باید و نباید‌های تزریق واکسن کرونا برای سنین زیر ۱۸ سال

جامعه ۲۴-بدر حال حاضر بنای سیاست‌های بهداشتی کشور‌ها بر این است که ترجیحاً گروه سنی بالای ۱۲ سال واکسینه شوند، به این دلیل که مطالعات واکسن‌ها در گروه‌های سنی زیر ۱۲ سال کامل نیست و از طرف دیگر این گروه مانوریتی و از لحاظ سیستم ایمنی حساس هستند، برای تصمیم‌گیری بر پایه علم و مستندات باید تا تکمیل نتایج تحقیقات و اطمینان از کارایی و عوارض واکسن‌ها در مورد واکسیناسیون گسترده در این گروه صبر کرد.

 میرانی داروساز و متخصص فارماکوویجیلنس دارویی، مدرس دانشگاه و محقق درزمینهٔ کووید در مجارستان در گفت‌وگوی اختصاصی با ایسنا، در مورد باید و نباید‌های تزریق واکسن کرونا در گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال و انواع واکسن‌های مورد استفاده در این گروه سنی توضیح می‌دهد.

 میرانی در مورد ابتلای کودکان به کرونا، اظهار کرد: از ابتدای پاندمی کرونا تاکنون با توجه به داده‌هایی که در گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال جمع‌آوری شده، می‌توان گفت که این گروه سنی معمولاً بیماری خفیف‌تری از کووید را تجربه می‌کنند، البته کودکان و نوجوانان می‌توانند به‌عنوان کانون‌های اساسی انتقال ویروس کرونا عمل کنند و عفونت کووید را مانند بزرگ‌سالان و با همان میزان به دیگران منتقل کنند، ضمن اینکه با میزان مشابه بزرگ‌سالان به این عفونت مبتلا می‌شوند.

بیشتر بخوانید: راهکار‌های مقابله با استرس دانش آموزان در دوران کرونا

وی با اشاره به بروز جهش جدیدی از ویروس کرونا به نام واریانت دلتا از حدود ۴ ماه پیش، گفت: سازمان پیشگیری و مبارزه با بیماری‌ها، داده‌های جدیدی منتشر کرد مبنی بر اینکه میزان بستری هفتگی ناشی از بیماری کووید-۱۹ در کودکان زیر چهار سال در آمریکا ۱۰ برابر نسبت به هفته‌های پیش از آن، یعنی پیش از فراگیر شدن واریانت دلتا افزایش یافت، این موضوع نشان می‌دهد واریانت دلتا میزان ابتلا و بستری کودکان را به میزان قابل‌توجهی افزایش داده است

جهش دلتا و افزایش ابتلای کودکان به کرونا

داروساز و متخصص فارماکوویجیلنس دارویی با بیان اینکه در برخی از کشور‌ها گروه سنی ۱۲ تا ۱۷ سال واکسینه شده بودند، افزود: داده‌های جدیدی که در اواسط ماه آگوست و پس از شیوع واریانت دلتا منتشرشده نشان داد میزان بستری در میان نوجوانان ۱۲ تا ۱۷ سال در گروه واکسینه نشده، نسبت به گروه واکسینه شده ۱۰ برابر بیشتر بوده است. درواقع با بروز جهش دلتا، شاهد افزایش میزان بیماری‌زایی و عفونت شدید و بستری در گروه سنی زیر ۱۸ سال هستیم.

وی با تأکید بر اهمیت واکسیناسیون گروه سنی کودکان و نوجوانان، طبق گزارش آکادمی کودکان آمریکا در این کشور از آغاز پاندمی کرونا تاکنون، ۱۶.۵ درصد از کل مبتلایان به کووید_۱۹ را جمعیت کودکان تشکیل داده‌اند، همچنین گزارش‌های هفتگی نشان می‌دهد به‌عنوان‌مثال در هفته پیش (هفته پایانی ماه اکتبر) کودکان ۲۵.۱ درصد از مبتلایان به کووید را تشکیل دادند که بسیار قابل توجه است و نشان می‌دهد واکسیناسیون تا چه اندازه در این گروه سنی می‌تواند مؤثر باشد.

