وقت جهان رو به پایان است

جامعه ۲۴-وعده‌های فعلی رهبران جهان برای کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای نمی‌تواند گرمایش کره زمین به بیش از ۱.۵ درجه سانتی‌گراد (یا ۲.۷ درجه فارنهایت) را در چند دهه آینده متوقف کند. گزارش تازه سازمان ملل این موضوع را به روشنی بیان می‌کند که حتی اگر کشور‌ها به وعده‌های خود عمل کنند باز هم نمی‌توانند افزایش دمای زمین و رسیدن آن به مراحل خطرناک جدید را متوقف کنند. جلوگیری از وقوع فاجعه کار آسانی نیست، اما اگر کشور‌ها همین امروز اقدام کنند، غیرممکن نخواهد بود.

بیشتر بخوانید:  واقعا ایران ۳۰ سال دیگر غیر قابل سکونت خواهد شد؟

دمای کره زمین از زمان انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم تاکنون به طور میانگین ۱.۱ درجه سانتی‌گراد بالا رفته. دلیل عمده این روند سوزاندن سوخت‌های فسیلی است برای تولید انرژی. رهبران بسیاری از کشور‌های جهان قول داده‌اند که تمام تلاش خود برای جلوگیری از گرمایش زمین تا ۱.۵ درجه سانتی‌گراد را به‌کار گیرند. ممکن است متواضعانه به نظر برسد، اما این میزان افزایش دما منجر به حبس بیشتر گرما به‌وسیله گاز‌های گلخانه‌ای روی سطح کره زمین می‌شود و تغییرات گسترده‌ای مانند وقوع بیشتر توفان‌های مرگ‌بار، سیل، خشکسالی، آتش‌سوزی‌های جنگلی، موج گرمای شدیدتر، افزایش سطح دریا، افزایش فشار بر محصولات کشاورزی و سقوط اکوسیستم را به دنبال دارد.

فرصت کم است

سازمان ملل در گزارش اخیر خود هشدار می‌دهد که اگر کشور‌ها تا چند سال آینده تلاش‌های خود برای کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای ناشی از زغال‌سنگ، نفت و گاز طبیعی را متوقف نکنند، رسیدن به این هدف که گرمایش زمین به ۱.۵ درجه سانتی‌گراد محدود شود تا آخر این دهه غیرممکن می‌شود. این هدف ممکن است متواضعانه به نظر برسد، اما عمل کردن به آن دلهره‌آور است.

محدود کردن گرمایش زمین تا ۱.۵ درجه سانتی‌گراد مستلزم آن است که تمام کشور‌های جهان انتشار گاز‌های گرم‌کننده زمین را تا سال ۲۰۳۰ در حدود ۴۳ درصد کاهش دهند و تا اوایل سال ۲۰۵۰ از انتشار دی‌اکسید کربن به جو زمین جلوگیری کنند. آغاز همه‌گیری کرونا با کاهش کوتاه‌مدت انتشار آلاینده‌ها همراه شد، اما میزان آن در سال گذشته به بالاترین رکورد‌ها نزدیک شد. انتشار دی‌اکسید کربن در کارخانه‌ها، شهرها، ساختمان‌ها، مزارع کشاورزی و وسایل نقلیه در ۱۰ سال گذشته آنقدر بیشتر شده که بر مزایای تبدیل نیروگاه‌ها زغال‌سنگی به گاز طبیعی و استفاده بیشتر از منابع تجدیدپذیر مانند انرژی‌های بادی و خورشیدی سنگینی کرده است.

آنتونیو گوترش، دبیر کل سازمان ملل شرایط کنونی را فوریت اقلیمی توصیف می‌کند. او می‌گوید که کشور‌ها و شرکت‌های سرمایه‌دار نه تنها چشم خود را روی تغییر اقلیم می‌بندند بلکه آتش آن را شعله‌ورتر می‌کنند: «آن‌ها بر اساس منافع شخصی و سرمایه‌گذاری‌های گذشته در سوخت‌های فسیلی دارند زمین را خفه می‌کنند» آن هم در شرایطی که منابع تجدیدپذیر و ارزان‌تر منجر به ایجاد مشاغل سبز، امنیت انرژی و ثبات بیشتر قیمت می‌شود.

این گزارش که تاییدیه ۱۹۵ کشور را دارد زمانی منتشر می‌شود که حمله روسیه به اوکراین منجر به افزایش شدید قیمت نفت و گاز شده و حواس سیاستمداران را از تغییر اقلیم پرت کرده. پس از حمله روسیه به اوکراین رهبران آمریکا و اروپا تصمیم گرفتند با افزایش انتشار آلاینده‌ها در مدتی کوتاه، منابع داخلی سوخت‌های فسیلی خود را تقویت کنند تا از جهش قیمت نفت و گاز و کمبود انرژی جلوگیری کنند.

