پیک ششم کرونا با اومیکرون رسما کلید خورد

جامعه ۲۴- در هفته‌های گذشته بیمارستان‌های زیادی در بخش مراقبت‌های ویژه خود هیچ بیمار مبتلا به کرونا نداشتند و تعداد کشته‌ها در برخی از استان‌ها به صفر رسیده بود و نزدیک یک ماه بود که ایران دیگر شهر قرمز نداشت. اما به نظر می‌رسد با بازگشایی مدارس، عادی‌سازی کرونا و ساده نشان‌دادن ابتلا به اومیکرون و همچنین برگزاری مراسم شب یلدا و دورهمی‌ها می‌شود برای شیوع دوباره کرونا در کشور نگران بود؛ مسئله‌ای که بهرام عین‌اللهی نیز به آن تأکید کرد.

وزیر بهداشت با اشاره به تأیید ورود سویه اومیکرون کرونا به کشور و تأکید بر لزوم رعایت پروتکل‌های بهداشتی گفت: «مهم‌ترین مسئله‌ای که می‌تواند ما را به خطر اندازد، عادی‌انگاری است. بعضا مشاهده کردیم افراد و کارمندانی که در یک اتاق هستند و کاری را انجام می‌دهند، فکر می‌کنند که با هم نزدیک بوده و ماسک‌هایشان را برمی‌دارند یا ارباب‌رجوعی وارد ادارات شده و مشاهده کرده افراد ماسک ندارند. مهم‌ترین مسئله‌ای که می‌تواند ما را به خطر اندازد، همین عادی‌انگاری است».

عین‌اللهی تأکید کرد: «بر این اساس مهم‌ترین مسئله استفاده از ماسک، رعایت فاصله‌گذاری و مسائل بهداشتی است که باید انجام شود. در عین حال اگر فردی احساس می‌کند به کرونا مبتلاست و علائم پیدا می‌کند، حتما باید به پزشک مراجعه کرده و تست دهد. چه‌بسا در گذشته مشکلاتمان برای افرادی بود که دیر مراجعه می‌کردند؛ بنابراین مراجعه به‌موقع به پزشک، تست‌دادن و تشخیص به‌موقع می‌تواند به میزان زیادی به درمان بیماری کمک کند».

شروع پیک ششم در ایران

 حمید سوری، استاد اپیدمیولوژی مرکز تحقیقات ارتقای ایمنی و پیشگیری از مصدومیت‌ها و گروه اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، در پاسخ به این سؤال که آیا رسما وارد پیک ششم شده‌ایم، گفت: «برای آنکه بتوانیم پیک بعدی (نه موج) را برآورد کنیم، یک‌سری علائم و نشانه‌ها وجود دارد که شاخص‌های اپیدمیولوژیک هستند و این شاخص‌ها نشان می‌دهند که ما پیک ششم را شروع کرده‌ایم؛ اما اینکه ارتفاع این پیک چقدر باشد و دامنه آن چقدر است، هنوز مشخص نیست».

بیشتر بخوانید:علائم اومیکرون چیست و چه کسانی در معرض ابتلا هستند؟/ آیا این ویروس کشندگی بالایی دارد؟

وی افزود: «سرعت افزایشی پیک، یعنی زاویه صعودی پیک هنوز خیلی تند نیست که ما شاهد انفجار یکباره باشیم؛ اما با آمدن اومیکرون و با توجه به سرایت‌پذیری بالایی که دارد، ممکن است این زاویه صعودی پیک بعدی، زاویه عمودی‌تری شود و با سرعت پیش رود. البته هیچ‌کدام از این‌ها سرنوشت محتوم نیستند، ولی با شرایطی که کشور دارد و متغیر‌هایی که می‌بینیم، احتمالا در چند روز و چند هفته آینده شاهد اوج‌گیری خواهیم بود. منتها یک‌سری تمهیدات باید انجام بگیرد تا زمان بخریم و سرعت انتشار را کاهش دهیم و تا می‌توانیم این واریانت جدید را که قابلیت انتقال و گسترش بالایی دارد، در محدوده مکانی خود محصور کرده و با خرید زمان، جامعه برای مقابله با اپیدمی آماده شده و بار اپیدمی کمتر شود».

او در پاسخ به این پرسش که آیا اومیکرون با تست‌های معمول کرونا تشخیص داده می‌شود، گفت: «ابتلا به کرونا تشخیص داده می‌شود، ولی تست‌های پی‌سی‌آر نمی‌تواند اومیکرون را تشخیص دهد و تشخیص آن حتما باید با تحقیقات و سیکوئنسین انجام شود».