 میرانی با اشاره به اینکه در ایران نیز بر اساس داده‌های آماری سال ۲۰۲۰ جمعیت زیر ۱۴ سال حدود ۲۴.۷۴ درصد از کل جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند، تصریح کرد: با افزودن حدود ۶ درصد برای گروه سنی ۱۴ تا ۱۸ سال می‌توانیم بگوییم گروه سنی زیر ۱۸ سال در ایران تقریباً ۳۰ درصد از کل جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. این موضوع نشان می‌دهد واکسیناسیون این گروه سنی تا چه اندازه در ایمن‌سازی جامعه در مقابل کرونا مؤثر است.

واکسیناسیون کودکان برای شکستن زنجیره انتقال کرونا

این مدرس دانشگاه ادامه داد: مطالعات بسیاری نشان داده محصلین و کودکان و نوجوانان در سنین مدرسه ناقلین مؤثری از بیماری کووید به اعضای خانواده هستند و در بسیاری از موارد به‌عنوان ناقلین خاموش یا بی علامت بیماری کووید، باعث ابتلای منجر به بستری بزرگ‌سالان شده‌اند. این موضوع نیز ضرورت واکسیناسیون در این گروه سنی را برای شکست زنجیره انتقال ویروس و کنترل پاندمی نشان می‌دهد.

این محقق در زمینه کووید در مجارستان با بیان اینکه با توجه به اهمیت چشمگیر واکسیناسیون کودکان و نوجوانان در کنترل همه‌گیری، مطالعات گسترده‌ای در مورد اثربخشی واکسن‌های کووید-۱۹ موجود در این گروه‌ها انجام‌شده و یا در حال انجام است، گفت: از بین واکسن‌هایی که در حال حاضر موجود است، فایزر و مدرنا در جمعیت چندمیلیونی در نوجوانان مورد مطالعه قرار گرفته و مطالعات کارآزمایی بالینی، حاکی از بی‌خطری و اثربخشی مناسب این دو واکسن در نشریات معتبر علمی منتشرشده است. از ماه می ۲۰۲۱ (۵ ماه پیش) واکسن فایزر-بیون تک که پیش از آن مجوز تزریق در افراد بالای ۱۶ سال را داشت برای سنین ۱۲ تا ۱۵ سال تأییدیه اورژانسی گرفته و در بسیاری از کشور‌های اروپایی و آمریکا در واکسیناسیون نوجوانان در حال استفاده است. واکسن مدرنا نیز پس از فایزر با تکمیل مطالعات فاز دو و سه بالینی در گروه سنی ۱۲ تا ۱۷ سال از آژانس دارویی اروپا تأییدیه مصرف اضطراری گرفت. در حال حاضر بسیاری از کشور‌های دنیا از جمله کانادا، استرالیا، فرانسه، دانمارک، آلمان، ایرلند، اسپانیا، نروژ، اتریش، مجارستان و لهستان از یک یا هر دو واکسن فایزر و مدرنا برای تزریق در گروه سنی ۱۲ تا ۱۷ سال استفاده می‌کنند.

وی با اشاره به اینکه تحقیقات و مطالعات در مورد تزریق واکسن‌های mRNA در گروه‌های سنی زیر ۱۱ سال ادامه دارد، تصریح کرد: شرکت فایزر-بیون تک نتایج کارآزمایی بالینی فاز دو و سه این واکسن مبنی بر بی‌خطری، ایمنی‌زایی مناسب و اثربخشی بیش از ۹۰ درصد در گروه سنی ۵ تا ۱۱ سال را در قالب یک گزارش خبری منتشر کرد و امروز ۲۹ اکتبر سازمان غذا و داروی آمریکا به واکسن فایزر-بیون تک برای استفاده در گروه سنی ۵ تا ۱۱ سال تأییدیه مصرف اضطراری داد و این در حالی است که کشور‌هایی از جمله کانادا از شروع واکسیناسیون این گروه سنی با واکسن فایزر خبر می‌دهند. در عین حال مطالعات فاز اول و دوم واکسن فایزر در گروه سنی ۶ ماه تا ۵ سال ادامه دارد و احتمالاً تا پایان سال ۲۰۲۱ نتایج منتشر می‌شود.

