ضرر و زیان واکسن سازان ایرانی چه قدر است؟

جامعه ۲۴- پیش از این هفت تولید کننده واکسن داخلی گفته بودند که میلیون‌ها دوز واکسن در انبارهایشان مانده و در حال فساد است.

واکسن داخلی و ماجراهایش!

هفت ماه پس از آنکه جهان واکسیناسیون کرونا را شروع کرد، واکسیناسیون در ایران شروع شد. آن هم با هشتگ‌ها و کمپین‌های اعتراضی مردم و ثبت مرگ و میر بالا که گاهی نقشه کرونا در ایران را از قرمز گذشته به رنگ سیاه هشدار درآورد.

آن زمان وزارت بهداشت دولت حسن روحانی وعده داده بود که ایران تا خرداد سال ۱۴۰۰ تبدیل به قطب بزرگ صادرات واکسن در منطقه می‌شود اما نه ایران قطب صادرات واکسن شد و نه حتی یک واکسن ایرانی توانست تاییدیه جهانی بگیرد.

پس از این ماجرا بود که دولت شروع به واردات گسترده واکسن خارجی کرد و حالا که واکسیناسیون تقریبا تمام شده و نقشه ابتلا به کرونا زرد و آبی رنگ شده و میزان مرگ و میر کرونا در هفت استان کشور صفر شده است، خبر می‌رسد که میلیون‌ها واکسن هفت تولید کننده واکسن ایرانی در انبارها مانده و تولیدکنندگان واکسن داخلی بدهی ۵.۵ هزار میلیارد تومانی روی دست دولت گذاشته‌اند.

هاله حامدی‌فر، یکی از تولیدکنندگان واکسن داخلی به سپید می‌گوید که از میان هفت برند واکسن داخلی تنها یک برند متعلق به بخش خصوصی بوده است و برخلاف دیگر برندها نه ارز ۴۲۰۰ تومانی گرفته و نه تسهیلات کلان بانکی اما قیمت واکسن آن به اندازه نرخ واکسن دولتی محاسبه شده است.

بیشتر بخوانید:  ماجرای نامه مخبر به وزیر بهداشت درمورد گرانی دارو چیست؟

او در ادامه می‌گوید: علاوه بر این دولت پیش از این به تولیدکنندگان واکسن سفارش ساخت میلیون‌ها واکسن را داد و تولیدکنندگان به اندازه آن مواد اولیه و تجهیزات وارد کردند اما حالا از خرید مابقی سفارش سرباز می‌زند و زیان سنگین به تولیدکنندگان وارد کرده است.

بدهی ۵.۵ هزار میلیارد تومانی به تولیدکنندگان داخلی

در همین زمینه علیرضا خاکدامن، معاون ستاد توسعه فناوری زیست فناوری معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری دیروز در نشستی گفته است که تاکنون بیش از ۲۰۰ میلیون دوز واکسن خریداری شده است که ۵۰ میلیون دوز آن تولید داخل بوده است، گفت: باید ۸.۵ هزار میلیارد تومان به شرکت‌های تولید کننده پرداخت می‌شد، ولی از این میزان ۵.۵ هزار میلیارد تومان بدهی دولت به شرکت‌های تولیدکننده است، در حالی که کشور برای واردات، پیش پرداخت به شرکت‌های تولیدکننده خارجی پرداخت کرده است و برای پرداخت شرکت‌های داخلی، ۵.۵ هزار میلیارد تومان آن باقی محقق نشده است.

او در نشست چالش‌های سیاست‌گذاری واکسن تاکید کرد: دولت باید ۸.۵ همت (هزار میلیارد تومان) به شرکت‌های تولیدکننده پرداخت می‌کرد، ولی ۵.۵ "همت" (هزار میلیارد تومان) از این بدهی باقیمانده است.
خاکدامن، به حجم واکسن‌های کرونای تولید شده در کشور اشاره کرد و گفت: شرکت برکت ۶۰ میلیون دوز تولید کرده که تاکنون ۱۵ میلیون دوز آن از سوی این شرکت تحویل داده شده است. این میزان برای شرکت سینا ژن ۱۴ میلیون دوز بوده که تاکنون ۶ میلیون دوز آن را نتوانسته تحویل دهد. همچنین انستیتوپاستور ۱۵ میلیون دوز تولید کرده که ۱۲ میلیون دوز آن را تحویل داده است و موسسه رازی ۵ میلیون دوز واکسن کرونا تحویل داده است و شرکت پرسیس ژن به عنوان یکی از شرکت‌های تولید کننده واکسن کرونای نورا، ۵.۵ میلیون دوز تولید کرده و ۳ میلیون دوز آن را تحویل داده است.

