ناتوانی از بیان احساسات از کجا نشأت می‌گیرد؟

جامعه۲۴ - شادی مکی: عواطف و احساسات مهم‌ترین بخش وجود انسان است، با وجود عواطف و احساسات است که می‌توانید درک خود از آنچه پیرامونتان رخ می‌دهد را تجزیه و تحلیل کرده و نسبت به آن واکنش نشان دهید و امیالتان را بیان کنید. احساساتی مانند هیجان، شادی و غم برای زندگی اجتماعی و فرد ما بسیار مهم بوده و باعث می‌شود درک عمیق‌تری از زندگی و رخداد‌های پیرامون‌مان داشته باشیم.

وجود عواطف همچنین باعث فهم بیشتر از هیجانات و عواطف دیگران شده و شرایطی را ایجاد می‌کند که رفتار مناسب و منطبق با هیجانات سایرین مانند، همدلی و حتی بروز خشم داشته باشیم. وجود احساسات از طرف دیگر باعث می‌شود که به تدریج بتوانیم خود را از چنگال احوال پریشان و احساسات بد رها کرده و انگیزه خود را برای ادامه زندگی حفظ کنیم.

الکسی تایمیا چیست؟

الکسی‌تایمیا (Alexithymia) یک ویژگی روان‌شناختی است که به دشواری در تشخیص، درک و بیان احساسات اشاره دارد. افراد مبتلا به این وضعیت معمولاً نمی‌توانند احساسات خود را به‌درستی توصیف کنند یا درک روشنی از هیجانات خود و دیگران داشته باشند. این موضوع باعث می‌شود که در روابط اجتماعی و عاطفی خود دچار مشکل شوند، زیرا ارتباطات بین فردی معمولاً بر پایه‌ی ابراز و درک احساسات است. این ویژگی می‌تواند در افراد مختلف شدت متفاوتی داشته باشد و در برخی ممکن است تنها به شکل خفیف ظاهر شود، در حالی که در برخی دیگر به حدی شدید باشد که بر کیفیت زندگی آن‌ها تأثیر بگذارد.  

افراد مبتلا به الکسی‌تایمیا اغلب احساسات خود را به‌صورت فیزیکی تجربه می‌کنند، به این معنی که به‌جای توصیف احساساتی مانند غم یا اضطراب، ممکن است از دردهای جسمانی، خستگی یا تنش عضلانی شکایت کنند. این موضوع می‌تواند باعث شود که آن‌ها به جای جستجوی حمایت عاطفی، به دنبال درمان‌های پزشکی برای مشکلات جسمانی خود باشند. همچنین، این افراد معمولاً در تخیل و خیال‌پردازی ضعیف هستند و دنیای درونی آن‌ها کمتر از حد معمول غنی است.  

مطالعات نشان داده‌اند که الکسی‌تایمیا می‌تواند با برخی مشکلات روان‌شناختی مانند افسردگی، اضطراب، و اختلالات خوردن مرتبط باشد. همچنین، این ویژگی در برخی از افراد مبتلا به اوتیسم و اختلالات استرس پس از سانحه نیز مشاهده شده است. علت دقیق الکسی‌تایمیا هنوز به‌طور کامل مشخص نیست، اما ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و تجربیات دوران کودکی می‌تواند در بروز آن نقش داشته باشد. برای مثال، افرادی که در محیط‌های خانوادگی سرد و بدون ابراز احساسات رشد کرده‌اند، ممکن است بیشتر در معرض این وضعیت قرار بگیرند.  

درمان الکسی‌تایمیا معمولاً شامل روان‌درمانی است که به فرد کمک می‌کند تا آگاهی بیشتری نسبت به احساسات خود پیدا کند. تکنیک‌هایی مانند درمان شناختی-رفتاری، ذهن‌آگاهی و هنر درمانی می‌توانند در بهبود این وضعیت مؤثر باشند. همچنین، تقویت مهارت‌های ارتباطی و یادگیری نحوه‌ی ابراز احساسات به‌تدریج می‌تواند به این افراد کمک کند تا روابط بهتری با دیگران برقرار کنند.

ویژگی‌های کوری احساسی یا الکسی تایمیا 

با این حال برخی افراد توانایی تشخیص و افتراق احساسات مختلف را از یکدیگر نداشته و نمی‌دانند هیجانات گوناگون چه ویژگی‌ها و تفاوت‌هایی با یکدیگر داشته و اصولا وجود هیجانات یا عوامل را تشخیص نمی‌دهند، این افراد به نوعی بیماری به نام کوری احساسی یا الکسی تایمیا مبتلا هستند.