سوری همچنین در پاسخ به این سؤال که با توجه به روند اتفاق‌افتاده در اروپا و آفریقا و پایین‌بودن مرگ‌و‌میر، ما هم به صورت حتمی می‌توانیم بگوییم که در ایران هم اومیکرون مرگ‌و‌میر کمتری از سویه‌های پیشین دارد، گفت: «اولا میزان کشندگی این واریانت کمتر از دلتاست، ولی فراوانی مرگ‌ومیر و بستری، بستگی به تعداد مبتلایان دارد؛ هرچقدر مبتلا بیشتر شود، احتمال بستری و مرگ هم بالا می‌رود. بااین‌حال، عوامل دیگری مثل اینکه میزان واکسیناسیون، ترکیب سنی جوامع، وجود بیماری‌های زمینه‌ای در جامعه و میزان لود ویروس جامعه چقدر باشد نیز مؤثر است. هرچقدر وایرال لود ویروس یعنی میزان انتشار ویروس در جامعه بیشتر باشد، احتمال شدت‌یافتن بیماری در جامعه بیشتر خواهد بود».

قدرت سرایت «اومیکرون» ۳ تا ۵ برابر بیشتر از «دلتا»

به نظر می‌رسد اصرار متخصصان برای شروع مجدد محدودیت‌ها باید هرچه سریع‌تر در کشور آغاز شود. معاون بهداشت وزارت بهداشت با اشاره به اینکه قدرت سرایت جهش «اومیکرون» سه تا پنج برابر بیش از جهش «دلتا» است، نسبت به برگزاری تجمعات ابراز نگرانی کرد و گفت: «اکیدا توصیه می‌کنم بیماران خاص و سالمندان به‌خوبی پروتکل‌ها را رعایت کنند و در تجمعات و میهمانی‌ها حاضر نشوند». دکتر کمال حیدری با اشاره به وضعیت رنگ‌بندی آبی و زرد استان‌های کشور، گفت کشور‌های اروپایی و غربی نیز چنین وضعیتی داشتند، ولی به موج ششم کرونا رسیدند. حیدری افزود: «علی‌رغم اثرگذاری واکسن‌ها در کاهش بستری و فوتی‌ها، واکسن به تنهایی مشکل کرونا را حل نمی‌کند و رعایت پروتکل‌های بهداشتی باید در کنار تزریق واکسن انجام شود».

او با اشاره به شیوع جهش اومیکرون کرونا در جهان اظهار کرد: ۸۵ کشور به‌جز ایران اعلام کرده‌اند این سویه در آنجا شناسایی شده است. سرعت انتشار جهش اومیکرون بسیار بالاتر از سویه دلتاست. موارد مشکوک جدید در حال رصد هستند، به‌ویژه آنکه در ایام فاطمیه، شب یلدا و پس از آن عید نوروز قرار داریم و باید رصد و خود‌مراقبتی افزایش یابد. اکیدا توصیه می‌کنم بیماران خاص و سالمندان به‌خوبی پروتکل‌ها را رعایت کنند و در تجمعات و میهمانی‌ها حاضر نشوند. اطلاعات درباره اومیکرون جدید است و قدرت سرایت آن به روایتی سه و به روایتی دیگر پنج برابر سویه دلتاست؛ اما اینکه بیماری‌زایی و کشندگی آن چگونه است، باید گفت تا الان اطلاعات می‌گویند بیماری‌زایی و کشندگی این جهش کمتر از نوع قبلی است، ولی سرعت انتشار بیشتری دارد».

همچنین پیام طبرسی، عضو کمیته علمی کشوری کرونا، با اشاره به ورود کرونای اومیکرون به کشور گفت: «تأکید کمیته علمی کشوری کرونا این است که دوباره باید محدودیت‌های قبلی اجرا شود؛ چون از امروز باید برخورد و رفتارمان با برخوردی که تا الان داشته‌ایم، متفاوت باشد. نباید الان فریب نقشه سفید کشور را بخوریم. مدیریت کرونا و کنترل مرگ‌و‌میر و کاهش روزانه تعداد بیماران خیلی خوب بوده، ولی این شرایط بسیار شکننده است؛ چراکه با توجه به قدرت بالای سرایت اومیکرون، ممکن است ظرف ۱۷ تا ۳۰ روز آینده همه شهر‌های کشور، وضعیت قرمز پیدا کنند. اگر بخواهیم شدت درگیری با اومیکرون را کمتر کنیم، علاوه بر بازگشت محدودیت‌ها و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، باید پوشش واکسیناسیون، به‌ویژه تزریق دُز سوم در کشور تقویت شود.

رئیس بخش عفونی بیمارستان مسیح دانشوری با اشاره به نگرانی خانواده‌ها بابت حضوری‌شدن امتحانات مدارس گفت: «احتمالا این شرایط با توجه به شناسایی سویه جدید اومیکرون در کشور و قدرت سرایت آن تغییر می‌کند. خیلی از کشور‌ها وقتی وارد پیک بیماری شدند، شروع به تزریق واکسن به گروه سنی پنج تا ۱۲ سال کرده‌اند؛ اما بحث کمیته علمی کشوری کرونا این است که واکسیناسیون گروه سنی هفت تا ۱۲ سال در ایران زودتر آغاز شود و منتظر اعلام رسمی وزارت بهداشت در این زمینه هستیم».
طبرسی یادآور شد: «برای تزریق دُز سوم، واکسن‌های داخلی با پلتفرم‌های مختلف ازجمله پروتئینی در دسترس است و وزارت بهداشت بر اساس توصیه‌های سازمان جهانی بهداشت درباره اطلاعات موجود برای تزریق دُز سوم واکسن کرونا ارزیابی‌هایی را انجام می‌دهد».

