انتقاد واکسن‌سازان: واکسن‌های داخلی در انبار و در حال انقضا، دولت به دنبال واردات

جامعه ۲۴-نشست کمیته دارو و غذای کمیسیون بهداشت و درمان با حضور مسئولان سازمان غذا و دارو، وزارت بهداشت و ۷ شرکت تولیدکننده واکسن به منظور بررسی آخرین وضعیت تولید و توزیع واکسن کرونا برگزار شد.

 

عبدالحسین روح الامینی رئیس کمیته دارو و غذای کمیسیون بهداشت و درمان در این نشست، گفت: واکسن سازهای داخلی با همت و تلاش سعی کردند نیاز داخل را برطرف کنند و قرار شد دولت واکسن را پیش خرید و از آن ها حمایت کند اما متاسفانه نه تنها این کار انجام نشد بلکه طلب آن ها را پرداخت نکرده و ما به این موضوع ورود و حتی از تریبون مجلس مطرح خواهیم کرد.

 

وی با بیان اینکه نباید سرمایه ها و نیروی انسانی را تلف کنیم بلکه باید از آن ها حمایت کرد، گفت: باید آماده مقابله با ویروس های جدید باشیم و نباید زیرساخت های تولید واکسن را رها کرد، البته می توان واکسن را تهاتر کرد و این کار دستگاه دیپلماسی است و دولت باید برای نگهداشت صنعت واکسن هزینه کند.

 

عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس با بیان اینکه گلوگاه های موضوع و راهکارهای پیشنهادی مشخص است، گفت: از هیات دولت و سازمان برنامه بودجه پیگیری های لازم را خواهیم داشت تا در قالب متمم یا استفساریه این موضوع دنبال شود؛ در حال حاضر محصول بر اساس سفارش تولید شده و نباید صنعت را رها کرد.

 

روح الامینی یادآور شد: به غیر از 73 هزار میلیارد تومان، 170 هزار میلیارد تومان از محل درآمد های ارز ترجیحی به صورت عمومی پیش بینی شد و اختیار جابه جایی آن با دولت است یعنی دولت بر روی 240 هزار میلیارد تومان اختیار جابه جایی و مانور دارد و اگر برای حفظ و نجات این مجموعه به 11 همت نیاز است در مقایسه با 250 همت مبلغ چندانی نیست، در این رابطه باید دلایل توجیهی داشته باشیم و اگر وزارت بهداشت از ما بخواهد در قالب استفساریه می توانیم دولت را الزام کنیم که در ردیف یا جداول بودجه مبلغی را تعیین کنند؛ دستگاه های دفاعی دنیا در حوزه واکسن و بیولوژی هزینه می کنند اما تاریخ واکسن های ما در حال اتمام است و به آن توجهی نمی شود.

 

رئیس کمیته دارو و غذای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس ادامه داد: به طور قطع از شرکت های دولتی تولیدکننده واکسن مانند رازی، پاستور و برکت بازدیدهایی را خواهیم داشت و در کنار حمایت مسائل نظارتی را نیز دنبال می کنیم.

 

ملک فاضلی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس در این نشست، گفت: عملکرد درون گروهی ما باعث روند منفی شد که جامعه واکسن های تولید داخل را زیر سوال ببرند، دنیا دارد بر روی کووید مزمن و عوارض ناشناخته کار می کند اما متاسفانه ما روندی را برای این موضوع تعریف نکرده ایم و باید به توانمندی داخل اعتماد داشته باشیم و دولت باید از واکسن سازها حمایت کند اگر خودمان از خودمان حمایت کنیم جامعه هم به واکسن های تولید داخل اعتماد خواهد کرد.

 

وی ادامه داد: نگاه ما باید علمی باشد و همچنین باید با آگاهی همه مسائل را در قالب علم بپذیریم.