این افراد به دلیل عدم درک یا ابراز کردن احساسات خود به انواع بیماری‌های روان‌تنی و روان‌پزشکی مانند افسردگی، اختلالات اضطرابی، سوءمصرف مواد، اختلالات خوردن، وسواس، سوءاستفاده‌های جنسی و حتی مشکلات گوارشی، فشار خون بالا، سرطان، روده تحریک پذیر و … مبتلا می‌شوند.

به گزارش جامعه ۲۴ برخی از متخصصان الکسی تایمیا را به معنی عدم فهم از عواطف خود و دیگران و ابراز نکردن عواطف مختلف توصیف می‌کنند؛ اما برخی دیگر معتقدند افراد مبتلا به کوری حسی نسبت به احساسات خود آگاهی دارند، اما توانایی تمایز و تفکیک میان هیجانات و احساسات مختلف خود را ندارند.

ابتدا این تصور می‌شد که مشکل این بیماران تنها مربوط به عدم توانایی در بیان احساسات در قالب کلمات و مربوط به مرحله زبانی در بیان احساسات است، اما با تحقیقات مختلفی که روی مغز انجام شد سرانجام دانشمندان به این نتیجه رسیدند که انواع مختلفی از بیماری کوری احساسی وجود دارد به این معنی که برخی از احساسات خود آگاهی داشته و در ابراز آن‌ها مشکل دارند، اما برخی دیگر ممکن است از ابتدا نسبت به احساسات خود آگاهی نداشته باشند.

همچنین دانشمندان معتقدند ابتلا به بیماری الکسی تایمیا به معنی نامهربانی و خودخواهی فرد نیست و لزوم از او فردی بدون قلب نمی‌سازد.

تاثیر رفتار والدین بر بروز کوری هیجانی

روان‌درمانی‌های مرسوم برای درمان این بیماران چندان موثر نیست. امروزه مطالعات نشان می‌دهد کوری احساسی ناشی از نارسایی در یادگیری ابراز هیجانات، در کودکی است. اگر والدین عواطف و احساسات خود را ابراز نکرده و درباره هیجانات خود و فرزندشان صحبت نکنند کودک تفکیک هیجانات یا نحوه ابراز آن را یاد نمی‌گیرد همچنین اگر پدر و مادر کودک را به دلیل بروز هیجاناتش سرزنش کنند او سرخورده شده و گاهی به این نتیجه می‌رسد که ابراز احساس و نشان دادن هیجان خطرناک بوده و مجازات و تنبیه را به دنبال دارد.

والدین سختگیری که ابراز احساسات برای فرزندشان را نشانه ضعف او تلقی کرده و در مواجهه با هیجانات و عواطف او بدرفتاری می‌کنند یا در مواردی احساسات خود را به او تحمیل می‌کنند. در چنی شرایط احساسات و هیجان‌های در حال تحول و شکل گیری کودک به رسمیت شناخته نشده و به درستی پرورش نمی‌یابند. چنین رفتار‌هایی از سوی والدین و سرکوب مداوم احساست در وی می‌تواند باعث ایجاد کوری عاطفی در کودک و در دوران بزرگسالی او شود.

همچنین در افرادی که در کودکی تحت آزار جنسی قرار گرفته یا خشونت‌ها و مشکلات شدید روحی را تجربه می‌کنند ریسک ابتلا به این بیماری بیشتر است.

بیشتر بخوانید: اختلال چند شخصیتی یا هویت تجزیه‌ای چه ویژگی‌هایی دارد؟

علائم اختلال کوری احساسی

محدودیت شدید در تخیل و رویا، تمایل برای توصیف جزئیات ناچیز در محیط زندگی که ربطی به مشکل اصلی بیمار ندارند، ناتوانی در بیان روشن احساسات، سرکوب کردن گریه و عاطفه نامتناسب اعمال ناگهانی و بدون اندیشه قبلی، وابستگی شدید به دیگران یا برعکس؛ اجتناب از دیگران و روابط ضعیف بین فرد، خاموشی احساسات از جمله علائم وجود این بیماری است.

داشتن چهره‌ای خشک و رسمی، فقر کلمات در زمان صحبت کردن، مشکل در راحت سخن گفتن، ظرفیت محدود برای همدلی و همفکری با دیگران، فقدان علائم عاطفی ناشی از احساسات در چهره مشک در یادآوری رویا‌ها و عصبانیت‌های نگهانی از دیگر مشخصات ابتلا به این بیماریست.

