماعی که شخصیت کاریزماتیک دارند عامل تشویق می‌شوند.

خانواده‌ها در مقابل مصرف دخانیات فرزندان چه واکنشی نشان دهند؟

آهنگرزاده در پاسخ به این پرسش با تاکید بر اینکه خانواده‌ها باید از رفتار‌های سلبی و بازدارنده پرهیز کنند، گفت: ایجاد آرامش و فضای امن در جمع خانواده بهترین راهکار برای پیشگیری از کشش یا قطع مصرف سیگار توسط سایر اعضا است چرا که وقتی فرد آرامش دارد نیازی به پناه بردن به عامل بیرونی ندارد.

وی خاطرنشان کرد: خانواده به عنوان نخستین مدرسه تربیت، می‌تواند منبع کنترل درونی فرزندان را به آنان بیاموزد، با دادن اعتماد و عزت نفس به فرزندان. ضمن اینکه اگر خود مصرف کننده سیگار یا قلیان هستند باید در این رویه تجدیدنظر کنند چرا که آسیب زدن به خود، نشانه پرخاشگری درونی فرد است. پس باید در کنار مشاوره و روانشناس به درمان این پرخاشگری بپردازند.

اپیدمی دخانیات یکی از مهمترین معضلات بهداشت عمومی در سراسر جهان است که سالانه بیش از هشت میلیون قربانی دارد. بیش از هفت میلیون از این تعداد در نتیجه مستقیم دخانیات جان خود را از دست می‌دهند و حدود ۱.۲ میلیون نفر سیگاری نیستند و بر اثر دود دست دوم سیگار از بین می‌روند.

آخرین آمار سازمان جهانی بهداشت در مورد دخانیات هم حکایت از این دارد که تنباکو قاتل نیمی از مصرف کنندگان است. ضمن اینکه بیش از ۸۰ درصد از ۱.۳ میلیارد کاربر دخانیات، در کشور‌های فقیر و متوسط زندگی می‌کنند.

همچنین تقریبا ۶۰ درصد از مصرف‌کنندگان دخانیات در سراسر جهان تمایل به ترک سیگار دارند، اما تنها ۳۰ درصد از جمعیت جهان به خدمات باکیفیت ترک سیگار دسترسی دارند.

از: فاطمه دهقان نیری