بایدها و نبایدهای تغذیه‌ای برای افراد مبتلا به دیابت

جامعه ۲۴ - دیابت که به آن مرض قند هم گفته می‌شود زمانی اتفاق می‌افتد که بدن شخص نتواند به اندازه‌ کافی انسولین تولید کند یا اینکه انسولین تولید می‌کند، اما نمی‌تواند آن را درست استفاده کند.

اما انسولین چیست؟

انسولین، هورمونی است که لوزه‌المعده یا پانکراس در بدن ما تولید می‌کند. وظیفه اش هم این است که قند را از خون می‌گیرد و به داخل سلول‌های بدن انتقال می‌دهد تا بدن از آن به عنوان انرژی استفاده کند. اتفاقی که برای بیماران مبتلا به مرض قند می‌افتد این است که در بدن این افراد یا انسولین کم است یا اینکه به دلایل گوناگون، تأثیر کافی ندارد و سلول‌ها نمی‌توانند قند موجود در خون را به درستی جذب کنند و در نتیجه، میزان قند یا گلوکز در خون بالا می‌رود و با گذشت زمان، این موضوع باعث آسیب به برخی اعضای بدن می‌شود.

عوارض و خطرات دیابت

دیابت بیماری بی سروصدایی است که ممکن است مدت‌های زیادی در بدن بیمار بدون علامت به فعالیت خود ادامه دهد، اما این بیماری به ظاهر خاموش، عوارض و علائمی دارد که از جمله آن می‌توان به پرخوری، پرادراری، کاهش وزن، دیر بهبود یافتن زخم‌ها و عفونت در افراد مسن و همچنین خستگی و بی‌حالی اشاره کرد.

عوارض این بیماری از همان ابتدای درگیری فرد آغاز می‌شود، اما ممکن است تا سال‌ها خود را نشان ندهد و دقیقا به همین علت آن را بیماری خاموش می‌نامند. هرچه قدر از زمان بروز دیابت بیشتر بگذرد، عارضه‌های آن در بیمار بیشتر خود را نشان خواهد داد.

بالا رفتن فشار خون شاید از مهمترین عوارض این بیماری است که سبب بروز سکته مغزی و قلبی خواهد شد.
آسیب به کلیه ها، مشکلات بینایی، صدمات عصبی و جراحت‌های پوستی و عفونی از دیگر مشکلاتی است که در نتیجه دیابت برای بیماران وجود می‌آید.

تغذیه و دیابت

برای معالجه و کنترل دیابت، تغییر در شیوه زندگی، مصرف دارو و همچنین رژیم‌های غذایی مفید واقع می‌شود؛ رژیم غذایی از مهمترین راه‌ها در کنترل و حتی درمان این بیماری است و هدف از آن استفاده از مواد غذایی به صورت متعادل است.

بیشتر بخوانید: درمان دیابت با مصرف این ادویه پرخاصیت!

هدف از برنامه و رژیم غذایی برای این بیماران، رساندن قند خون به سطح طبیعی، حفظ سطح چربی‌های خون، حفظ وزن طبیعی، رساندن مواد مغذی به بدن، تأمین انرژی و جلوگیری از عوارض و مشکلات ناشی از دیابت است.

متخصصان تغذیه بر این باورند که بیمار دیابتی با داشتن یک رژیم غذایی مناسب می‌تواند تا حدودی این بیماری و در نتیجه عوارض آن را کنترل کند.

نکته مهم در رژیم غذایی بیماران دیابتی، این است که نباید هیچ وعده اصلی غذایی خود را حذف کنند.
مصرف گوشت به ویژه گوشت قرمز، چربی‌های حیوانی و قند‌هایی مثل شکر سفید، مربا و شیرینی باید از سوی مبتلایان به دیابت کاهش یابد و به عکس مصرف غذا‌های حاوی قند‌های کامل مانند غلات، نشاسته‌ها و میوه‌های خشک جایگزین شود.

البته این بیماران باید در مصرف نشاسته که شکل دیگری از شکر است و به صورت طبیعی در سبزیجاتی مثل ذرت، سیب زمینی و نخود فرنگی وجود دارد، احتیاط کنند.

سبزیجاتی مانند سبزیجات برگ سبز، چغندر، مارچوبه، کرفس، هویج، خیار، پیاز، جوانه، فلفل و گوجه فرنگی غنی شده از فیبر، ویتامین و مواد معدنی هستند و اثر کمتری بر روی گلوکز خون دارند به همین دلیل متخصصان تغذیه در درمان دیابت نوع یک، این گروه از سبزیجات را قرار می‌دهند تا بیماران بتوانند میزان گلوکز خون را تنظیم کنند.

مصرف دانه‌هایی مثل غلات سبوس دار، برنج قهوه‌ای و نان‌های دانه کامل به بیماران دیابتی توصیه می‌شود.
یکی از مشکلات و عوارض این بیماری، بیماری موسوم به زخم دیابتی است بدین معنی که زخم ایجاد شده در بدن این بیماران دیر ترمیم می‌شود به این منظور این بیماران می‌توانند از منابع پروتئین مانند گوشت، لوبیا و تخم مرغ و مغز‌ها و آجیل‌ها استفاده کنند چرا که پروتئین‌ها نقش مهمی در ترمیم زخم ایفا می‌کنند.

بشقاب سلامتی برای مبتلایان به دیابت

یکی از روش‌های ساده و کارآمد در رژیم غذایی بیماران مبتلا به دیابت، استفاده از بشقاب سلامتی است بدین معنی که این افراد ابتدا بشقاب خود را به شکل عمودی به دو قسمت مساوی تقسیم کنند. یک قسمت آن را با سبزیجات آزاد شامل همه‌ سبزی‌ها غیر از سبزیجات نشاسته‌ای مثل سیب‌زمینی، کدوحلوایی، باقالی، ذرت، نخود فرنگی، هویج، چغندر و شلغم، پر کنند سپس نیمه‌ خالی بشقاب را به دو قسمت مساوی تقسیم کنند؛ یک قسمت را با گروه نان و غلات مانند نان، برنج، ماکارونی و غذا‌های مشابه و قسمت دیگر را با گروه گوشت و جایگزین‌ها مانند مرغ، ماهی، گوشت، تخم مرغ و امثال آن پر کنند.

ورزش و دیابت

در کنار تغذیه و رژیم غذایی، ورزش نیز نقش بسیار مهمی در زندگی مبتلایان به دیابت ایفا می‌کند؛ ورزش‌هایی مانند پیاده روی، شنا، دوچرخه سواری، آئروبیک از آنجا که تعداد زیادی از عضلات بدن را درگیر می‌کند، بر کنترل قند خون اثر می‌گذارد. انجام این حرکات به مدت ۳۰ دقیقه و در بیشتر روز‌های هفته مفید است.

پیشگیری بهتر از درمان است

سخن آخر اینکه طبق توصیه همیشگی و قدیمی، قطعا پیشگیری بهتر از درمان است؛ شاید بعضی‌ها فکر کنند برای اینکه گرفتار این بیماری خاموش نشوند باید رژیم غذایی بسیار سختی را در پیش بگیرند، اما باید بگوییم فقط با رعایت چند نکته‌ ساده از جمله تغذیه سالم، ورزش روزانه و کاهش وزن در صورت چاقی، می‌توان از ابتلا به دیابت نوع دو پیشگیری کرد.