 میرانی در مورد واکسن سینوفارم توضیح داد: به‌جز واکسن‌های پلتفرم mRNA که مطالعات گسترده‌ای در گروه سنی زیر ۱۸ سال داشته‌اند، واکسن سینوفارم با پلتفرم ویروس غیرفعال یا Inactivated، متفاوت از گروه‌های سنی بالای ۱۸ سال، در گروه‌های سنی زیر ۱۷ سال هم در حال انجام مطالعاتی است. اواسط ماه میلادی گذشته، نتایج فاز یک و دو کارآزمایی بالینی این واکسن در گروه‌های سنی ۳ تا ۱۷ سال در ژورنال علمی و معتبر لنست منتشر شد.

نتایج مطالعات واکسن سینوفارم در افراد زیر ۱۸ سال چه می‌گوید؟

میرانی با اشاره به اینکه در فاز اول کارآزمایی بالینی واکسن سینوفارم که در کشور چین انجام‌شده ۲۸۸ نفر و در فاز دوم ۷۲۰ نفر شرکت داشته‌اند، افزود: این واکسن در سه دوز متفاوت ۲، ۴ و ۸ میکروگرم در مقایسه با یک گروه کنترل و در سه گروه سنی ۳ تا ۵ سال، ۶ تا ۱۲ سال و ۱۳ تا ۱۷ سال بدون سابقه ابتلای قبلی به کووید، مورد بررسی قرار گرفت. دوز‌ها در روز‌های صفر، ۲۸ و ۵۶ مطالعه، تزریق و چهار هفته پس از هر مرحله تزریق، تیتر آنتی‌بادی خنثی‌کننده اندازه‌گیری شد. نتیجه این مطالعه نشان داد در تمام دوز‌ها و همه رده‌های سنی پاسخ مناسب آنتی‌بادی ایجاد شد و این واکسن در گروه‌های سنی ۳ تا ۱۷ سال که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند، مؤثر و ایمن بوده و پس از گذشت ۲۸ روز از تزریق دو دوز واکسن سینوفارم در ۱۰۰ درصد این افراد پاسخ ایمنی همورال قوی ایجاد شد. نتایج کارآزمایی واکسن سینوفارم حاکی از این است که عوارض جانبی این واکسن در گروه سنی کودکان و نوجوانان عمدتاً با شدت خفیف تا متوسط بوده و شایع‌ترین عوارض تب و درد در محل تزریق گزارش‌شده است.

این متخصص فارماکوویجیلنس دارویی خاطرنشان کرد: بر اساس نتایج این مطالعه، فاز سوم مطالعات بالینی واکسن سینوفارم در کودکان ۳ تا ۱۷ سال با دوز ۴ میکروگرم در کشور امارات متحده عربی ادامه پیدا کرد که منتظر انتشار رسمی نتایج نهایی واکسن در این گروه سنی هستیم. پیش‌تر از این نیز مطالعه مشابهی از فاز اول و دوم کارآزمایی بالینی واکسن کووید-۱۹ سینووک (کروناوک) در گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال در ژورنال علمی لنست منتشرشده است.

کشور‌هایی که واکسن سینوفارم را در گروه سنی زیر ۱۸سال تزریق می‌کنند

به گفته وی، برخی کشور‌ها با وجود اینکه هنوز مطالعات بالینی واکسن سینوفارم در گروه سنی کودکان و نوجوانان به پایان نرسیده، تصمیم گرفتند مجوز تزریق اضطراری این واکسن در افراد زیر ۱۸ سال را صادر کنند. سیستم بهداشت و درمان کشور‌های چین، امارات، ایران، بحرین و آرژانتین به استفاده از واکسن سینوفارم در گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال تأییدیه‌ی اورژانسی داده‌اند.

