خاموشی زندگی بیماران کرونایی با قطعی برق

جامعه ۲۴ -  وضعیت عجیبی برای بیماران مبتلا به کرونای حاد، در حال رقم خوردن است. با آغاز روند آزاردهنده قطعی‌های پی‌در پی برق، نگرانی در ارتباط با سرنوشت بیماران بستری شده در مراکز درمانی و بیمارستان‌ها بالا رفته است. بیماران با مشکلات تنفسی به‌طور مداوم به دستگاه‌های اکسیژن‌ساز متصل هستند و قطعی برق، زندگی آن‌ها را به خطر انداخته است؛ هر چند گفته می‌شود تمام بیمارستان‌ها به ژنراتور مجهزند، اما از بیمارستان‌ها خبر می‌رسد که این وضعیت در آینده می‌تواند مشکلات زیادی ایجاد کند؛ چراکه تنها بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌ها، مجهز به این تجهیزات هستند؛ درحالی‌که به‌دلیل اشغال تخت‌ها، گروهی از بیماران در بخش‌های عمومی بستری‌اند و در آنجا خبری از دستگاه‌های ژنراتور نیست.

از سوی دیگر، این دستگاه‌ها ظرفیت مخصوص به‌خود را دارند و توانایی چندین ساعت استفاده را ندارند. مسئله دیگر، اما بیماران بستری شده در خانه است؛ افرادی که به‌دلیل شرایط پایدارتر یا نبود تخت خالی، در خانه نگهداری می‌شوند و به دستگاه‌های اکسیژن‌ساز وصل هستند. آن‌ها حالا با شرایط نگران‌کننده‌ای روبه‌رو بوده و به‌گفته پزشکان و متخصصان، قطع برق دستگاه‌هایشان، می‌تواند به قیمت به خطر افتادن جانشان تمام شود و همین مسئله سبب شده تا در وضعیت پیش‌آمده به آن‌ها توصیه شود از کپسول‌های اکسیژن‌ساز با اکسیژن خالصی که دارند و به برق بی‌نیاز هستند، استفاده کنند.

فرزند یکی از بیماران سالمند مبتلا به کرونا که نگران این وضعیت است، به همشهری می‌گوید: «پدرم مبتلا به آسم است. پس از ابتلا به کرونا، به‌دلیل پر بودن تخت‌ها و کمبود دستگاه‌های اکسیژن، او را بستری نکردند. درحالی‌که ریه‌اش ۷۰درصد درگیر شده بود، به ما پیشنهاد دادند او را در خانه بستری کنیم. ما هم برای او دستگاه اکسیژن‌ساز خریدیم. تا چند روز پیش وضعیت خوب بود، اما با قطعی برق، پس از یک ساعت، وضعیتش نگران‌کننده شده است. همه این‌ها در شرایطی است که احتمال خرابی دستگاه اکسیژن‌ساز چند میلیون تومانی هم وجود دارد؛ چراکه برق پی‌درپی قطع و وصل می‌شود.»

به خطر افتادن جان بیماران بستری شده در خانه، نگرانی حسین کرمانپور، رئیس اورژانس بیمارستان سینا و مدیر روابط‌عمومی سازمان نظام‌پزشکی هم هست. او به همشهری می‌گوید: «در کنار تأمین‌نشدن اکسیژن برای بیمارانی که در خانه‌ها بستری هستند، کاهش تهویه هوا به‌دلیل قطعی کولر‌های آبی مشکل‌ساز است. وقتی برق قطع می‌شود و دستگاه‌ها از کار می‌افتند، میزان اکسیژن در خون بیماران کم می‌شود و ممکن است آن‌ها را تا پای مرگ ببرد؛ بنابراین تنها راه جایگزین دستگاه اکسیژن‌ساز، کپسول است، اما این دستگاه‌ها قیمت بالایی دارند؛ البته بعضی مراکز و سایت‌ها کپسول را با قیمت‌های بالا کرایه می‌دهند؛ آن هم درحالی‌که درصورت قطعی دستگاه‌های اکسیژن‌ساز تلاش برای یافتن کپسول و توقف ۴ یا ۵ ساعته اکسیژن‌رسانی می‌تواند جان بیمار را به خطر بیندازد.