 

سید حسین صفوی رئیس هیات امنای صرفه جویی ارزی وزارت بهداشت گفت: تاکنون بیش از 199 میلیون دز واکسن را تحویل وزارت بهداشت داده ایم و 178 میلیون دز به صورت خرید و مابقی یعنی 47 میلیون و 710 دز تولید داخل بوده و همچنان منتظر تحویل 6 تا 7 میلیون دز هستیم؛ 8 هزار و 656 میلیارد تومان مجموع قراردادها بوده و میزان بدهی ما ٥ هزار و ٣٠٠ میلیارد تومان است که اخیرا در مکاتبه ای با سازمان برنامه و بودجه برنامه ریزی شده تا بتوانیم بدهی هایمان را پرداخت کنیم.

 

وی ادامه داد: مشکل اصلی ما تامین نقدینگی است و در واقع ما پیش خرید واکسن انجام ندادیم و بیش از 6 هزار میلیارد تومان نقدینگی لازم داریم و اگر سازمان برنامه و بودجه تامین ریالی مناسب را انجام دهد بار زیادی از دوش تولیدکنندگان برداشته می شود؛ مطلوب نیست که در سالی که به نام تولید، اشتغال و دانش بنیان نامگذاری شده ظرفیت های علمی بلااستفاده باقی بمانند.

 

مصطفی قانعی دبیر ستاد توسعه زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در این نشست، گفت: در حال حاضر در سبد واکسن دنیا 16 واکسن و در سبد ما 9 واکسن وجود دارد و این به دلیل عدم توجه ویژه به تولید داخل است؛ برای نخستین بار در حوزه بیوتکنولوژیک و به صورت حرفه ای نسبت به تولید واکسن اقدام شده و به گونه ای صنعت تولید داروی ما ایثار کرده و خطوط دارو را به واکسن اختصاص داده اما حمایتی از آنها نشده است البته استقبال از واکسن در تمام دنیا کاهش پیدا کرده است و مخصوص ایران نیست.

 

وی ادامه داد: ما در حال حاضر 50 میلیون ذخیره واکسن داریم و اثبات شده که تزریق 3 دز واکسن بستری و مرگ و میرها را کاهش می دهد؛ 65 درصد کشور واکسن زده اند و 35 درصد تمایلی ندارند و ما باید به اعمال مقررات مناسب توجه کنیم زیرا ممکن است امیکرون جهش پیدا کند.

 

قانعی یادآور شد: اگر دولت از شرکت های دانش بنیان حمایت نکند ورشکست می شوند؛ کشورها قبل از تولید، واکسن تولیدکنندگان را پیش خرید کردند و پلتفرم ها در آینده پزشکی و دارو اثرگذار هستند و استراتژی کشور باید این باشد که واکسن سازها از این حوزه خارج نشوند.

 

وی افزود: با توجه به سامانه ایران من باید دز سوم واکسن جدی گرفته شود تا ایمنی کشور بالا رود زیرا تنها یک راهکار برای پیشگیری وجود دارد و آن هم واکسن است. همچنین باید واکسن سازها را حفظ کرد و در وهله اول نسبت به پرداخت بدهی آن ها اقدام و واکسن ها را پیش خرید کرد و دولت باید از آن ها حمایت کند، همچنین تنوع واکسن را باید حفظ کرد و تمام نیاز کشور را واکسن سازها برطرف می کنند. اینکه به سمت صادرات واکسن گام برداریم مهم است اما تولید مهم تر است.

