رویای شیرین پرستاری!

جامعه ۲۴ حمیدرضا عزیزی، معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان نظام پرستاری نیز با اشاره به روز جهانی پرستار و شعار امسال روز جهانی پرستار مبنی بر «سرمایه‌گذاری در پرستاری و احترام به حقوق پرستاران و مردم برای تامین سلامت جهانی»، در خصوص نهایی شدن مصوبه تعرفه پرستاری، گفت: «برای اولین بار در تاریخ پرستاری کشور، تعرفه‌های پرستاری در هیات دولت تصویب و رسما ابلاغ شد و عملا تعرفه‌های پرستاری شناسنامه‌دار شد که شعار هویت مستقل پرستاری را محقق کرد.»

عزیزی با اشاره به اینکه خبر تصویب نهایی تعرفه پرستاری برای پرستاران بسیار مسرت بخش بوده است، تصریح کرد: «نزدیک ۱۵ سال از تصویب این قانون در مجلس شورای اسلامی گذشته بود و فراز و نشیب‌های زیادی طی کرده بود که به لطف خدا طی یک یا دوسال گذشته با همت جمعی صورت گرفته و با تاکیدات مقام معظم رهبری در این زمینه، سرانجام مجلس، دولت ‌و نظام سلامت پای کار آمدند تا این اتفاق خوب رقم خورد.»

بیشتر بخوانید:  دستان ماما؛ اولین نوازشگر نوزاد

وی درباره جزئیات بیشتر مصوبه نهایی شده‌ تعرفه پرستاری، بیان کرد: «جداول ابلاغ شده است. البته در این خصوص نقدهایی وجود دارد، اما اولین چیزی که برای ما مهم بود همان امر هویت بخشی و استقلال حرفه‌ای بود که رقم خورد. در بحث پرستاری جامعه‌نگر و درمان در منزل احتمالا تعرفه‌های ابلاغ شده چندان مورد پسند همکاران نباشد؛ چون با واقعیت‌های روز همخوانی ندارد، اما از این جهت که بالاخره در مراکز درمانی درآمد و نقش پرستار زیر چتر سایر گروه‌ها بویژه همکاران محترم پزشک قرار نمی‌گیرد، برای ما حائز اهمیت است. امیدواریم طی سال‌های آتی با تعاملات و مذاکرات، این بخش ترمیم شود، اما فعلا برای رقم خوردن این اتفاق خوب، خوشحال هستیم.»

عزیزی با بیان اینکه در دوره پنجمِ فعالیت‌های سازمان نظام پرستاری شعار اصلی، هویت، رفاه و همدلی است، تاکید کرد: «این سه محور در اولویت ما است که در بحث همدلی و رفاه اقدامات خوبی داشته‌ایم که با نهایی شدن مصوبه تعرفه پرستاری، رکن مهم هویت بخشی هم عملی شد.»

وی با تاکید بر لزوم پوشش بیمه‌ای خدمات پرستاری در منزل، به ایسنا یادآور شد: «یکی از چالش‌های اصلی در بحث خدمات پرستاری در منزل و جامعه بروز تخلفاتی از دو بُعد است. اول اینکه افراد فاقد صلاحیت و پروانه به این حوزه ورود می‌کردند و دوم اینکه تعرفه‌ها با قیمت روز همخوانی نداشت. ما اکنون در شرایط فعلی خیلی امیدواریم که اگر پوشش بیمه‌ای داده شود و این تعرفه‌ها مشابه تعرفه‌های بیمارستانی اعمال شود و بیمه‌های پایه مبالغ مشخص را پوشش دهند، عملا این دو مشکل رفع شود زیرا بیمه‌ها فقط با مراکزی قرارداد می‌بندد که پروانه دارند و به این شکل عملا جلوی ورود افراد غیر مجاز گرفته می‌شود. از طرفی وقتی قرار باشد بیمه‌ها عمده مبالغ را پرداخت کنند، قطعا پرداختی معادل این تعرفه‌ای است که هیئت دولت و شورای عالی بیمه تعیین کرده است که این اتفاق خوبی است که خارج از بیمارستان انجام می‌شود.»