پیشنهاد پزشکی این است که در این شرایط از هوای آزاد استفاده شود تا برق وصل شود یا کپسول جایگزین شود.» پزشکان می‌گویند اگر میزان اکسیژن بیماران بستری شده در خانه زیر ۷۰ باشد با قطعی دستگاه اکسیژن‌رسان، آسیب‌های مغزی و قلبی جدی برای این بیماران ایجاد می‌شود. کرمانپور در ادامه به موضوع خرابی دستگاه‌ها با قطع و وصل شدن‌های مکرر برق اشاره می‌کند: «بزرگ‌ترین مشکل و آسیب، در زمان انتقال برق شهری به برق اضطراری ایجاد می‌شود، افت فشار در اکسیژن برای اغلب بیمارانی که به فشار اکسیژن بالا نیاز دارند، خطرآفرین است.» او تأکید می‌کند استفاده مداوم از دیزل ژنراتور‌ها در مراکز درمانی درست نیست؛ چراکه این دستگاه‌ها سروصدای زیادی دارند و به‌دلیل استفاده از سوخت گازوئیلی، آلودگی زیستی ایجاد می‌کنند و اگر ۲ ساعت به‌طور مداوم فعال باشند، برای بیماران و کادر درمان آزاردهنده می‌شوند.

ماجرا، اما به اینجا ختم نمی‌شود، مشکل دیگری که با قطعی برق رخ داده، سرنوشت نامعلوم واکسن‌های کرونای نگهداری شده در مراکز سلامت است. روز دوشنبه همشهری در گزارشی به این موضوع پرداخت و از نگرانی متصدیان این مراکز نسبت به خرابی واکسن‌ها به‌دلیل رعایت نشدن زنجیره سرد، نوشت. یکی از پزشکان این مراکز گفته بود که برخلاف بیمارستان‌ها، مراکز سلامت، مجهز به دستگاه‌های برق اضطراری نیستند: «اگر قطعی برق تنها ۲ تا ۳ ساعت در طول شبانه‌روز باشد، مشکلی برای زنجیره سرمای واکسن‌ها ایجاد نمی‌شود، اما اتفاقی که باعث نگرانی بیشتر شده قطعی برق به‌صورت ۲ تا ۳ مرتبه در روز است و با توجه به اینکه سهمیه واکسن مراکز بهداشتی به‌صورت ۲ تا ۳ روزه توزیع می‌شود در صورت قطع‌شدن مداوم برق احتمال سوختن یخچال‌ها و محافظ‌های آن‌ها وجود دارد.»

این معضل، به شکل دیگری در بیمارستان‌ها و مراکز درمانی مشکل‌ساز شده است؛ هر چند که به‌گفته مسئولان بیمارستان‌ها، مراکز درمانی دستگاه‌های برق اضطراری دارند، اما این دستگاه‌ها نمی‌توانند پاسخگوی این وضعیت در روز‌ها و ماه‌های آینده باشند.

محمدرضا ساور، سوپروایزر بیمارستان شهدای یافت‌آباد به همشهری می‌گوید: «حدود ۳۰ دستگاه ونتیلاتور در بخش ویژه ما وجود دارد که به ژنراتور وصل هستند، اما در آینده مشخص نیست چه وضعیتی ایجاد شود.»

---

بیشتر بخوانید: چالش جدی اکسیژن در بیمارستان‌ ها با قطعی برق

---

محمود عمیدی، پرستار یکی از بیمارستان‌های تأمین‌اجتماعی هم نگران تأثیر قطعی‌های برق بر سلامت بیماران است: «مسئله اینجاست که تعداد دستگاه‌های فعال در تمام مراکز درمانی از ابتدای پاندمی کرونا تاکنون افزایش پیدا کرده، در مرکز درمانی ما که متعلق به تامین اجتماعی است، قبلا ۱۰۰ دستگاه اکسیژن‌ساز وجود داشت که حالا به ۲۵۰ دستگاه رسیده. قطعا برق اضطراری جوابگوی این همه دستگاه نیست؛ به‌ویژه این که نمی‌توانیم تبعیض قائل شویم و دستگاه‌ها را برای اتصال به برق اضطراری اولویت‌بندی کنیم.»

او به معضل کمبود پرستار برای بررسی وضعیت بیماران بستری شده در بخش آی‌سی‌یو اشاره می‌کند: «باید هر بیمار، یک پرستار داشته باشد که تقسیم نیرو را رعایت کند؛ حتی درصورت قطعی برق هم پرستار می‌تواند با استفاده از آمبوبگ، اکسیژن موردنیاز را برای او فراهم کند؛ درحالی‌که در بخش‌های آی‌سی‌یو، هر پرستار ۳ بیمار را باید تحت نظر قرار دهد.»

به‌گفته او، دستگاه‌های برق اضطراری در بخش‌های ویژه و آی‌سی‌یو فعال هستند، اما بخش‌های عمومی مجهز به این دستگاه‌ها نیستند؛ درحالی‌که به‌دلیل بالا بودن میزان بستری، بخشی از بیماران کرونایی، در همین بخش‌های جنرال بستری و به دستگاه اکسیژن متصل هستند، اما خبری از ژنراتور نیست: «این وضعیت می‌تواند شرایط سختی را برای بیماران ایجاد کند و زندگی آن‌ها را به خطر بیندازد.»

