مقابله با استرس‌های مادرانه بعد از وقوع حادثه برای کودک

جامعه ۲۴ توان جلورفتن نداشتم. همسرم بلافاصله بچه را درآغوش گرفت و او را از محیط دور کرد تا کمی حالش جا بیاید. همه چیز در یک لحظه اتفاق افتاده بود، یکی از بچه‌ها با پا به سینه پسر ۳ ساله ام کوبیده و او از بالای راه پله به پایین پرت شده بود. با گفتن یک یاحسین از جا پریدم، اما همانجا خشکم زد. ضربان قلبم انقدر بالا رفته بود که به سختی نفس می‌کشیدم. چندنفری به سمتم دویدند تا شاید بتوانند مرا از شوک حادثه دربیاورند. حال پسرم خوب بود و به غیر از چند اثر کبودی، مشکل دیگری نداشت، اما با این حال برای اطمینان خاطر او را نزد پزشک بردیم که او هم ما را از سلامت بچه مطمئن کرد. آن شب تا صبح بالای سرش نشستم. فردا و فردای ان روز هم تمام حواسم به او بود که مبادا مشکلی در سرش وجود داشته باشد. وسواس‌های مادرانه و اضطراب‌های بی پایان! انگار حال خراب من تمامی نداشت...

"مدیریت استرس". شاید این اصطلاح را بار‌ها و بار‌ها شنیده باشید، اما ندانید که چطور باید آن را در زندگی روزمره به کار ببندید، پس اگر از آن مادر‌های همیشه نکران هستید که با هرحادثه کوچک و بزرگی به راحتی خودشان را می‌بازند و حتی تا مدت‌ها به عواقب و یا تکرار دوباره ان حادثه فکر می‌کنند، حتما این گزارش را بخوانید. «سمیرا طاووسی» کارشناس ارشد روانشناسی و مشاوره نیز ما را همراهی می‌کند تا بهترین راهکار‌های رویارویی با چنین شرایطی را باهم بیاموزیم.

توکل؛ شاه کلید آرامش

خداوند در آیه ۱۱ سوره رعد می‌فرماید: «برای انسان مامورانی قرار داده ایم که پی در پی از پیش رو و پشت سر، او را از حوادث حفظ می‌کنند. " بعد از وقوع یک حادثه و در شرایطی که دستمان از همه جا کوتاه است، هیچ چیز جز امید به رحمت خداوند نمی‌تواند قلبمان را ارام کند، بنابراین هنگامی که برای فرزندتان، حادثه‌ای رخ می‌دهد، ضمن آنکه تمام اقدامات لازم را انجام می‌دهید، توکل داشته باشید و با اعتماد به خدا، همه چیز را به خودش واگذار کنید. شاید در آن شرایط خاص، کمی متزلزل شوید، اما به یاد بیاورید که اگر او نخواهد برگی از درخت نمی‌افتد. سمیرا طاووسی کارشناس روانشناسی نیز در این باره می‌گوید:" ما چیزی به نام هوش معنوی داریم که باعث می‌شود، آدم انعطاف پذیرتری در مواجه با چالش‌های زندگی باشیم و بتوانیم خودمان را ارام کنیم. به واقع وقتی به یک قدرت والا معتقد بوده و باور داریم که همه چیز دست ما نیست و خداوند تعیین کننده است، به آرامش خاصی خواهیم رسید. پس چقدر خوب است که توکل کنیم و از او کمک بخواهیم؛ انوقت است که به ارامش می‌رسیم و می‌توانیم با مشکلات، منطقی‌تر و درست‌تر برخورد کنیم.»

منفی بافی ممنوع

بعد از وقوع یک حادثه برای کودکتان، ممکن است با سیلی از افکار منفی مواجه شوید و با تصور عواقب حادثه، نتوانید منطقی فکر کنید، اما قطعا این افکار، نتیجه‌ای جز تزلزل روحی برایتان به همراه ندارد، بنابراین وقتی از سلامت فرزندتان مطمئن هستید، با جسارت تمام، افکار منفی را دور بریزید و منتظر عواقب بعدی حادثه نباشید. مثبت فکرکنید، فیلم طنز ببینید، با صدای بلند بخندید، با بچه‌ها بازی کنید و خلاصه از هر ترفندی برای رهایی از افکار منفی بهره بگیرید تا خاطره ان حادثه هرچه زودتر از ذهنتان پاک شود. سمیرا طاووسی، پیش بینی‌های غلط و اغراق آمیز را افکاری کاملا سمی می‌داند و نسبت به رهایی از این افکار تاکید بسیاری دارد. «هجوم افکار به ذهن، دست ما نیست، اما افتادن در تله افکار و غرق شدن در ان، دست خود ماست. ما نمی‌گوییم ذهنتان را منحرف کنید، چون تا وقتی موضوع در ذهن ما حل نشود، بازهم به ذهنمان حمله می‌کند، بنابراین درچنین شرایطی باید افکار منفی را به چالش بکشیم تا بتوانیم به کل از فکر ان حادثه خلاص شویم. مثلا عقبگردی به گذشته داشته باشیم و حادثه فعلی را با حوادث مشابه قبلی مقایسه کنیم. قطعا مشابه چنین حادثه‌ای قبلا هم، برای ما و اطرافیانمان پیش آمده و غالبا مشکلات جدی را متوجه کودک نکرده، پس حالا که حال فرزندمان خوب است، به موارد مثبت مشابه فکر کنیم تا افکار منفی، ارزش خود را از دست بدهند.»