 میرانی با یادآوری اینکه به‌طور معمول برای اینکه یک واکسن مورد تایید نهایی ملی و بین‌المللی قرار گیرد باید نتایج فاز سوم مطالعات بالینی آن منتشر شود، تصریح کرد:، اما به نظر می‌رسد با توجه به شرایط اضطراری پاندمی کرونا و اینکه واکسن سینوفارم در فاز یک و دو مطالعات بالینی موفق بوده و همچنین نتایج نامطلوبی از تزریق آن به کودکان در کشور‌های دیگر گزارش نشده، سازمان غذا و داروی ایران نیز تصمیم گرفت برای واکسیناسیون ۱۲ تا ۱۷ سال از واکسن سینوفارم استفاده کند.

این محقق درزمینهٔ کووید به وضعیت واکسیناسیون گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال در کشور‌های دنیا اشاره و تصریح کرد: شیلی، چین، السالوادور و امارات متحده عربی کشور‌هایی هستند که واکسیناسیون در گروه سنی زیر ۱۷ سال را انجام می‌دهند. در شیلی واکسن سینووک برای ۶ سال به بالا، در چین دو واکسن سینوفارم و سینووک، در السالوادور واکسن سینوفارم برای ۶ سال به بالا و در امارات سینوفارم برای ۳ سال به بالا مجوز استفاده گرفته است که البته واکسن فایزر نیز در این کشور برای ۱۲ تا ۱۵ سال مجوز دارد.

واکسیناسیون افراد زیر ۱۸ سال با واکسن سوبرانا۰۲

داروساز و متخصص فارماکوویجیلنس دارویی، خاطرنشان کرد: موسسه فینلای کشور کوبا با همکاری انستیتو پاستور، واکسنی به نام سوبرانا۰۲ که در ایران به نام پاستورکووک شناخته می‌شود با مکانیسم پروتئین نوترکیب طراحی و تولید کرده، کارآزمایی بالینی فاز اول و دوم این واکسن در ۳۵۰ کودک و نوجوان در گروه‌های سنی ۱۲ تا ۱۸ سال و ۳ تا ۱۱ سال انجام شد: بر اساس گزارش نتایج مطالعات داوری نشده موسسه فینلای، الگوی ایمنی در این گروه‌های سنی پس از دریافت دو دوز واکسن مشابه بزرگ‌سالان ۱۹ تا ۲۹ سال بوده، عارضه جدی مرتبط با واکسن ایجاد نشد و شایع‌ترین عوارض درد، قرمزی و تورم محل تزریق و بی‌حالی عمومی بود. پاسخ ایمنی مناسب در بیش از ۹۰ درصد کودکان و نوجوانان مورد مطالعه ارزیابی شد.

وی با اشاره به اینکه واکسن کونژوگه پاستورکووک از ماه سپتامبر در کشور کوبا برای افراد ۲ تا ۱۸ سال و در ایران ۱۲ تا ۱۸ سال مجوز مصرف اضطراری گرفته است، گفت: این مجوز بر اساس ترایال یا کارآزمایی بالینی در گروه‌های سنی ۳ تا ۱۸ سال مبنی بر تایید بی‌خطری و ایمنی‌زایی واکسن صادر شده، همان‌طور که پیش‌تر عنوان شد نتایج مربوط به ایمنی‌زایی واکسن پاستورکووک در کودکان و نوجوانان در مقایسه با ترایال مشابهی در کل گروه‌های سنی ۱۹ تا ۸۰ سال بالاتر بوده و از نظر بی‌خطری و ایمن بودن نیز نتایج دو کارآزمایی مشابه بوده است. همچنان لازم است فاز سوم کارآزمایی بالینی این واکسن در گروه سنی کودکان و نوجوانان کامل شود، ضمن اینکه تاکنون نتایج به شکل گزارش خبری منتشر شده و نیاز است مستندات این مطالعات در ژورنال‌های علمی معتبر منتشر شود.

