افزایش جهش ویروس کرونا با مصرف ضد ویروس‌ها

مصطفی قانعی، عضو کمیته علمی کشوری کرونا در ارتباط با آخرین وضعیت همه‌گیری این ویروس در کشور گفت: در حال حاضر بهترین وضعیت را نسبت به ۱۰ ماه گذشته داریم. البته ترکیبی از واکسیناسیون و ابتلا‌هایی که در موج پنجم پیش آمد ایمنی را در سطح جامعه بالا برد و برخی از پیش بینی‌ها درباره اینکه در آبان با پیک ششم مواجه خواهیم شد، درست از آب در نیامد.

بیشتر بخوانید: اومیکرون و چشم‌های نگران دنیا به خطرناک‌ترین واریانت کرونا/ چرا باید از اومیکرون ترسید؟

او افزود: البته ما هنوز مدل‌های ریاضی که بتوانند وضعیت همه گیری در روز‌های آینده را دقیق پیش‌بینی کنند، در اختیار نداریم. به همین دلیل این پیش‌بینی‌ها در مورد وضعیت کرونا در پاییز که از سوی برخی از همکاران صورت گرفته بود، به واقعیت نپیوست، اما در حال حاضر دو تهدید پیش رو داریم، گروهی که واکسن نزده‌اند. تقریباً عمده تخت‌های بیمارستان و آی سی یو‌ها توسط واکسن نزده‌ها اشغال شده است؛ بنابراین این موارد تهدیدی برای نظام سلامت و مشغول کردن پزشکان و از طرفی ظرفیتی برای جهش‌های ویروس هستند.

وی ادامه داد: تهدید دوم جهش‌هایی است که در کشور‌هایی که به اندازه کافی واکسن نزده‌اند، ایجاد می‌شود و یکی از آن‌ها نیز جهش «اومیکرون» است. باید صبر کنیم و ببینیم که این موتاسیون تا چه اندازه تاثیرگذار است، زیرا برخی از جهش‌هایی که قبلا اتفاق افتاد به کشور ایران نرسید و در محدوده دیگر کشور‌ها باقی ماند.  

عضو کمیته علمی کشوری کرونا در ارتباط با اینکه به چه دلیل امسال به شرایط هشدار در آنفولانزا نزدیک شدیم، گفت: سال گذشته رعایت موارد بهداشتی و شدت عمل‌ها در برقراری پروتکل‌ها باعث شد که ویروس‌ها نتوانند زمینه‌ای برای شیوع پیدا کنند. در سال جاری همزمان با کاهش رعایت موارد بهداشتی، با افزایش تجمعات مواجه شدیم و ما سال‌های بدتر از این هم برای آنفولانزا داشتیم که به مرز بالاتر از هشدار هم نزدیک می‌شد و چاره‌ای که می‌اندیشیدیم مانند همین مقابله با کرونا بود. تفاوتی میان پیشگیری و مراقبت آنفولانزا و کرونا وجود ندارد؛ بنابراین انتظار می‌رود از لحاظ اینکه مراقبت از این ویروس‌ها صورت نگرفته و به پادتن آن در بدن افراد وجود ندارد، بتوانند به سرعت منتشر و و همه‌گیر شوند.  

قانعی گفت: ما در برنامه واکسیناسیون آنفولانزا، گروه‌های خاصی را هدف واکسیناسیون قرار می‌دهیم که بیشتر با خطر ابتلا یا مرگ و میر مواجه هستند. برای مثال کادر بهداشت و درمان، افراد بالای ۶۵ سال، بیماران قلبی و عروقی، بیماران تنفسی و دیابت که خطر مرگ و میرشان بالاست. اما وقتی این گروه‌ها را واکسینه نمی‌کنیم ویروس در بقیه افراد جامعه هم گردش پیدا خواهد کرد. بیش از ۹۰ درصد جامعه ما واکسن آنفولانزا نزده‌اند. برخی از کشور‌ها واکسیناسیون را بسیار وسیع انجام می‌دهند و دراین زمینه موفق ترند.  