کوری هیجانی در مردان شایع‌تر است

به گزارش جامعه ۲۴ کوری احساسی برای بیمار شرایطی ایجاد می‌کند که باعث شدت گرفتن بیماری می‌شود. مطالعات نشان می‌دهند که شروع اختلال کوری احساسی در میان مردان و افراد با تحصیلات بالاتر شایع‌تر است. یکی از توضیحاتی که درباره چرایی شیوع بیشتر اختلال الکسی تایمیا در میان وجود دارد ضعف کلامی مردان نسبت به زنان است در نتیجه مردان در توصیف احساسات خود به صورت کلامی هم مشکلات بیشتری را نسبت به زنان تجربه می‌کنند. همچنین عاطفی بودن زنان باعث می‌شود که آن‌ها راحت‌تر عواطف خود را تشخیص داده و توصیف کنند.

همچنین مطالعات روانشناسی نشان می‌دهد چنانچه افراد مبتلا به اعتیاد، بیماری‌های روانی مانند اسکیزوفرنی یا افسردگی هستند به کوری احساسی نیز مبتلا شوند ریسک اقدام به خودکشی در آن‌ها به شدت افزایش می‌یابد.

درمان الکسی تایمیا

برای درمان کوری احساسی حتما باید از روان‌درمان‌گران کمک گرفت، درکنار این موضوع حمایت‌های خانواده نیز در تسهیل درمان موثر است. یکی از مهم‌ترین روش‌ها برای درمان این اختلال روان‌درمانی است. همچنین روان‌درمانگر به بیمار کمک می‌کند که شناخت وی از احساسات و عواطف خود و دیگران افزایش بیابد به این ترتیب میزان خودابرازی و ایجاد روابط همدلانه نیز در بیمار افزایش می‌یابد.

از طرف دیگر تغییر سبک زندگی و بازآموزی مهارت‌های اجتماعی و آموزش برقراری روابط موثر با دیگران می‌تواند به درمان کوری هیجانی کمک کند. گاهی اوقات تغییر سبک زندگی و آموزش مهارت‌های اجتماعی می‌تواند به درمان نارسایی هیجانی کمک کنند.

درمان‌گران برای افزایش آگاهی فرد نسبت به احساسات خود که اقداماتی نظیر یادداشت‌برداری روزانه، نکنیک‌های مراقبه و رسیدن به آرامش، مهارت‌آموزی و گروه‌درمانی را به بیمار پیشنهاد می‌کنند.

درمان کودکان مبتلا به کوری احساسی

برای درمان کودکان مبتلا به الکسی تایمیا، اما معمولا از شیوه بازی‌درمانی استفاده می‌شود، زیرا بازی علاوه براینکه برای کودک لذت‌بخش است باعث سازماندهی ذهن و ایجاد امنیت روانی در او می‌شود همچنین بازی معمولا از حرکات و رفتار‌هایی تشکیل شده که نمادی از چیزی است که در جهان واقعی می‌گذرد به همین دلیل هم به کودک کمک می‌کند، احساسات، نیازها، امیال و افکار خود را به صورت کارآمدتری در شرایط مختلف شناسایی کرده و نحوه ابراز آن را یاد بگیرد و در نهایت این ابراز احساسات را به عنوان یک مهارت شناسایی کند.

برای کودکان مبتلا به اختلال کوری احساسی بازی‌درمانی در قالب انفرادی و گروهی انجام می‌شود، در بازی انفرادی معمولا بازی‌درمانگر از طریق بازی با کلمات مرتبط با احساسات کمک می‌کند کودک احساسات خوشایند و ناخوشایند خود را شناسایی و در قالب کلمات توصیف کند تا به تدریج از طریق خودابرازی بهبود یابد.

در بازی گروهی، اما هدف آن است که کودک ضمن یادگیری مهارت ارتباط و اجتماعی با دیگران ویژگی‌های مثبت و منفی خود را به دنبال ارزیابی دیگران از او و دریافت بازخورد از آن‌ها شناخته و سعی در افزایش بهداشت روانی خود کند.

به گزارش جامعه ۲۴ اگر در جامعه یا در میان افراد پیرامونی‌تان با اشخاصی مواجه شدید که به شدت خشک و رسمی بوده و از ابراز احساسات پرهیز می‌کنند آگاه باشید که شاید این شخص مبتلا به بیماری کوری احساسی باشد و او را به عنوان فردی خودخواه یا سنگدل برچسب‌گذاری نکنیم.