منفعت بر مردم اولویت دارد؟

مردم دیگر حوصله ندارند، دو سال تمام موج‌ها و پیک‌ها و مرگ‌ها، آن‌ها را به زندگی با کرونا وفق داده است و از طرفی هم عادی‌سازی ابتلا به اومیکرون به دلیل پایین‌بودن میزان مرگ‌و‌میر آن نسبت به سویه دلتا، بازگشایی مدارس و همچنین پایین‌آمدن رعایت اصول بهداشتی، زنگ خطری برای موج ششم خواهد بود. اما واکنش مردم ایران به اومیکرون و همچنین عادی‌سازی آن در کشور به چه منجر خواهد شد؟ این سؤالی بود که مزدک دانشور، پزشک و جامعه‌شناس سلامت، به آن پاسخ داد. وی با بیان اینکه به علت عدم توازن در گسترش واکسیناسیون در سطح جهانی (و ملی البته) گونه‌های جدید ویروس کووید در حال زایش در کشتزار‌های انسانی آن هستند، گفت: «در این میان، سهم هندوستان و جنوب آسیا و آفریقای جنوب صحرا در تولید دو گونه بسیار موفق این ویروس (گونه دلتا و نوع تازه‌یاب آن اومیکرون) انکارنشدنی است؛ دقیقا در مناطقی که فقر و نابرابری بیداد می‌کند و میلیون‌ها انسان در شرایطی غیر‌انسانی زندگی می‌کنند که مرگ و زندگی آن‌ها برای سرمایه‌داری جهانی هیچ تفاوتی نمی‌کند. از آن سو، کشور‌های غربی که شادمانه پایان این همه‌گیری را جشن گرفته بودند، در وحشت از مواجهه با یک کشتار عظیم دیگر، به قرنطینه و شهربندان روی آورده‌اند و به‌سرعت در حال توزیع دُز سوم واکسن هستند».

وی افزود: «اما دولتمردان ما در تداوم سیاست‌های نئولیبرال، اولویت منفعت بر مردم را پیش گرفته‌اند. آن‌ها از هرگونه شهربندان و قرنطینه حتی در اضطراری‌ترین شرایط و در‌حالی‌که طبق آمار رسمی ۷۰۰ ایرانی در روز بر اثر کرونا کشته می‌شدند، خودداری کردند. بهانه این دولتمردان برای عدم شهربندان و تأمین شهروندان، شرایط اقتصادی بد و تحریم‌هاست. البته این تحریم‌ها و شرایط بد اقتصادی مانع افزایش نجومی بودجه‌های نهاد‌های وابسته به دولت فعلی نشده است و فقط مردم در این میان قربانی می‌شوند. این البته یک سوی ماجراست و این روند جنبه فرهنگی نیز دارد».

دانشور خاطرنشان کرد: «دولتمردان فعلی در راستای انگاره‌های نئولیبرال دولت روحانی، یک رویکرد فرهنگی نیز پیشه کرده‌اند؛ انداختن تقصیر بر دوش مردم؛ یعنی نه فقط به خاطر منفعت دولت یا صاحبان سرمایه از تعطیل و تأمین‌کردن مردم و صاحبان کسب‌وکار‌های کوچک طفره می‌رود، بلکه آن‌ها را به خاطر رعایت‌نکردن پروتکل‌های بهداشتی تخطئه می‌کند. برخی روزنامه‌نگاران، روشنفکران و حتی هنرمندان نیز در این راستا همراه و هم‌قدم دولت هستند و مداوم مردم را مقصر وضعیت می‌دانند. د‌رصورتی‌که اگر دولت برنامه مشخصی برای واکسیناسیون، شهربندان و رعایت پروتکل‌های بهداشتی ارائه کند و تمامی حمایت‌های لازم را داشته باشد، می‌توان امید داشت که مردم نیز همکاری لازم را با مقررات جدید داشته باشند. در همین راستا دُز سوم واکسن نیز باید تا جایی که ممکن است از واکسن‌های معتبر جهانی تهیه شود تا امکان ابتلا به بیماری کاهش پیدا کند. با واکسن‌های نسل اولی که در حال حاضر در کشور موجود است، نمی‌توان چندان به این نقشه آبی ایران دل بست. کشور‌هایی همچون هلند با ۷۵ درصد واکسیناسیون با واکسن‌های نسل سوم، شهربندان اعلام کرده‌اند و از مردم خواسته‌اند تا جایی که ممکن است در خانه‌ها بمانند تا این موج بسیار سریع سویه اومیکرون ویروس کووید بگذرد. مسئولان ما، اما تدابیرشان مثل همیشه «خیلی دیر و خیلی دور» است!».