او افزود: اگر گروه‌های هدف شامل بیماری‌های ریوی، آسمی، دیابتی و فشار خونی و افراد مسن همه با هم واکسن بزنند تنها شامل ۲۰ درصد جمعیت کشور خواهند شد. ما هیچ وقت در این میزان برای آنفولانزا واکسینه نکرده‌ایم؛ بنابراین توصیه این است که با توجه به تولیدات داخل واکسن آنفولانزا، این واکسن برای سال بعد سفارش‌گذاری و برای این گروه‌ها هدفگذاری شود تا عوارض ناشی از آنفولانزا در کشور کاهش پیدا کند.  

عضو کمیته علمی کشوری کرونا درپاسخ به این سوال که وضعیت تولید دارو‌های اختصاصی کرونا مانند مولنوپیراویر توسط شرکت‌های داروسازی داخلی به چه صورت است، گفت: براساس سوابق قبلی، وضعیت ایران به گونه‌ای است که به محض اینکه دارویی را به عنوان داروی کرونا قلمداد می‌کنند، از وسعت بالای مصرف برخوردار شده و تجویز آن بیش از حد انتظار می‌شود.

قانعی افزود: به همین دلیل برخی از شرکت‌های داخلی به این سمت و سو سوق پیدا کردند که نسبت به تولید دارو‌های جدید کرونا اقدام کنند. البته شرکت‌ها را نمی‌توان متهم کرد که چرا به سمت ساخت دارو رفته‌اید، اما ورود این دارو‌ها به فهرست دارویی کشور هنوز صورت نگرفته است و در ایران این دارو‌ها در فهرست دارویی هنوز پذیرفته نشده اند. بسیاری از کشور‌های دیگر هم هنوز دارو‌ها را وارد نکرده اند. مولنوپیراویر هم مانند فاویپیراویر است و به لحاظ اینکه عوارض تراتوژن دارد؛ یعنی برای جنین و فرزندآوری عارضه جدی به همراه می‌آورد، باید ملاحظات بسیار جدی را درمورد مصرف و ورودش به برنامه کشوری داشته باشیم.  

او درادامه گفت: هرچه که مصرف داروی ضد ویروس بیشتر شود، جهش ویروس نیز بیشتر می‌شود. این مساله حتی در مورد داروی آنفولانزا هم وجود داشت و دارو‌های آن دست معاونت بهداشتی بود و و به طور خاص در داروخانه بیمارستان و با اجازه خاص مصرف می‌شد. مصرف وسیع دارو‌های ضد ویروس خودش شانس جهش ویروس را بیشتر می‌کند. هر تصمیمی درباره این داروها، اول در کمیته علمی بحث می‌شود و پس از آن اطلاع‌رسانی می‌شود.  

او افزود: به هر حال آنچه که ما را بیشتر به پایان کرونا نزدیک می‌کند واکسیناسیون است و دارو نیست. دارو بعد از ابتلا تجویز می‌شود؛ بنابراین باید افراد را به سمت واکسیناسیون هرچه بیشتر دوز سوم ترغیب کنیم.  

قانعی در ادامه گفت: هزینه سه دوز واکسن حداکثر برای یک فرد زیر یک میلیون تومان در می‌آید، اما یک دوره درمانی هزینه‌های بسیار سنگینی را به افراد و سیستم سلامت تحمیل می‌کند. در عین حال به این دلیل که دارو بعد از ابتلا به کرونا تجویز می‌شود، ممکن است که بیمار به آن پاسخ ندهد. تجربیات قبلی «رمدیسیور» و «فاویپیراویر» نشان داد که اثری که در آغاز گفته شده بود در عمل اتفاق نیفتاد. قطعا اقتصادی‌ترین و موثرترین روش برای کنترل کرونا واکسیناسیون است و نه دارو