او میزان واکسن‌های کرونای تزریق شده به شهروندان ایرانی را ۱۵۰ میلیون دوز دانست و با تاکید بر اینکه ۵۰ میلیون دوز واکسن کرونا در انبارها موجود است، خاطر نشان کرد: علاوه بر آن ظرفیت‌های زیادی در شرکت‌های دولتی و خصوصی ایجاد شده و هنوز خریدی از آنها صورت نگرفته و زیاد شفاف نیست که وضعیت به چه شکل خواهد بود.

خاکدامن با تاکید بر اینکه اینها ظرفیت‌هایی است که در دوران پاندمی کرونا در کشور توسعه یافته است، افزود: در این مسیر اگر سیستم سرمایه‌گذاری باشد که بتواند محصولات داخلی را در تراز بین‌المللی قرار دهد و صادرات محصول داشته باشد، این سیستم می‌تواند از ظرفیت‌های بوجود آمده در کشور استفاده کند. این در حالی است که در دوران کرونا هر کدام از دستگاه‌ها کمیته عملیاتی تشکیل دادند و گاها برنامه‌ریزی‌های متناقض و مختلف ارائه می‌دادند.

او به شتاب برخی از شرکت‌ها برای دریافت حمایت‌ها و تولید واکسن کرونا اشاره و خاطر نشان کرد: یادم می‌آید که در آن زمان به دعوت شرکت‌ها در محلی حاضر می‌شدم و با نشان دادن چند تیر آهن به ما می‌گفتند اینجا قرار است سوله تولید واکسن احداث شود و ما در معاونت علمی تذکر دادیم که نمی‌توان بر روی این شرکت‌ها برای تامین نیازها حسابی باز کرد.

خاکدامن با انتقاد نسبت به ارائه قول‌های بزرگ و عدم اجرای آن‌ها، یادآور شد: وقتی قول‌های بزرگی داده می‌شود، ولی امکان اجرایی‌سازی آن فراهم نمی‌شود، اقدام به واردات نیازمندی‌ها می‌شود که در این صورت برنامه ریزی‌های انجام شده، به نابودی کشیده می‌شود. این موردی است که کمیته ملی ستاد کرونا باید درباره آن تصمیم‌گیری کند.

چرا واکسن ایرانی تاییدیه جهانی نگرفت؟

با این حال بسیاری از کارشناسان معتقد هستند که ایران برای تولید انواع کالا مزیت‌های تولیدی خود را در نظر نمی‌گیرد و گاهی وارد تولید کالاهایی می‌شود که شکست‌آمیز است.
تولید هواپیما و قطار، گوشی موبایل و تبلت از جمله این موارد هستند که در سال‌های گذشته کلید خوردند و به شکست انجامیدند.

در پروژه واکسن داخلی هم ایران مزیت رقابت با برندهای بزرگ واکسن جهان با دسترسی به بازار جهانی و برخورداری از فناوری بالا را نداشت و حالا واکسن‌های داخلی حتی در بازار ایران هم خریدار چندانی ندارد.
هاله حامدی‌فر، تولید کننده واکسن توضیح می‌دهد که واکسن ایرانی به پروسه تاییدیه جهانی دیر رسید و زمانی که مدارک خود را برای سازمان بهداشت جهانی ارسال کرد، بازار واکسن جهان اشباع شده بود و سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که تایید واکسن جدید در اولویت کاری آن نیست.

به این ترتیب باید گفت که پروژه واکسن داخلی هم دچار سرنوشت مشابهی با پروژه تولید هواپیما یا موبایل ایرانی شده است.