 

هاله حامدی فر مدیرعامل شرکت سیناژن در این نشست خطاب به روح الامینی یادآور شد: جلسات متعددی با واکسن سازها برگزار کردید و ما تاکید کردیم که 3 میلیون دز می توانیم تولید و تحویل دهیم و ما یک ماه مانده به تعهد اقدامات لازم را انجام دادیم و در بهمن ماه با ارسال نامه ای تاکید شد که به 8 میلیون دز واکسن نیاز دارند و ما نهایت تلاش خود را برای تولید این میزان به کار بردیم و به سرعت آماده کردیم، اما متاسفانه در نامه بعدی به ما اعلام کردند که فقط دو میلیون دز خریداری می شود؛ در حال حاضر 6 میلیون دز واکسن در انبارها و 4 میلیون دز ماده اولیه دارم و از زمان فروش واکسن تاکنون تنها 6 میلیون دز با ما قرارداد منعقد شده که تنها حدود 50 درصد پول آن نیز پرداخت شده است.

 

وی ادامه داد: در حال حاضر ظرفیت تولید ما به 4 میلیون دز در ماه رسیده و با توجه به اینکه امسال سال حمایت از دانش بنیان است اگر تولیدکنندگان واکسن نقره داغ شوند بی شک در بحران های آینده تمایل چندانی برای ورود از خود نشان نمی دهند؛ در سال جاری ما با مشکلات زیادی مواجه خواهیم شد و ممکن است حتی تعدیل نیرو داشته باشیم.

 

دکتر بیگلری رئیس انستیتو پاستور، در این نشست گفت: تاکنون حدود 17 میلیون دز واکسن تولید کرده ایم 15 میلیون دز قرارداد داریم که بیش از 12 میلیون دز تحویل داده ایم و مابقی آن هم آماده تحویل است البته پول کمتر از 30 درصد آنرا دریافت کرده ایم. در حال حاضر هم موجودی ما در انبارها 3 میلیون دز است.

 

وی ادامه داد: هم اکنون کمبود نقدینگی و عدم حمایت های ارزی مناسب از اصلی ترین مشکلات ما است.

 

احمد کریمی مدیر پروژه تولید واکسن فخرا در این نشست، گفت: 2 میلیون و 250 هزار دز قرارداد قبلی بوده که یک میلیون دز را تحویل دادیم؛ نباید از ظرفیتی که در کشور ایجاد شده مغفول ماند زیرا احتمال اینکه در آینده با بحران هایی دیگری مواجه شویم وجود دارد؛ بیل گیتس در سال 2017 برای نخستین بار در کنفرانس امنیتی مونیخ موضوع کرونا را مطرح کرد و در کنفرانس امسال هم کلید پایان کرونا را زد و تاکید کرد که باید منتظر ویروس های کشنده تر بعدی باشیم بنابراین نیاز است از واکسن سازها حمایت شود و علاوه بر پرداخت بدهی ها باید آن ها را در مجامع علمی جمع آوری و به آن ها سناریو بدهیم و آن ها را به کار روی موضوعات جدید فعال نگه داریم.

 

علی اسحاقی رئیس موسسه تحقیقات واکسن ‌و سرم سازی رازی، در این نشست گفت: تاکنون 5 میلیون دز واکسن تحویل و حدود 8 درصد مبلغ را دریافت و حدود 800 میلیارد تومان طلبکار هستیم و در حال حاضر 4 میلیون دز آماده مصرف در انبارها داریم و نمی دانیم با چه کسی باید قرارداد ببندیم و بلاتکلیف هستیم؛ البته 20 میلیون دز هم آماده فرمولاسیون داریم؛ کشورها در حال حرکت به سمت واکسن استنشاقی هستند و ما هم توان و دانش تولید آنرا داریم اما به آن نپرداخته ایم.

 

اسحاقی یادآور شد: متاسفانه علیرغم تولید انبوه واکسن در کشور وزارت بهداشت به دنبال واردات 70 میلیون دز واکسن از خارج است و انتظار می رود این موضوع مورد توجه جدی قرار گیرد؛ در مورد صادرات هم با مسئولان وزارت خارجه بحث و گفت و گو کردیم و وزارت خارجه باید برای صادرات به ما کمک کند.

