آیین گل مالی لرستان، عزاداری با شهرت جهانی

جامعه ۲۴ ، مهدی توفیقی: با فرا رسیدن ماه محرم به خصوص روز عاشورا، مردم خطه لرستان عزاداری ماه محرم را با آیین گل مالی گرامی می‌دارند.

به گزارش جامعه ۲۴، البته این سبک از عزاداری در بین مردم لر مخصوص به محرم نیست و آن‌ها در فوت عزیزانشان یا تمام عزاداری‌های مذهبی این رسم را به جا می‌آورند.

علاقه به امام حسین(ع) و عزای او، باعث شده است که مردم لر سرما وگرما یا تابستان و زمستان برایشان معنی نداشته باشد و مردم این خطه از کشور هر سال مراسم سنتی گل‌ مالی را باشکوه هرچه تمام‌تر برگزار می‌کنند. آیین گل مالی مردم لرستان در روز عاشورا، شهرت جهانی دارد و در میان مراسم‌های مختلف مذهبی از جالب‌ترین و منحصر به فردترین سبک پیروی می‌کند.

تاریخچه آیین گل مالی در استان لرستان

آیین گل مالی قدمت طولانی دارد و نقطه آغاز آن را می‌توان به زمان نزاع هابیل و قابیل نسبت داد که به دستور خداوند، زمین را کنده و جسد برادرش را به خاک سپرد و با این اقدام جسم با خاک یکی می‌شود و به اصل خود بازمی گردد.

در زمان‌های گذشته پارچه سیاه کم بوده است و مردم تکه‌ای از دُور (سیاه چادر) را می‌بریدند و روی شانه خود می‌گذاشتند. پس از آن گل درست می‌کردند و بر روی شانه‌های خود می‌مالیدند با این منظور که جسم ما از خاک است و به خاک بازمی گردد.

پس از ورود دین اسلام به ایران، مردم خطه لرستان، مسلمان و شیعه می‌شوند. مردم لر در ایام محرم با برپایی خیمه و شبیه سازی واقعه عاشورا، داستان این واقعه تاریخی را روایت می‌کردند و همزمان با تعزیه خوانی، شانه‌های خود را گل مالی می‌کردند، پس از آن با روشن کردن آتش که نشانه پاکی و عاری از هرگونه آلودگی است، به چمری‌زدن و موه‌خانی می‌پرداختند.

آیین گل مالی مردم لر چگونه برگزار می شود؟

آیین گل مالی در بخش غربی ایران در ایام محرم و روز عاشورا در شهر‌های خرم آباد، کرمانشاه و ایلام انجام می‌شود. گل‌مالی در زبان محلی و لری با عنوان «خره گیری» تلفظ می‌شود که خره به‌معنای «گل» است.

رسم گل مالی در چند مرحله مختلف و به ترتیب انجام می‌شود. این آیین از روز هفتم محرم که نامش، روز تراش عباس است آغاز می‌شود و تا بعد از شام غریبان ادامه پیدا می‌کند.

در روز تراش عباس، مرد‌های لر به حمام رفته و سر و صورت خود را اصلاح می‌کنند و لباس‌های تمیز خود را می‌پوشند. در فاصله چند روز به روز عاشورا، تعدادی از مردم محلی به دنبال جمع آوری هیزم می‌روند و اهالی محل بسته به نذری که دارند، به آن‌ها هیزم می‌دهند.

همچنین شهرداری شهر، درختان خشک و آن‌ها که هیزم دارند را جمع آوری می‌کند و به هیئت‌های شهر می‌دهد. هیزم جمع آوری شده برای روز عاشورا و برپایی آتش استفاده می‌شود به منظور آن که مردمی که در گل غلت خورده اند با آتش خشک شوند و در فصل زمستان، سرما نخورند.

بیشتر بخوانید: بازار پرچم تهران ، بهترین مکان برای خرید وسایل هیئت کجاست؟

یک روز مانده به روز عاشورا، یعنی روز تاسوعا نوبت جمع آوری گل می‌رسد، برای این منظور، مردم حوضچه‌هایی به‌شکل مربع و دایره با آجر چینی در جلوی خیمه‌ها و تکیه‌های شهر درست می‌کنند، که خاک نرم را در آن ریخته و در روز عاشورا این خاک را با گلاب ترکیب می‌کنند.

همچنین دور تا دور این حوضچه‌ها را با گلاب تزئین می‌کنند و مردم در شب شام غریبان با روشن کردن شمع در این مکان‌ها به دنبال برآورده شدن حاجاتشان هستند.

آیین گل مالی روز عاشورا در خرم آباد

در صبح روز عاشورا تمام مردم لر از مرد و زن با هیئت‌های محلی به سمت حوضچه‌ها می‌روند و پس از گل‌ مالی خود، دور آتش درست کرده می‌ایستند تا بدن و لباس هایشان خشک شود، پس از آن با نوحه خوانی، سینه زنی می‌کنند.

زنان به یاد مصیبت حضرت زینب (س)، گل را به سر خود یا چادر خود می‌مالند و مرد‌ها به طور کامل لباس خود را در گل آغشته می‌کنند و با همان لباس، نماز ظهر عاشورا را می‌خوانند.

در این میان بعضی سر و صورت و چشم و برخی دیگر کتف و شانه خود را گل می‌زنند. بسیاری از مردم مانند زنان، کودکان و سالمندان که توانایی غلتیدن در حوضچه‌های گل را ندارند با ظروفی مقداری از گل را برداشته و به خانه‌های خود می‌برند و در آن جا سر و صورت خود را به گل آغشته می‌کنند.

برخی از مردم محلی باتوجه به اعتقاداتشان لباس‌های گلی جوانان خود را به منظور حفظ جان، مال و سلامتی آن‌ها تا سال بعد و عاشورا بعدی به همان نحو نگهداری می‌کنند.

به گزارش جامعه ۲۴، نکته جالب درخصوص آیین گل مالی این است که مردم این مراسم مذهبی را برای رفتگان و اهل قبور هم اجرا می‌کنند، آن‌ها با حضور در آرامستان‌ها بر روی سنگ‌های قبر و چهره‌های متوفا گل می‌پاشند و اعتقاد دارند با این کار شخص فوت شده با اینکه دیگر در این دنیا حضور ندارد، اما بازهم در عزاداری محرم شرکت می‌کند.

عزاداری محرم پس از انجام آیین گل مالی در هیئت‌های محلی و تیکه‌های شهر، ضمن سینه‌زنی و زنجیر‌زنی ادامه پیدا می‌کنند و تمام این تکیه‌ها و هیئت‌ها به سمت مرکز شهر حرکت می‌کنند، عزاداران حسینی در مسیر حرکت خود، در جلوی هر تکیه که می‌رسند، توقف کرده و عزاداری می‌کنند و دوباره با حرکت خود به سمت تکیه بعدی می‌روند تا در نهایت به مرکز شهر برسند.