وی تاکید کرد: «علی‌القاعده می‌بایست با نهایی شدن تعرفه‌های پرستاری، خدمات پرستاری در منزل تحت پوشش بیمه قرار گیرند و ما امیدواریم طی هفته‌های آتی با ابلاغ آیین‌نامه‌ها به سمتی برویم که این اتفاق رخ دهد. اتفافات خوبی در زمینه بیمه صورت گرفته است که ۵ بیماری مزمن و صعب‌العلاج را که چند سالی می‌شود صحبت‌هایی درباره آن مطرح است را در گام اول پوشش دهیم. در حوزه سالمندی و بیماری‌های صعب‌العلاج نیاز داریم که پوشش بیمه خدمات پرستاری در منزل برقرار باشد؛ زیرا هم به درد مردم می‌خورد و هم تمرکز اینگونه خدمات از بیمارستان‌ها به منازل منتقل می‌شود. همچنین با توجه به طوفان سالمندی طی سال‌های پیش رو از این طریق می‌توان شرایط را مدیریت کرد.»

عزیزی درباره بودجه‌ای که برای تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری پیش‌بینی شده است، اظهار کرد: «مجلس شورای اسلامی ردیف بودجه ۵ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان اختصاص داده است که این علاوه بر مبالغی است که قبلا اختصاص داده می‌شد، یعنی این مبلغ به کارانه همکاران پرستار اضافه می‌شود و در مجموع حدود ۷۰۰۰ میلیارد تومان در این زمینه بودجه پیش‌بینی شده است. امیدواریم برای سال آینده این مبلغ در سرانه سلامت بنشیند که دیگر نیازی به مصوبه مجلس نباشد و طبق توافقات هم قرار بر این است که تعرفه پرستاری مانند تعرفه پزشکی، دندانپزشکی و... در سرانه سلامت بنشیند.»

وی درباره وضعیت استخدام پرستاران نیز گفت: «در بحث استخدام‌ها متاسفانه در نیمه دوم دهه ۹۰ عقب افتادگی‌های زیادی داشتیم. از سال ۹۰ تا ۹۵ وضعیت استخدام‌ها مناسب‌تر بود، اما بعد از آن غیر از این ۵۲ هزار نفر استخدامی که حدود ۴۰ درصدشان پرستاری است، ما عملا استخدامی نداشتیم. مشکل اصلی این است که خروجی پرستاران به دلایل بازنشستگی، مهاجرت، مرخصی زایمان، استخدام غیرپایدار (که در دوران کووید۱۹ به دلیل کاهش درآمد اختصاصی بیمارستان‌ها تعدیل شدند) زیاد است. متاسفانه تعداد پرستاران جذب شده حتی پاسخگوی این تعداد خروجی نبوده است. از جهتی هم جمعیت کشور و تعداد تخت‌های بیمارستانی افزایش یافته است و متناسب با آن استخدام نداشتیم. موارد ذکر شده سبب شد تا ضریب پرستار به تخت ما افت کند و در شرایط فعلی وضعیت اسفناکی داشته باشیم‌. از سوی دیگر دولت‌ هم با سیاست انقباضی که با عدم استخدام و چابک‌سازی پیش گرفته است در این قضیه اقدام خاصی انجام نداده است.»

وی بیشترین آسیب کاهش ضریب تعداد پرستار به تخت را متوجه مردم دانست و تاکید کرد: «اگر حجم بیماران بستری زیاد شود، پیش از آنکه به پرستار برای ارائه خدمت فشار بیاید و دچار آسیب جسمی و روحی شود، آسیب‌هایی به مردم وارد می‌شود؛ در حالی که این حق مردم است که بتوانند خدماتی با کیفیت دریافت کنند. امیدواریم مجلس شورای اسلامی به موضوع استخدام پرستاران ورود کرده و سازمان امور استخدامی هم در سیاست‌های خود تجدیدنظر کند و با توجه به پست‌های خالی موجود در نظام سلامت و وزارت بهداشت بتوانیم شاهد استخدام پرستاران زیادی باشیم. درحال حاضر سرانه پرستار به تخت زیر یک و در برخی استان‌ها ۰.۷ است؛ درحالی که پیشتر قرار شده بود شاخص پرستار به تخت ما ۲.۵ باشد.»