 

کاراگاه از واکسن نورا در این نشست، گفت: ما تمامی تمرکز خود را بر روی تولید واکسن نورا گذاشتیم و حدود 8 ماه به صورت پیوسته بر روی آن کار و 5 میلیون و 500 هزار دز تولید کردیم که برای 3 میلیون دز با ما قرارداد منعقد شده است؛ با توجه به اینکه کمک ارزی و ریالی دریافت نکرده ایم اگر پول واکسن به داد ما نرسد نابود خواهیم شد؛ علیرغم برگزاری جلسات با مسئولان حوزه غذا و دارو هیچ گونه عددی برای تولید ما در سال 1401 به ما اعلام نشده در حالی که ما ظرفیت تولید 3 میلیون دز در ماه را داریم البته به شرطی که حمایت مالی شویم.

 

مهدی بخشایش مدیرعامل داروسازی اسوه در این نشست، گفت: بدهی ها ما را با مشکلات زیادی مواجه کرده چرا که به علت عدم پرداخت دولت واکسن سازها هم نتوانسته اند هزینه های تولید قراردادی ما را پرداخت کنند، ما زیرساخت ها را ایجاد و توان تولید 2 میلیون دز واکسن در ماه را داریم البته مواد اولیه را خریداری کردیم اما تولید نکردیم زیرا به طور قطع با گرفتاری های مالی مواجه می شدیم.

 

بخشایش افزود: ظرفیت‌ها ایجاد و دستگاه‌ها خریداری شده و فضا برای تولید آماده و مهیا است البته متاسفانه حتی یک ریال ارز نگرفتیم و هیچ حمایتی از ما نشد علیرغم اینکه تمامی کارهای ما قانونی و بر اساس مقررات است؛ ما آماده همکاری هستیم و امیدواریم از تولیدکنندگان داخلی حمایت و بدهی ها پرداخت شود؛ در خصوص مجوز و تاییدیه ها باید حرکتی با همکاری کشورهای روسیه و چین داشته باشیم و در حوزه واکسن همکاری و کنسرسیومی با همکاری های بین المللی انجام شود و از این طریق راه صادرات را هموار کنیم.

 

علی آسیم عضو هیات مدیره گروه دارویی اکتوورکو در این نشست، گفت: برای 20 میلیون دز واکسن، ماده اولیه تامین کردیم و همچنین ظرفیت تولید یک میلیون دز را داریم و 3 میلیون دز آماده تحویل داریم و واکسن های تولیدی تا 6 ماه تاریخ انقضا دارند؛ متاسفانه نزدیک به 7 ماه معطل تائیدیه هستیم و این برخلاف قول ها و قرارهای داده شده است و این موضوع باعث ناامیدی ما خواهد شد؛ موضوع خرید واکسن اکتوور در حال حاضر متوقف شده و نیاز است به این موضوع توجه شود؛ در واقع اولویت ما مصرف داخل بود ضمن اینکه روس ها به اندازه کافی واکسن تولید کرده اند و قصد خرید از ما را ندارند؛ بر اساس قرارداد مقرر شد ما واکسن را به اندازه کافی برای مصرف داخلی تولید و این امکان وجود داشته باشد که روس ها از ما واکسن بخرند اما در حال حاضری نیازی به محصول تولید شده ما ندارند.

 

وحید خدامی مدیرعامل شرکت رناپ در این نشست، گفت: تیم نخبگانی از بهترین دانشگاه های خارج و داخل و نزدیک به 60 نفر در مجموعه ما مشغول هستند و فرایند بسیار پرکاری را از 20 بهمن ماه 98 و چند روز قبل از اعلام ورود کرونا به کشور آغاز کرده ایم. اما متاسفانه پرونده ما به دلایل ضعف کارشناسی بسیار کند پیش می رود؛ مهرماه سال گذشته پرونده پیش بالینی را تحویل دادیم و با مشکلات زیادی برخورد کردیم در واقع بزرگ ترین مشکل ما این است که کار ما زیادی دانش بنیان است؛ فناوری کاملا جدید و ناشناخته است و افراد خبره اندکی برای بررسی آن وجود دارد، ما نیازمند حمایت هستیم و پشت درهای بسته و بدون تعامل دو طرفه نمی توان در مورد موضوع اظهارنظر کرد. سازمان غذا و داروی امریکا هم برای بررسی پرونده های واکسن ام ار ان ای از ابتدا وارد تعامل تنگاتنگ با مودرنا و فایزر شد تا ضمن توجه به نگرانی ها و نکات نظارتی ، نوین بودن تکنولوژی مانع بررسی سریع آن نشود.