پیش از این علیرضا وهاب‌زاده، مشاور رسانه‌ای وزیر بهداشت، در توییتی به مشکلات بیماران مبتلا به کرونا با قطعی برق، اشاره کرده بود. او در توضیح بیشتر به همشهری می‌گوید: «ژنراتور‌ها به‌طور کامل نیاز بیمارستان‌ها به برق را تامین نمی‌کنند و با قطعی برق، خسارت‌هایی وارد می‌شود.» او نسبت به عملکرد وزارت نیرو در قطعی برق در مراکز درمانی انتقاد می‌کند و می‌گوید: «وزارت نیرو اعلام کرده بود که برق یکسری از مراکز حساس مثل بیمارستان‌ها قطع نمی‌شود؛ درحالی‌که در تهران چند مرکز درمان با قطعی برق مواجه شدند. نکته‌ای که باید مورد توجه قرار بگیرد، این است که ژنراتور، یک دستگاه مکانیکی است و به هر دلیلی ممکن است خراب شود، در این صورت تعمیر و جایگزین کردن آن در کوتاه‌ترین زمان، امکانپذیر نیست. از سوی دیگر این احتمال وجود دارد که این دستگاه‌ها نتوانند تمام ظرفیت برق موردنیاز بیمارستان‌ها را تامین کنند و خسارت جبران‌ناپذیری وارد شود؛ هرچند که تاکنون گزارشی از مشکلات حاد برای بیماران اعلام نشده است.»

همایون سامه‌یح، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس هم منتقد عملکرد وزارت نیروست. او می‌گوید وظیفه وزارت نیروست که برق مراکز درمانی را تامین کند و برای تمام مسائل حاشیه‌ای که ایجاد می‌شود، مسئولان همین وزارتخانه باید پاسخگو باشند: «چرا در ایران مناطق پرمصرف برق قابل شناسایی نیستند و درصورت لزوم برق همان منطقه یا مراکز پرمصرف قطع نمی‌شود؟» او به همشهری می‌گوید، گزارش‌هایی درباره مشکلات ایجاد شده برای مراکز درمانی با قطعی برق، به کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ارسال شده که قرار است در جلسه امروز (سه‌شنبه) مورد بررسی قرار گیرد: «ما پیگیر این وضعیت هستیم و تذکرات لازم در این زمینه را خواهیم داد، اما این وظیفه دولت و وزارت نیروست که از پیش تمهیداتی برای جلوگیری از این مشکلات بیندیشند و مانع قطعی برق شوند.»

با این که انگشت اتهام به سمت وزارت نیرو و اداره برق نشانه گرفته شده است، اما مصطفی رجبی‌مشهدی، سخنگوی صنعت برق به همشهری می‌گوید، آن‌ها آمادگی همکاری با وزارت بهداشت برای هماهنگی در تأمین برق مراکز نگهداری واکسن‌ها را دارند. او پیشنهاد می‌دهد، اگر وزارت بهداشت می‌خواهد واکسن‌های کرونا با قطعی‌های برق، از بین نروند، می‌توانند آن‌ها را در مراکزی تجمیع کنند، سپس فهرستی از این مراکز را اعلام کنند تا بتوان در این زمینه هماهنگی‌های لازم را انجام داد. به‌گفته او، در هر استان شرکت‌های توزیع برق با هماهنگی اداره‌های بهداشت و دانشگاه‌های علوم‌پزشکی، می‌توانند در این زمینه اقدام کنند: «بهتر است اداره‌های بهداشت هر استان با شرکت‌های توزیع‌کننده برق هماهنگ شوند تا بتوانند به یک راهکار مشترک برسند؛ چراکه با توجه به گستردگی جغرافیایی استان‌ها، نمی‌توان یک نسخه واحد برای تمام استان‌ها ابلاغ کرد.»

رجبی درباره تصاویر و گزارش‌های منتشرشده‌ای که از ایجاد اختلال در روند درمان در بیمارستان‌ها حکایت دارد، هم می‌گوید: «براساس قانون، بیمارستان‌ها، اورژانس‌ها و به‌طور کلی مراکزی که حساسیت خاصی دارند، باید مجهز به دستگاه‌های مولد برق اضطراری باشند، سرمایه‌گذاران آن مراکز، موظف به تأمین این تجهیزات هستند. همه این‌ها در شرایطی است که پیش از این هم برای تجهیز مراکز حساس به مولد‌های اضطراری دستورالعمل‌های نگهداری و ابلاغیه‌ها ارسال شده و همچنین گفته شده بود، مولد‌های اضطراری باید روشن باشند و اگر مرکزی به این تجهیزات مجهز نبود باید بلافاصله برای تهیه آن اقدام کند.»