معاون توسعه و مدیریت منابع سازمان نظام پرستاری درباره وضعیت پرداختی‌ها به پرستاران، تصریح کرد: «در این امر با توجه به دستورات رئیس جمهور پس از تاکیدات مقام معطم رهبری مبنی بر اینکه از اول دی ماه ۱۴۰۰ پرداختی کارانه پرستاران بر اساس تعرفه‌گذاری باشد، خوشبین هستیم؛ زیرا در این زمینه مبالغی هم اختصاص دادند. امیدواریم پرداختی سه ماه آخر ۱۴۰۰ بر اساس اصول تعرفه‌گذاری باشد و اگر هم پرداختی خارج از این اصول صورت گرفته است، مابه‌التفاوت آن به همکاران داده شود. مشکل اصلی ما در ایام کرونا کاهش درآمدهای اختصاصی بیمارستان‌ها بود که بر دریافتی همکاران ما هم اثر گذاشته بود و این در حالی بود که حجم کار پرستاران در دوره کرونا افزایش یافته بود. برخی مراکز در پرداختی‌ها عقب هستند، اما امیدواریم در مجموع بر اساس قولی که دادند پرداختی همکاران از ابتدای دی ۱۴۰۰ با توجه به تعرفه‌گذاری‌ها باشد.»

وی درباره روند تعیین مصادیق شهدای پرستاری در ایام کرونا نیز بیان کرد: «نشست‌های خوبی با مجموعه بنیاد شهید داشتیم که قرار شد ان‌شاءالله در ماه‌های آتی دومین یادواره شهدای پرستار را هم برگزار کنیم. آمار ما حدود ۱۶۰ شهید پرستاری است که خیلی از این شهدا تعیین مصداق نشدند. تولیت این اقدام با معانت توسعه وزارت بهداشت است و گله ما این است که این اقدام به موقع صورت نمی‌گیرد و تاخیرهایی وجود دارد.»

عزیزی در ادامه صحبت‌هایش در خصوص روند مهاجرت پرستاران نیز مهاجرت را به دلایلی از جمله شرایط پاندمی کرونا، سالمندی کشورهای صنعتی و نیازشان به پرستار، شرایط نرخ ارز و... عنوان کرد و این را هم گفت: «کشورهای متقاضی هم شرایط مهاجرت پرستاران را به دلیل نیاز خود و علم بالای پرستاران ما، تسهیل کردند. اگر در بحث استخدام‌ها و ارتقای بهره‌وری، مسئولین اقدام عاجل انجام ندهند، با توجه به فرش قرمزی که کشورهای خارجی برای پرستاران ما پهن کردند، تصور می‌کنم آمار مهاجرت پرستاران طی سال‌های آتی افزایش یابد.»

وی تاکید کرد: «امیدواریم در سال آخر فعالیت‌های پنجمین دوره سازمان نظام پرستاری بتوانیم در بحث استخدام‌ها جدی‌تر ورود کرده و وضعیت نیروهای خدمت کننده در دوره کرونا داشت را بررسی و پیگیری کنیم‌. بر اساس بیان مقام معظم رهبری نباید با پرستار همچون کارگر فصلی برخورد شود، اما ما شاهد بودیم که حدود ۵۰۰۰ پرستار را بعد از گذر از پیک‌های کرونا از کار برکنار کردند که این کار غیرحرفه‌ای و به دور از انصاف بود، درحالی که تعدادی از این عزیران را از دست دادیم و یا دچار عوارض ثانویه‌ای شدند که هنوز با آنها همراه است.»

عدالت در ارائه و دریافت خدمات

همچنین عباس عبادی، معاون پرستاری وزارت بهداشت گفت: «در اجرای قانون تعرفه‌گذاری خدمات پرستاری تلاش کرده‌ایم منافع خدمات گیرنده و ارائه کننده خدمات را عدالت محور ببینیم.»