خودتان را مقصر ندانید

«اینکه یک مادر فکر کند، خدای فرزندش است و می‌تواند از همه اتفاقات پیشگیری کند، دچار تفکری کاملا اشتباه شده است. یک مادر نباید پس از وقوع یک حادثه، مدام خودش را مقصر بداند و احساس کند مادر بی کفایتی است. این نوع تفکر جز اضطراب مداوم برای مادر، نتیجه‌ای دربرندارد و عملا کیفیت مادری را مختل می‌کند.» با توجه به نظرات این کارشناس، حواستان باشد که پس از وقوع حادثه، به جای انکه در نقش مادری ضعیف و تقصیرکار ظاهرشوید، اعتماد به نفس خود را حفظ کنید. به خود یادآوری کنید که به عنوان یک مادر، همیشه و در همه حال، مراقب فرزندتان بوده اید و وقوع یک حادثه، نمی‌تواند دلیلی بر بی کفایتی تان باشد؛ بسیاری از اتفاقات از دست ما خارج است و وقوع آن به تقدیر الهی برمی گردد، پس این مساله را فراموش نکنید و به جای دلسردی و ناامیدی، به عنوان یک مادر اینده نگر، دلایل وقوع حادثه را بادقت بررسی کنید تا از ان درس بگیرد و تاحد امکان مانع از وقوع اتفاقات مشابه بعدی شوید.

بیشتر بخوانید:  تباهی کودکان با رنج کودک مادری

اضطراب را با اذکار دور بزنید

از قدرت اذکار غافل نشوید، درست همانطور که می‌خوانیم، الا بذکرالله تطمئن القلوب (با یاد خدا دل‌ها ارام می‌گیرد)، از اذکار برای رسیدن به ارامش کمک بگیرید. اغلب ما با ذکر‌های آرامبخشی همچون صلوات، الله اکبر، لا اله الا الله، لاحول و لا قوه الا بالله العلی العظیم آشنا هستیم و می‌دانیم که هریک از این اذکار چقدر می‌توانند ما را به ارامش برسانند، اما علاوه بر این ها، بزرگان دین برای رسیدن به ارامش، اذکاری، چون حسبنا الله و نعم الوکیل (تنها خدا ما را کفایت می‌کند و او نیکو وکیل و کارساز است)، ذکر یونسیه: لا اله الا انت سبحانک انی کنت من الظالمین (معبودی جز تو نیست، منزهی تو، راستی که من از ستمکاران بودم)، ذکر استغفار، خواندن ایت الکرسی و سوره حمد را توصیه می‌کنند؛ بنابراین در مواقعی که اضطراب دست از سرتان برنمی دارند، وضو بگیرد، سجاده تان را پهن کرده و با خدای خودتان خلوت کنید. شما می‌توانید با خواندن نماز، آیاتی از قران و تکرار مداوم اذکار، استرس و افکار منفی را دور بزنید. مطئن باشید که نه تنها ذهنتان پاکسازی می‌شود، بلکه رفته رفته دلتان هم آرام می‌گیرد، زیرا مجموع این کار‌ها ایمان به خداوند را بیش از پیش در وجودتان تقویت کرده و این حس را به شما می‌دهد که تنها نیستید.