 

وی ادامه داد: متاسفانه در برخی موارد سوالات غیرکارشناسی از ما پرسیده می شود، پرونده پیش بالینی ما مدت طولانی است در حال بررسی است و در حالی که باید کد اخلاق به ما بدهند اعلام کردند که کارها را مجددا انجام دهیم؛ صندوق نوآوری پول تعیین شده را به ما نمی دهد و بررسی یک کار جدید نیاز به کارگروه دارد و زمان بر است. در سال 99 به ما گفتند به شما ارز تعلق می گیرد و ما چندین میلیون یورو هزینه کردیم اما هیچ مبلغی به ما اختصاص داده نشد در حالی که فایزر و مدونا 4 میلیارد دلار از دولت ایالات متحده گرنت گرفتند.

 

خدامی یادآور شد: با این فناوری به سرعت می توان واکسن تولید کرد، ما برای همه سویه های کرونا واکسن تولید کرده ایم و تست های تخصصی را انجام دادیم اما در حال حاضر تیم ما به دلیل عدم حمایت نگران هستند و می طلبد وضعیت ما تعیین تکلیف شود؛ فناوری ام ار ان ای، فناوری ای راهبردی و نیاز حال و آینده کشور است درخواست می کنیم پرونده ما به درستی و با سرعت بررسی شود تا وارد فاز بالینی شویم.

 

کمال حیدری معاون بهداشت وزارت بهداشت در این نشست با بیان اینکه پول واکسن ملی بوده و از منابع وزارت بهداشت تخصیص داده شده است، گفت: 1200 مرکز منتخب 16 ساعته، که برای کاهش بار بیمارستان ها راه اندازی شده بودند،تا امروز حتی یک ریال حق الزحمه نگرفتند؛ ؛ 2 هزار و 200 مرکز جامع سلامت کار واکسن را انجام دادند و 2.4 همت بدهی آن ها پرداخت شده است و 400 میلیارد تومانی که برای این کار اختصاص داده شده را هم در جایی دیگر هزینه شد.

 

حیدری یادآور شد: در واقع قرار نبود وزارت بهداشت در تامین منابع و پیشتیبانی از واکسن از منابع خود هزینه کند اما از منابع وزارت بهداشت برداشت شد.

 

وی ادامه داد: در ستاد ملی مبارزه با کرونا مصوب شد که از خارج واردات واکسن نداشته باشیم جز اینکه اهدایی باشد؛ باید برای آینده فکر کرد و سیاستگذاری مناسبی را داشته باشیم؛ در حال حاضر 50 میلیون دز واکسن موجود است که 24 میلیون دز آن چینی است.

 

محمدمهدی گویا رییس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت در این نشست در مورد آخرین وضعیت واکسیناسیون کرونا، گفت: تاکنون بیش از 200 میلیون دز واکسن در کشور تامین شده که 41 میلیون دز آن از منابع تولید داخل بوده؛ همچنین بیش از 148 میلیون تزریق واکسن کووید 19 در کشور انجام شده و پوشش واکسیناسیون نوبت اول و دوم برای گروه سنی بالای 12 سال به ترتیب 91.2% و 83% است و پوشش نوبت سوم در گروه سنی بالای 18 سال 43.7% بوده است.