عبادی در پاسخ به برخی شبهه‌ها و نقدها به اجرای قانون تعرفه گذاری خدمات پرستاری، اظهار داشت: «نظام‌های پرداخت در دنیا تنوع و روش‌های مختلف دارد. یک روش، پرداخت ثابت(Fix Payment) است که یک کارمند در زمان مقرر امور محوله را انجام می‌دهد و در ازای آن حقوق یا دریافتی ثابتی خواهد داشت.»
وی افزود: «یک مدل پرداخت در ازای هر سرویس(Fee For Service) است که در ایران این مدل دنبال می‌شود و از زمانی که این قانون تصویب و اجرا شده، در سه دهه اخیر ارتقا پیدا کرده است و ارزش‌های نسبی موجود، محصول یک دوره تکامل است. علتش هم این است که روش‌های درمانی جدیدی ابداع می‌شوند یا تکنولوژی‌های نوینی است که در نظام سلامت ورود می‌کنند که طبیعتاً منجر به اقدامات جدیدی می‌شوند.»

معاون پرستاری وزارت بهداشت گفت: «اگر بخواهیم به روزهای اول تعرفه پزشکی برگردیم شاید فضای آن شبیه فضای امروز تعرفه‌های پرستاری باشد. از روش‌های دیگر نظام پرداخت می‌توان به گلوبال و همچنین روش نوینی دیگر بنام پرداخت بر اساس گروه‌های تشخیص(DRG) اشاره کرد که نسبت به سایر روش‌ها منطقی‌تر و به عدالت نزدیک‌تر است. بنابراین هم باید منافع گیرنده خدمت و هم ارائه کننده خدمت را در نظر داشته باشیم.»

عبادی تصریح کرد: «بارها به این موضوع اشاره کرده‌ام که در حوزه اقتصاد سلامت، کارشناسان این حوزه همیشه به روش‌هایی که منجر به نیازهای القایی می‌شود، نقد دارند و ما شاخصی برای کنترل کیفیت نداریم. به عنوان نمونه پرداخت‌های همکاران جراح ما با هر سابقه و تجربه خدمتی و کیفیت‌های متفاوت در ارائه خدمات‌شان، یکسان انجام می‌شود که این یکی از نقاط ضعف پرداخت موردی است که نادیده گرفته شده است.»

وی با اشاره به مزایا و معایب روش‌های پرداخت، گفت: «دلیلی ندارد که اگر یک روش پرداختی که در سایر گروه‌ها انجام می‌شود و به آن انتقاد زیادی وجود دارد، سایر گروه‌ها هم به این روش اشتباه ادامه دهند.»
معاون پرستاری وزارت بهداشت با تاکید بر اینکه نظام پرداخت در دنیا به سمت گلوبال می‌رود، ادامه داد: «جنس ارائه خدمت در پرستاری و پزشکی، متفاوت است. خدمات پرستاری، خدمات ۲۴ ساعته است، در صورتی که در حوزه پزشکی اگر ویزیت یا جراحی انجام می‌شود، ادامه درمان در اختیار گروه درمان است و مبتنی بر ارائه خدمات مستمر نیست. البته ممکن است برای بیمار در ۲۴ ساعت، مداخله‌ای انجام نشود و این تفاوت‌های ماهوی رشته‌های مختلف است.»

عبادی گفت: «جنس و مدل مراقبت پرستاری با پزشکی و یا مثلاً فیزیوتراپی متفاوت است و نسبت مراقبت‌ها با هم یکی نیست. خدماتی که به هم نزدیک هستند مدل پرداخت آنها نیز به هم نزدیک است. بنابراین کتاب ارزش نسبی پزشکی محصول چندین سال توسعه و تکامل است. ما فعلا در نقطه آغازین هستیم و اگر آن را اجرا نمی‌کردیم گله‌مندی بود که چرا اجرا نشده است. این روش فعلی نسبت به سایر روش‌ها مدرن‌تر است و منافع مردم را هم در نظر می‌گیرد، ضمن اینکه هنوز جای رشد دارد و برای سال‌های آتی خروجی را بهتر نشان می‌دهد.»