درد و دل کنید

اگر احساس می‌کنید که بعد از گذر از حادثه، هنوز بغض دارید و کلی حرف روی دلتان مانده، از کسانی که به ان‌ها اعتماد دارید، کمک بگیرید. این شرایط ممکن است برای هرکسی پیش بیاید، پس شماره نزدیکترین دوستتان را بگیرید و با او درد و دل کنید و بگذارید شما را دلداری بدهند. این کار حتما بار غصه شما را سبک می‌کند. نگران نباشید، حتی خداوند هم در قرآن به موضوع دلداری اشاره کرده است. مثلا زمانی که حضرت لوط از فساد و نافرمانی امتش به ستوه آمده و به شدت ناراحت بود، خداوند فرشتگانی را مامور کرد تا بر او وارد شده و حضرت لوط را دلداری دهند. اما بشنوید از کارشناس روانشناسی؛ «پیشنهاد ما این است که به ملاقات دوستانتان بروید. گاهی دوستان در همین ملاقات ها، مشاوره‌های بسیار خوبی به شما می‌دهند و نقش مهمی در تخلیه هیجانات شما ایفا می‌کنند. برای برخی افراد چنین ملاقات هایی، مهمترین راهکار برای رسیدن به ارامش است، پس اگر می‌دانید که با این روش به ارامش می‌رسید، خودتان را محدود نکنید و برای خود زمان بگذارید، زیرا شما به عنوان یک مادر و یک همسر، ستون خانواده هستید و اگر اوضاع روحی تان به هم ریخته باشد، سلامت روانی خانواده نیز به هم می‌ریزد، بنابراین به خودتان احترام بگذارید و با دیدار‌ها و درد و دل ها، ارامش را به خود و خانواده برگردانید.»

فرار از تفکرات منفی با مطالعه

وقتی می‌گوییم در چنین شرایطی مطالعه کنیم، منظورمان این نیست که گوشی هایمان را به دست بگیریم و در اینترنت دنبال حوادث مشابه انچه برای فرزندمان اتفاق افتاده، بگردیم و دنبال احتمالات و عوارض بعدی حادثه باشیم؛ وقتی پزشک از سلامت فرزندمان به ما اطمینان داده، مطالعه، اما و اگر‌های حادثه، نه تنها حال ما را بهتر نمی‌کند، بلکه چیز‌هایی را پیش رویمان قرار می‌دهد که بر تنش‌های ما می‌افزاید. به واقع، منظور از مطالعه، خواندن کتاب‌هایی است که آن‌ها را دوست داریم و به ما ارامش می‌دهند. حتی اگر کتابی دم دستتان ندارید، حالا به سراغ اینترنت بروید و با یک سرچ ساده، کتاب دلخواهتان را دانلود کنید. سمیرا طاووسی توصیه می‌کند: «کتاب‌های متنوع بخوانید. رمان، داستان عاشقانه و هرچیزی که می‌تواند شما را از فضایی که در آن قرار گرفته اید، جدا کرده و به دنیای دیگری ببرد. ما در بسیاری از موارد می‌بینیم که مادر‌ها به خصوص آن‌هایی که فرزند کوچک دارند، فقط یک طیف از کتاب‌ها یعنی کتاب‌های فرزندداری و فرزندپروری را مطالعه می‌کنند، درحالیکه یک مادر قرار نیست فقط از این نوع کتاب‌ها بخواند. مادر به انواع کتاب‌های دیگر هم نیاز دارد و نباید خود را تماما به فرزندش اختصاص دهد؛ زیرا این کار نتیجه‌ای جز فرسودگی و خستگی ذهنی به همراه ندارد.»

از خانه بیرون بزنید

حالا که حال فرزندتان خوب است و همه چیز به خیر گذشته، به جای آنکه در خانه بنشینید و با مرور اتفاقات روز حادثه، اوقات خود و دیگران را تلخ کنید، از خانه بیرون بزنید. یک پیاده روی ساده، رفتن به پارک، خرید یا مهمانی، فرقی نمی‌کند؛ فقط کافی است بدانید در آن لحظه چه چیزی حالتان را بهتر می‌کند. حتی می‌توانید یک پیک نیک تدارک ببینید و با خانواده به گردش بروید. برای آنکه بعد از حادثه‌ای که پشت سر گذاشته اید، امنیت خاطر بیشتری داشته باشید، از پدرو مادرتان بخواهید شما را همراهی کنند، قطعا حضور ان ها، حس ارامش را در شما تقویت خواهد کرد. مطمئن باشید بعد از آن همه تنش و استرس، همین که هوای تازه به سرتان بخورد، ذهنتان هم آرام می‌گیرد. " ما همیشه به مادر‌ها توصیه می‌کنیم که لیستی از حال خوب کن هایتان را داشته باشید تا در مواقع ناراحتی بتوانید به آن‌ها پناه ببرید. خیلی‌ها با طبیعت گردی حالشان بهتر می‌شود، خیلی‌ها با گوش دادن به موسیقی و ...، بنابراین بهتر است که مادر‌ها از همین حالا دست به کار شوند و به این فکر کنند که چه چیز‌هایی در هنگام بحران می‌تواند حالشان را خوب کند، انوقت است که در شرایط استرس و ناراحتی می‌توانند حال روحی و روانی خود را به بهترین نحو ممکن مدیریت کنند.»