 

وی ادامه داد: ثبت واکسیناسیون در سامانه های الکترونیک و صدور کارت واکسن دیجیتال دارای QR codeهمتراز با کشورهای توسعه یافته از اقدامات ارزشمند برنامه واکسیناسیون بوده است؛ در حال حاضر 6 تولید کننده داخلی واکسن مجوز مصرف دریافت کرده اند و واردات واکسن کووید 19 از آبان 1400 متوقف شده است؛ به منظور رفع نیاز افراد برای سفرهای بین المللی ماهانه مقادیری واکسن آسترازنکا در قالب واکسن اهدایی وارد شده و امکان صادرات واکسن های تولید داخل در دست اقدام و پیگیری است.

 

وی عدم قطعیت در مورد اثربخشی واکسن های موجود علیه سویه های احتمالی آینده، ضرورت تحقیق در مورد تولید واکسن های ترکیبی و جدید و کاهش مشارکت مردم به نحوی که هنوز در سنین بالای 5 سال افرادی تاخیر در مراجعه دارند را از جمله چالش های فعلی برنامه واکسیناسیون دانست و گفت: متاسفانه 14 میلیون نفر در کشور دز اول واکسن کرونا، 21 میلیون نفر دز دوم و 33 میلیون نفر دز سوم کرونا را دریافت نکرده اند؛ 50 میلیون دز واکسن در اختیار داریم که استفاده نکرده ایم و درخواست 35 میلیون دز هم داشته ایم. علت کاهش درخواست های ما از واکسن سازهای داخلی و تعدیل سفارش، روند نزولی استقبال مردم از تزریق دز سوم است.

 

وی ادامه داد: کمیته ملی واکسن همیشه مدافع زحمات تیم رناپ بوده و کار ایشان نه تنها در عرصه داخلی بلکه در عرصه بین المللی جایگاه ویژه ای دارد، امروز در مورد پرونده ایشان بحث و گفت وگو شد و مقرر شد هفته آینده توضیحات لازم را به ما بدهند، در مورد واکسن نورا هم 500 هزار دز را تحویل و واکسن فخرا را هرچه آماده داشته تحویل گرفتیم و توزیع کرده ایم.

 

حمیدرضا اینانلو مدیرکل امورد دارو و مواد تحت کنترل سازمان غذا و دارو در این نشست، گفت: در رابطه با بودجه عددی بیشتر از آن چیزی که برای داروهای یارانه ای باید اختصاص می دادیم پیش بینی نشد و طی روزهای اخیر قراردادهای جدید واکسن را مطالبه کردیم؛ باید مجلس کمک کند که بودجه لازم به بودجه سازمان اضافه شود.

---

بیشتر بخوانید: معاون وزیر بهداشت: نیاز به واردات واکسن کرونا نداریم

---

وی افزود: کار واکسن وارداتی و تولید داخل را داریم پیش می بریم و باید در مورد کیفیت واکسن‌ها جوابگو باشیم البته تولیدکنندگان حق دارند اما عملکرد همکاران من در سازمان غذا و دارو قابل دفاع است؛ حدود 6 واکسن دیگر مجوزها را از سازمان اخذ کرده اند و شاهد تلاش شبانه روزی همکاران در سازمان بوده ام.

 

وی ادامه داد: همه پلتفرم ها در سبد واکسن تولیدی کشور وجود دارد ام ار ان ای هم تکنولوژی جدیدی است و در آینده به آن نیاز خواهیم داشت؛ البته در مورد حمایت های مالی در بودجه سازمان چه ریالی و چه ارزی مبلغی برای آن در نظر گرفته نشده؛ جایگاه معاونت علمی و فناوری در حمایت های مالی می تواند بسیار پررنگ باشد البته ما هم تلاش لازم را خواهیم داشت؛ صادرات برای ما اهمیت دارد و هیچ منعی برای صادرات واکسن وجود ندارد.