افزایش اختلالات سلامت روان در پسا کرونا

جامعه ۲۴،پاندمی کرونا در جهان پس از سه سال و جاگذاشتن بیش از ۶ میلیون نفر جانباخته و بیش از ۵۰۰ میلیون نفر مبتلای ثبت شده علاوه بر خسارت‌های جانی و مالی عوارض کوتاه مدت و بلند مدت اجتماعی، بسیار زیادی را بر جای گذاشت. بر همین اساس برخی از نهاد‌های بین‌المللی از اپیدمی اختلالات روانی در پسا کرونا خبر دادند.

از همان ابتدای شیوع این بیماری در جهان به دلیل نوپدید بودن ویروس شناختی از آن وجود نداشت و ورود آن به جوامع ترس و اضطراب بسیاری را برانگیخت در واقع با پیدایش و ورود سرزده ویروس کووید ۱۹ به زندگی فردی و اجتماعی مردم، ترس و اضطراب و از همه مهمتر استرس ابتلا به بیماری کرونا وارد زندگی افراد شد و بدین طریق نه تنها این روند موجب تغییر سبک زندگی، بلکه اختلالات روانی از جمله انواع وسواس در میان بسیاری از مردم افزایش یافت.

افزایش اختلالات روانی در دوران کرونا

اگرچه در حال حاضر آماری در رابطه با شیوع و بروز اختلالات روانی در زمان شیوع کووید ۱۹ وجود ندارد چرا که پایشی در این رابطه صورت نگرفته است، اما به گفته برخی از روانشناسان افزایش میزان مراجعین مختلف در سال دوم بروز پاندمی به وضوح نشان دهنده افزایش اختلالات سلامت روان بود. مهدی بیاتی رئیس روانشناس و رئیس سابق مرکز مشاوره جهاد دانشگاهی در گفت‌وگویی با سپید اظهار کرد: «ترس و اضطراب در اثر این بیماری بسیار زیاد شد. تا پیش از این برای درمان این اختلالات روانی عموما خروج از خانه و حضور در جمع پیشنهاد می‌شد، اما برای مقابله با کرونا توصیه به عدم خروج از خانه بود به همین دلیل در خانه ماندن استرس و اضطراب را بیشتر کرده و این یک آسیب بسیار جدی است.»

بیشتر بخوانید: علت بی قراری برخی افراد در خواب چیست؟

وی افزود: «بسیاری از خانواده‌ها به دلیل مرگ عزیزانشان داغدار شده و همین موضوع نیز آسیب‌های روانی را برای خانواده‌ها به دنبال داشته است. از سوی دیگر به دلیل نگرانی‌ها و ترس‌هایی که خانواده‌ها به کودکان داده‌اند آن‌ها نیز دچار مشکلاتی شده‌اند.»

وی افزود: «کلافگی، بی حوصلگی، پرخاشگری و درگیری با والدین در میان کودکان افزایش پیدا کرده است. در زمان‌های عادی برای درمان این اختلالات به والدین توصیه می‌کردیم با آرامش با کودک خود رفتار کنند و با آن‌ها گفتگو کنند، اما اکنون خانواده‌ها خود دچار بی حوصلگی شده و آستانه تحمل آن‌ها به شدت کاهش پیدا کرده است و همه این‌ها موجب می‌شود که وضعیت روانی خانواده‌ها به شدت نگران کننده باشد.»

بیاتی یادآور شد: «در حال حاضر این بیماری‌ها و اختلالات در همه مشاهده می‌کنیم، زنان و مردانی که نزد ما مراجعه می‌کنند این اختلالات را دارند. این اضطراب در زنان افزایش پیدا کرده است و حتی ماندن مردان در خانه نیز موجب افزایش تنش‌های خانوادگی شده است. در پی همین مشکلات افزایش مراجعات به دادگاه‌های خانواده برای طلاق رخ داده است.»

این گفته‌ها در حالی است که در اسفندماه سال گذشته سازمان جهانی بهداشت در هشداری اعلام کرد که نرخ شیوع اختلالات روانی در دوران کرونا نسبت به قبل از کرونا ۱۰ درصد افزایش یافته است. همزمان با این اعلام هشدار سازمان نظام روانشناسی نیز اعلام کرد: «پاندمی موجب ترس از بیماری، ترس از مرگ، بروز افکار منفی، ایجاد شایعات و ده‌ها پیامد دیگر شده که سلامت روان جامعه را مورد تهدید قرار داده است. اکنون سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده است که نرخ شیوع اختلالات روانی در دوران کرونا نسبت به قبل از کرونا ۱۰ درصد افزایش یافته است. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی قبل از کرونا نرخ اختلالات روانی در ایران را ۲۳.۸ درصد اعلام کرده بود با این آمار اکنون نرخ شیوع اختلالات روانی می‌تواند ۳۴.۵ درصد باشد.»