تعویق در بازگشایی مدارس، واکسیناسیون دانش آموزان در کنار آموزش پروتکل‌های بهداشتی

میرانی با بیان اینکه در حال حاضر بنای سیاست‌های بهداشتی کشور‌ها بر این است که ترجیحاً گروه سنی بالای ۱۲ سال واکسینه شوند، افزود: به این دلیل که مطالعات واکسن‌ها در گروه‌های سنی زیر ۱۲ سال کامل نیست و از طرف دیگر این گروه مانوریتی و از لحاظ سیستم ایمنی حساس هستند، برای تصمیم‌گیری بر پایه علم و مستندات باید تا تکمیل نتایج تحقیقات و اطمینان از کارایی و عوارض واکسن‌ها در مورد واکسیناسیون گسترده در این گروه صبر کرد.

وی با اشاره به اینکه در کشور ما هم سازمان غذا و دارو برای گروه‌های سنی ۱۲ تا ۱۸ سال به واکسن‌های سینوفارم و پاستورکووک مجوز مصرف اضطراری داده، گفت: واکسیناسیون این گروه سنی باهدف قطع زنجیره انتقال به بزرگ‌سالان و همچنین پیشگیری از ابتلا و عوارض شدید بیماری کووید در این رده سنی بسیار مؤثر است.

 میرانی با ابراز نگرانی از بازگشایی زودهنگام مدارس و با اشاره به پژوهش‌های مرتبط به این گروه سنی در سایر کشورها، خاطرنشان کرد: شروع آموزش حضوری در مدارس درحالی‌که پوشش واکسیناسیون در جمعیت دانش آموزان کافی نیست و امکانات کافی در تمامی مدارس برای انجام پروتکل‌های موردنیاز برای جلوگیری از انتقال ویروس و انجام تست‌های روتین کرونا و همچنین جداسازی به‌موقع کودکان مبتلابه کووید وجود ندارد، می‌تواند به تکثیر و گردش بیشتر ویروس، افزایش آمار ابتلا و بستری ناشی از کووید در جامعه بینجامد.

این متخصص فارماکوویجیلنس دارویی همچنین با تأکید بر اهمیت و ضرورت آموزش به گروه‌های سنی زیر ۱۸ سال برای رعایت پروتکل‌های بهداشتی مثل شست و شوی دست‌ها و استفاده صحیح از ماسک، گفت: حضور کودکان در مدارس می‌تواند عامل مؤثری در انتقال بیماری باشد، چراکه حتی با واکسیناسیون کامل کودکان و نوجوانان همچنان خطر ابتلای آن‌ها به بیماری کووید وجود دارد، می‌دانیم که واکسن‌ها از نوع شدید بیماری و بستری شدن در بیمارستان جلوگیری می‌کنند، اما همچنان خطر ابتلا به ویروس وجود دارد؛ بنابراین علاوه بر واکسیناسیون ضرورت آموزش به کودکان بسیار جدی است و این آموزش باید از طریق رسانه‌های جمعی و برنامه آنلاین مدارس انجام شود.

این محقق در زمینه کووید با اشاره به اینکه با سرعت خوب واکسیناسیون در ۲ ماه گذشته و استقبال مردم آگاه کشورمان، زمان کوتاهی تا رسیدن به پوشش ۸۰ درصد واکسیناسیون کامل در جمعیت ایران باقی مانده، خاطرنشان کرد: تا آن زمان همه وظیفه داریم واکسن بزنیم و اطرافیان رو به تزریق واکسن تشویق کنیم، پروتکل‌های بهداشتی، فاصله فیزیکی، تهویه مناسب محیط و استفاده صحیح از ماسک رو به‌صورت دقیق و جدی رعایت کنیم و به کودکان و نوجوانان آموزش بدهیم تا احتمال چرخش ویروس در جامعه کاهش یابد و به پایان پاندمی کرونا نزدیک شویم.