سخنگوی صنعت برق با اعلام این که شبکه برق کشور تحت فشار است و این قطعی‌ها در اختیار آن‌ها یا وزارت نیرو نیست، می‌گوید: «برخی از این خاموشی‌ها ناخواسته و برنامه‌ریزی نشده بوده است؛ بنابراین با توجه به این شرایط، مولد‌های اضطراری باید در مدار باشند تا به سرعت در مراکز درمانی فعال شوند.»

محمد کریمی‌نیا، معاون قرارگاه پدافند زیستی کشور به همشهری می‌گوید: برای نخستین بار است که تمام مراکز بیمارستانی زیر بار مصرف انرژی رفته‌اند: «در این دوره دستگاه‌های اکسیژن‌ساز و سی‌تی‌اسکن‌ها، بسیار پرمصرف شده‌اند و بخش‌های آی‌سی‌یو و اتاق عمل، بسیار شلوغ. این اتفاق، فشار زیادی وارد کرده است. خیلی از بیمارستان‌ها در شرایط عادی، ۲ بخش پر و ۲ بخش خلوت داشتند و همین مسئله در مصرف انرژی تعادل ایجاد می‌کرد و کمتر پیش می‌آمد که با مشکل انرژی و اکسیژن مواجه شوند. در شرایط فعلی، اما با افزایش میزان مراجعه بیماران، مصرف برق هم به‌شدت بالا رفته و بیمارستان‌ها با چالش‌های زیادی مواجه شده‌اند.» او هم به مشکل مراکز سلامت در مجهزنبودن به دستگاه‌های برق اضطراری اشاره می‌کند: «مسئله تنها به نگهداری از واکسن در مراکز سلامت محدود نمی‌شود، مراکز سلامت نوک پیکان مراجعه‌کنندگان کرونایی است. چالش جدی هم ممکن است در این مراکز رخ دهد. بر همین اساس اداره برق و در مجموعه بزرگ‌تری وزارت نیرو، باید پیش‌بینی‌های لازم را داشته باشند و از ظرفیت دستگاه‌های دیگر مثل وزارت نفت و یا پتروشیمی‌ها در تامین برق موردنیاز استفاده کنند.»

به‌گفته او، در سال ۹۷، تعدادی از بیمارستان‌های دانشگاه علوم پزشکی تهران ازجمله امام خمینی (ره)، سینا و بیمارستان آرش از نظر دستگاه‌های اضطراری تامین برق، به روز شدند: «برای وضعیت پیش‌آمده، بسیاری از بیمارستان‌ها از نظر تجهیزات، به روز نشده‌اند، تجهیزات برق اضطراری آن‌ها قدیمی است. بیمارستان مثلا ۶۰۰ تخت دارد، اما بیش از ۶۰۰ نفر در آن بستری شده‌اند، زمانی‌که حوادثی این‌چنینی رخ می‌دهد، بحران هم شکل می‌گیرد.» او تأکید می‌کند که در این مدت گزارشی از حادشدن شرایط بیماران یا مرگ آن‌ها به‌دلیل قطعی دستگاه‌ها، داده نشده، اما باید برای آینده اقداماتی انجام داد: «به‌طور کلی زمانی که بیمارستانی راه‌اندازی می‌شود باید از ۲ مرکز مجوز بگیرد، یکی سازمان محیط‌زیست است و دیگری سازمان پدافند غیرعامل. تمام تجهیزات و شرایط اورژانسی و بحرانی باید در ساخت یک بیمارستان درنظر گرفته شود، در کنار همه این‌ها تامین برق اضطراری یکی از ابزار‌های مهمی است که باید در این مراکز وجود داشته باشد، نظارت‌ها از همان ابتدا انجام شود و پس از آن به درخواست دانشگاه‌های علوم پزشکی اگر همین مراکز نیازمند به‌روزرسانی بودند، با هماهنگی سازمان پدافند غیرعامل این اتفاق می‌افتد. نمونه آن در بیمارستان‌های دانشگاه‌های علوم پزشکی تهران اتفاق افتاد.» با این همه به‌گفته کریمی‌نیا، با توجه به این که در دو سه‌ماه آینده، وضعیت قطعی برق‌ها ادامه خواهد داشت، باید وزارت بهداشت برنامه‌ای برای به خطر نیفتادن جان بیماران و سالم نگه‌داشتن واکسن‌های کرونا داشته باشد.