این سازمان همچنین اعلام کرده است: «متاسفانه بحران کرونا که همراه خود بحران‌های دیگری، چون بحران دانش، بحران زندگی دیجیتالی و بحران معیشت را داشته است، سلامت را در ابعاد مختلف تحت تاثیر قرار داده است و برای سلامت روان مشکلاتی ایجاد کرده است. اکنون بر اساس یافته‌های عینی و پژوهش‌های ملی و بین‌المللی مشکلات واختلالاتی، چون تنهایی، افسردگی، اضطراب، نگرانی، خشم، پرخاشگری، استرس، ترس، وسواس، نا ایمنی روانی، خودکشی و آسیب اجتماعی، چون اعتیاد، فرسودگی شغلی، مهاجرت، هویت ناپایدار مشهود است و همراه آن کاهش کیفیت زندگی، کاهش امید اجتماعی، کاهش نشاط اجتماعی، عدم آرامش روانی، رواج شایعات، کاهش سرمایه‌های اجتماعی، کاهش کارآمدی فردی، کاهش بهره‌وری ملی، کاهش اعتماد ملی و امنیت روان را در پی داشته است.»

ستاد ملی کرونا برای پسا کرونا برنامه‌ریزی کند

محمد حاتمی رئیس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره در گفتگو با سپید اظهار کرد: «افزایش اختلالات سلامت موجب شده سازمان جهانی بهداشت از کشور‌ها بخواهد که برای سلامت‌روان سرمایه‌گذاری کنند. در ایران تحقیقات و پژوهش‌ها ارتباط بین بحران کرونا و اختلالات روانی و آسیب‌های اجتماعی-روانی را ثابت کردند.»
وی تأکید کرد: «ستاد ملی کرونا باید برای پیشگیری از سونامی اختلالات روانی و آسیب‌های اجتماعی برنامه‌ریزی و اقدامات لازم انجام دهد در غیر این صورت هزینه این شرایط به مراتب بیشتر از دوران کرونا خواهد بود.»

وی یادآور شد: «پاندمی کرونا اثرات خود را گذاشته است و برای احیای اجتماعی جامعه ستاد ملی کرونا برنامه‌ای دارد و قرار است در قرارگاه عملیاتی کرونا همایشی در خصوص عوارض اجتماعی و روانی کرونا برگزار شود که در این قرارگاه تجربه نگاری روانشناسان ارائه می‌شود. این تجارب به سند تبدیل و بر اساس آن ستاد ملی کرونا تصمیماتی برای پسا کرونا اخذ خواهد کرد.»

وی افزود: «اختلالاتی مانند افسردگی و مسائل ارتباطی بین کودکان و نوجوانان بیش از گذشته افزایش پیدا کرده است. ستاد ملی کرونا باید اکنون تمرکز خود را بر روی سلامت روان جامعه بگذارد. این ستاد اکنون که کرونا فروکش کرده است باید به «ستاد عوارض اجتماعی روانی کرونا در دوران پسا کرونا» تبدیل شود. ما این موضوع را به ستاد ملی و وزیر بهداشت پیشنهاد داده‌ایم.»

حاتمی بیان کرد: «مردم نیاز به گفتگو و دارند، آن‌ها روز‌های سختی را تجربه کرده‌اند و باید با برنامه‌ریزی دقیقی تمامی نهاد‌های دولتی و سازمان‌های مردم نهاد را نیز درگیر کرد. باید این مرحله را مدیریت کرده و از آن عبور کنیم در غیر این صورت خسارت‌های بسیار زیادی در پیش است.»

تعرفه‌های روانشناسی و روانپزشکی

این گفته‌ها در حالی است که خدمات روانشناسی برای بسیاری از مردم بسیار گران تمام می‌شود به گونه‌ای که خدمات روانشناسی در حال حاضر تبدیل به یک خدمت لاکچری برای عموم تبدیل شده است. این در حالی است که همزمان تعرفه‌های روانشناسی و روانپزشکی نیز از سوی دولت ابلاغ شد. بر همین اساس تعرفه ویزیت روانپزشکان در بخش دولتی ۳۶ هزار و ۸۰۰ تومان و ویزیت فوق متخصص روانپزشکی در درمانگاه‌های دولتی ۴۳ هزار و ۸۰۰ تومان اعلام شد. ویزیت متخصص روانپزشکی عضو هیئت علمی دانشگاه ۶۲ هزار و ۵۶۰ تومان و ویزیت فوق تخصص روانپزشکی ۷۴ هزار و ۴۶۰ تومان ابلاغ شد. همچنین تعرفه ویزیت روانپزشکان در مراکز خیریه و موقوفه ۱۰۳ هزار تومان و ویزیت فوق متخصصان روانپزشکی ۱۲۲ هزار تومان تعیین شد.
همچنین تعرفه ویزیت روانشناسان دارای مدرک کارشناسی ارشد ۱۷۶ هزار تومان و روانشناسان دارای مدرک تخصصی نیز ۲۰۷ هزار تومان تعیین شده است.

حاتمی در رابطه با این تعرفه‌های مصوب اظهار کرد: «باید به تعرفه‌هایی که دولت اعلام کنیم، از سوی دیگر امیدواریم خدمات روانشناسی امسال تحت پوشش بیمه قرار بگیرد. موضوع پسا کرونا و عوارض اجتماعی آن بسیار مهم است و یکی از تمهیداتی که باید اندیشیده شود این است که بیمه‌های پایه را به خدمات روانشناسی وصل کنیم تا مردم از این خدمات استفاده کنند.»