اما به گزارش نیویورک‌تایمز نویسندگان این گزارش راهبرد‌هایی را نیز برای کاهش گاز‌های گلخانه‌ای ارائه داده‌اند. دانشمندان اقلیم می‌گویند که دنیا برای قابل تحمل نگه داشتن گرمایش جهانی فرصت کمی دارد. جیم اسکیا، یکی از محققان دانشگاه امپریال کالج لندن و یکی از هدایت‌کنندگان این گزارش می‌گوید که مهار کردن گرمایش زمین تا ۱.۵ درجه سانتی‌گراد غیرممکن است مگر اینکه خیلی فوری دست به کار شویم.
تمام کشور‌های جهان باید دست به کار شوند

هیئت بین‌دولتی تغییر اقلیم سازمان ملل یا IPCC هر ۶ تا ۸ سال مروری بر علوم اقلیمی دارد. این هیئت از ۲۷۸ متخصص از ۶۵ کشور تشکیل شده و یافته‌های خود را در قالب سه گزارش منتشر می‌کند. اولین گزارش آن درباره عوامل گرمایش زمین، اوت گذشته منتشر شد. دومین گزارش درباره اثرات تغییر اقلیم بر دنیا و توانایی‌های ما برای سازگار شدن با آن‌ها در ماه فوریه منتشر شد. حالا این سومین گزارشی است که به چگونگی کاهش انتشار گاز‌های گلخانه‌ای و توقف افزایش بیشتر دما می‌پردازد.

دانشمندان این گزارش می‌گویند که اگر این هدف دست‌نیافتنی باشد همچنان ارزشش را دارد تا دنیا انتشار گاز‌های گلخانه‌ای خود را هر چه سریع‌تر کاهش دهند و از گرمایش زمین جلوگیری کند. هر چقدر که دمای جهان بالاتر رود خطرات بیشتری مردم سراسر دنیا را تهدید می‌کند؛ خطراتی مانند کم‌آبی، سوتغذیه و موج

گرمای مرگبار. اکسیا می‌گوید که هر یک صدم افزایش درجه دما مهم است.
دانشمندان می‌گویند گرمایش کره زمین زمانی متوقف می‌شود که انسان گاز‌های محبوس‌کننده گرما را وارد جو زمین نکند؛ مفهومی که به آن انتشار کربن صفر خالص می‌گویند.

۱۰ درصد ثروتمندان جهان بیشترین آلودگی را تولید می‌کنند

در کل، این کشور‌ها و افراد ثروتمند هستند که کره زمین را گرم‌تر می‌کنند. بر اساس این گزارش یک‌سوم تا حدود نیمی از انتشار گاز‌های گلخانه‌ای به ۱۰ درصد خانوار‌های ثروتمند جهان مربوط می‌شود. ۵۰ درصد خانوار‌های فقیر تنها ۱۵ درصد گاز‌های گلخانه‌ای منتشر می‌کنند. از سال ۲۰۱۰ تاکنون قیمت انرژی‌های بادی و خورشیدی، باتری ماشین‌های برقی به طور قابل توجهی کاهش پیدا کرده. این گزارش تاکید می‌کند که امروزه در برخی موارد نگهداری سیستم‌های تولید انرژی بسیار آلوده‌کننده از گذار به منابع پاک هزینه بیشتری دارد. در سال ۲۰۲۰، ۱۰ درصد برق جهان از منابع خورشیدی و بادی تامین شد. میانگین انتشار گاز‌های گلخانه‌ای از سال ۲۰۱۰ بسیار کندتر شد که بخش بزرگی از آن به خاطر استفاده بیشتر از انرژی سبز بود.

مقابله با تغییر اقلیم آسان و ارزان نیست

دنیا باید سرمایه‌گذاری فعلی خود برای مقابله با تغییر اقلیم را ۳ تا ۶ برابر کند تا بتواند گرمایش کره زمین را بین ۱.۵ تا ۲ درجه سلسیوس نگه دارد. کشور‌های فقیر مشکلات مالی بیشتری دارند و باید در این دهه سالانه هزاران میلیارد دلار سرمایه‌گذاری کنند. این گزارش تاکید می‌کند که با کاهش سوخت‌های فسیلی، اختلالات اقتصادی اجتناب‌ناپذیر است. این گزارش همچنین نگاهی به تغییرات دیگری در جوامع دارد که می‌توانند انتشار را کاهش دهند؛ ساخت ساختمان‌هایی که مصرف انرژی کمی دارند، بازیافت بیشتر، دورکاری و مشاغل مجازی. جویاشری روی، اقتصاددان موسسه تکنولوژی آسیا در بانکوک و یکی از نویسندگان این گزارش می‌گوید که این لزوما نباید روی اقتصاد تاثیر بگذارند. حمل‌و‌نقل عمومی بهتر، ساخت پیاده‌روی بیشتر در مناطق شهری به کنترل آلودگی هوا و سلامت بهتر کمک می‌کند. در کل، مراحلی که هزینه آن‌ها به ازای هر تن دی‌اکسیدکربنی که جذب می‌شود کمتر از ۱۰۰ دلار باشد می‌تواند انتشار جهانی را تا سال ۲۰۳۰ به اندازه نیمی از میزان آن در سال ۲۰۱۹ کاهش دهد.

دنیا همچنین نیاز دارد تا دی‌اکسیدکربنی که هم‌اکنون در جو زمین وجود دارد را حذف کند. کاشت بیشتر درخت تقریبا تنها راهی است که به طور گسترده اجرا می‌شود. دیگر روش‌ها مانند استفاده از مواد شیمیایی برای جذب کربن اتمسفر یا اضافه کردن مواد مغذی به اقیانوس‌ها برای تحریک فتوسنتز گیاهان کوچک دریایی همچنان باید توسعه پیدا کنند. در سراسر دنیا کاهش انتشار آلاینده‌ها نیاز به تعمیرات اساسی دولت‌ها، کسب‌وکار‌ها و حتی جوامع دارد و یک شبه به دست نمی‌آید. در هر صورت مقابله با تغییر اقلیم قطعا هزینه دارد، چه بخواهیم چه نخواهیم.