نقش بی‌نظیر پرستاران در دوران سخت کرونا

کرونا به عنوان بیماری شناخته می‌شود که دارو و درمان اختصاصی ندارد. بیشترین بخش درمان کرونا، بحث‌های مراقبتی است که این کار هم بیشتر توسط پرستاران انجام می‌شود. در این بین، کارشناسان سلامت تاکید دارند که ضرورت حمایت از کادر پرستاری در شرایط پرالتهاب کرونا باید به عنوان یک ضرورت جدی مطرح باشد. با این وجود، تعداد نیروی پرستاری در کشور ما با استانداردهای جهانی، فاصله قابل توجهی دارد که همین مساله، فشار کاری و روانی کادر درمان را افزایش داده است.
بی‌شک اگر فداکاری و تلاش شبانه‌روزی پرستاران نبود، امواج متعدد کرونا با تلفات انسانی بیشتری همراه بود. جانفشانی پرستاران در طول ماه‌های گذشته، یکی از مهم‌ترین نقاط قوت ایران برای مهار پاندمی بوده است. با این وجود، بسیاری از پرستاران گلایه دارند که هنوز بسیاری از وعده‌ها و قول‌ها به جامعه پرستاری در حد حرف باقی مانده است، طوری که حتی برخی قوانین حمایت از پرستاران نیز به درستی اجرا نمی‌شود.

مهدیه صمدیاری، پرستار فعال در بخش درمان کرونا نیز با اشاره به ضرورت حمایت از پرستاران در دوران پرالتهاب کرونا به سپید می‌گوید: «کار در بخش‌های کرونایی، اصلا قابل قیاس با کار کردن در هیچ کدام از بخش‌های درمانی نبود. جدای از عوارض جسمی و خستگی شدید کادر پرستاری، وضعیت روحی و روانی اغلب پرستاران نیز چندان مطلوب نبود. خیلی از پرستاران، هر روز با صحنه‌های مرگ و میر مواجه می‌شدند. کار طاقت‌فرسا به مدت طولانی در بخش‌های مراقبت ویژه، مشکلات افسردگی و اضطراب در بین جامعه پرستاری را افزایش داد.»
او خاطرنشان می‌کند: «نیاز داریم که حمایت عملی از کادر پرستاری صورت گیرد و خدمات سلامت روان در اختیار جامعه پرستاری باشد. مواجهه هر روزه با بیماران مبتلا به کرونا که خیلی از آنها در وضعیت حاد بیماری قرار داشتند، وضعیت روحی پرستاران را بسیار شکننده‌تر کرد. در این شرایط نباید حفظ سلامت پرستاران، فراموش شود. باید نیروهای ویژه‌ای برای ارائه خدمات سلامت روان به کادر درمان وجود داشته باشد تا پزشکان، پرستاران و بهیاران بتوانند با توان روحی و روانی بیشتری به ادامه خدمت بپردازند.»

همچنین سیما شیرانی، پرستار فعال در بخش‌های درمان کرونا در گفتگو با سپید به مشکلات پرستاران در این بخش‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: «مدت‌هاست که گفته می‌شود نیروهای جدید جذب می‌شوند، اما تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده است. چندین ماه است که با کمترین نیرو در حال خدمت به بیماران مبتلا به کرونا هستیم. کمبود پرستار بخصوص در شیفت‌های شب به شکل محسوس‌تری وجود دارد که باید برای رفع این مشکل، فکر عاجلی شود. همچنین خیلی از پرستاران به دلیل فشار کاری زیاد نمی‌توانند به مرخصی بروند.»
باید در نظر داشت که حمایت از پرستاران، نه تنها این گروه فعال در کادر درمان را به ادامه خدمت ترغیب می‌کند، بلکه موجب افزایش کیفیت خدمات درمانی، کاهش خطاهای پزشکی و کاهش آمار فوتی‌های کرونا خواهد شد.