نگاه انتزاعی به جمعیت؛ گسترش نهادهای سیاست‌گذار به جای اصلاح ساختارها/ ساختار شبکه بهداشت را تخریب کرده‌اند

جامعه ۲۴- در روز‌های گذشته وزارت بهداشت یک قرارگاه جمعیتی با عنوان "قرارگاه حمایت از سلامت خانواده و جوانی جمعیت" تشکیل داد. کمال حیدری معاون وزیر بهداشت در رابطه با اهداف این قرارگاه اظهار کرد: زمینه سازی در جهت افزایش هماهنگی و استفاده از ظرفیت‌های سایر دستگاه‌ها در موضوع جمعیت، عملکرد معاونت‌های ستادی و دانشگاه‌های علوم پزشکی از جمله اهداف این قرارگاه است.

به گزارش جامعه ۲۴ ، زمینه سازی تحقق و اجرای قانون حمایت از خانواده و جوانی جمعیت و رفع موانع از اهداف دیگری بود که معاون بهداشت وزارت بهداشت آن را در راستای تشکیل قرارگاه عملیاتی حمایت از سلامت خانواده و جوانی جمعیت ارزیابی کرد. پس از تشکیل این قرارگاه بهرام عین‌اللهی وزیر بهداشت نیز خدمات دوران بارداری و زایمان را رایگان اعلام کرد و بر پوشش ۹۰ درصدی خدمات درمانی ناباروری تأکید کرد.

حال این پرسش به وجود می‌آید که اصلا وزارت بهداشت چه نقشی در افزایش جمعیت دارد؟ آیا با رایگان کردن زایمان آن هم تنها در بیمارستان‌های دولتی جمعیت افزایش پیدا می‌کند یا اینکه ریشه کاهش نرخ جمعیت را باید در جای دیگری دید. از سوی دیگر به گفته برخی از کارشناسان وزارت بهداشت باید نخست ساختار‌های معیوب خود را اصلاح کند و از سوی دیگر باید ریشه کاهش جمعیت را در مسائلی دیگر جست.

خلأ‌های خدمات سلامت باروری در وزارت بهداشت

ناهید خداکرمی، رئیس انجمن علمی مامایی کشور در گفتگو با جامعه ۲۴ با بیان اینکه راه اندازی خدمات سلامت باروری برای خانواده‌ها امری بسیار مهم است، اظهار کرد: با این حال در نظام سلامت یک‌سری خلاء‌ها از دولت قبل شروع و هم اکنون نیز ادامه دارد. خدمات سلامت باروری، مراقبت از سلامت مادران باردار و نیز دوران شیردهی در شبکه بهداشت و نظام سلامت متولی مشخص مامایی ندارد به جای آن فردی به عنوان مراقب سلامت حضور دارد که از سایر رشته‌ها هستند.

وی افزود: در زمان اجرای طرح تنظیم خانواده در شبکه بهداشت، چهار واحد مستقل به مادران باردار، مادران شیرده، سایر مادران و امور تنظیم خانواده خدمت ارائه می‌کردند، اما در حال حاضر که مسأله ما جمعیت است هر چهار واحد تعطیل شده است. وقتی مادر بارداری به شبکه بهداشت مراجعه می‌کند مشخص نیست باید به چه واحد و چه کسی مراجعه کند. در این شرایط یک مراقب سلامت که تخصص ندارد همه این خدمات را به او را ارائه می‌دهد.

خداکرمی تأکید کرد: در کشور که رشته‌های تخصصی و فوق تخصصی داریم چگونه است که ماما یا مامای خانواده وجود ندارد، در حالی که ۲۰ هزار ماما در مراکز درمانی کار می‌کنند و علاوه بر خدمات بارداری باید خدمات دیگری انجام دهند در حالی که این غلط است.

بیشتر بخوانید: افزایش جمعیت معلولان با اجرای قانون جوانی جمعیت

رئیس انجمن علمی مامایی کشور تأکید کرد: حال که قرارگاه جمعیت در کشور تشکیل شده ما خواهان اصلاح شبکه بهداشتی کشور و همینطور اصلاح ساختار پزشک خانواده هستیم. حضور یک ماما در ساختار پزشک خانواده می‌تواند به دختران جوان، زوج‌های جوان، مادران باردار و مادران شیرده و پدران همزمان خدمت ارائه کند.

تنها توجه به خدمات بارداری رشد جمعیت را ممکن نمی‌کند

وی ادامه داد: ما اگر بخواهیم فقط به رایگان کردن خدمات بارداری در کشور توجه کنیم، در ارتقای جمعیت و افزایش نرخ باروری موفق نخواهیم شد. شیوه ارائه خدمات ما مشکل دارد. هشت سال است که فریاد می‌زنیم شیوه کنونی ارائه خدمات باروری درست نیست، ساختار شبکه بهداشت را تخریب کرده‌اند و قصد ندارند آن را اصلاح کنند. باید در شبکه بهداشت، واحد مامایی، واحد مادران باردار، واحد مادر و کودک احیا شود.

خداکرمی در ادامه با اشاره به رایگان شدن خدمات بارداری در وزارت بهداشت اظهار کرد: اینکه باید به مادران باردار خدمات رایگان ارائه داد کار درستی است، اما تنها این امر مهم نیست بلکه باید خدمات به مادر و کودک نیز ارائه داد و از آن‌ها حمایت شود.

مسائل جمعیتی خارج از وزارت بهداشت

رئیس انجمن علمی مامایی کشوردر ادامه با اشاره به تشکیل قرارگاه جمعیت نیز اظهار کرد: تا زمانی که به دختران جوان و پسران جوان نیز خدمت ارائه نشود و تا زمانی که مشکلات اجتماعی، رفاهی، اقتصادی و حتی بین‌المللی ما حل نشود رشد جمعیت اتفاق نخواهد افتاد و حتی کمتر نیز خواهد شد.

وی ادامه داد: از سال ۹۱ که سیاست‌های کنترل جمعیت ابلاغ شد، نه تنها موفقیتی کسب نکردیم بلکه کاهش رشد ادامه دارد. دلیل این کاهش رشد این است که به صورت بنیادی و ساختاری عمل نکرده‌ایم و بیشتر به صورت شعاری و توسعه ساختار‌های سیاست‌گذاری پرداخته‌ایم، در صورتی که ساختار‌های خدماتی و نحوه ارائه خدمات مشکل دارد.

خداکرمی تأکید کرد: یک جوان شغل، حمایت اجتماعی و اقتصادی می‌خواهد و دسترسی به بازار‌های بین‌المللی ندارد. الان جوان صاحب ایده کم نداریم که به دلیل عدم وجود بازار کافی در داخل نیاز به بازار‌های خارجی دارند. مشکلات اقتصادی و بین‌المللی کاهش پیدا کند، خود به خود جمعیت هم رشد پیدا خواهد کرد.

رئیس انجمن علمی مامایی کشور یادآور شد: در حال حاضر ازدواج کاهش و طلاق افزایش پیدا کرده است، این‌ها مسائلی است که نباید از آن غافل شد.

وی افزود: نکته دیگر این است که نباید به مسأله افزایش جمعیت انتزاعی نگاه کنیم، فقط ۱۰ تا ۲۰ درصد موضوع رشد جمعیت به وزارت بهداشت ارتباط دارد که آن هم تنها باید ساختار خود را اصلاح کند. ۸۰ درصد آن به مسائل و نهاد‌های دیگر ارتباط دارد که آن‌ها هم باید برای حل این مسائل به میدان بیایند.