جامعه ۲۴- مهدی توفیقی: عمارت مسعودیه تا چندین سال پیش ناشناس بود و هیچ کس، فکر آن را نمیکرد عمارت پشت میدان بهارستان و در شلوغی و هیاهوی خیابان جمهوری، پشت سردری با نام میراث فرهنگی، بنایی تاریخی با باغی بسیار بزرگ وجود داشته باشد.
باغ عمارت مسعودیه سبک باغهای ایرانی را دارد و عمارت آن به سبک معماری اروپایی طراحی و ساخته شده است.
به گزارش جامعه ۲۴، عمارت مسعودیه، متعلق به دوره قاجار، از جاذبههای گردشگری شهر تهران است و در طول حیات خود کاربریهای مختلفی داشته است.
عمارت مسعودیه، به دستور شخصی به نام مسعودمیرزا ساخته شده و علت نامگذاری آن هم، برگرفته از نام سازنده عمارت است. مسعود میرزا ملقب به ظلالسطان، فرزند بزرگ ناصرالدین شاه قاجار بود. همچنین عمارت مسعودیه به علت موقعیت استراتژیک خود در میدان بهارستان، شاهد وقایع بسیاری بوده است.
جاذبههای عمارت مسعودیه میدان بهارستان
عمارت مسعودیه یکی از زیباترین و ارزشمندترین بناهای تاریخی تهران است که در میدان بهارستان واقع شده و قدمت آن به دوره قاجار بازمیگردد. این عمارت در سال ۱۲۹۵ هجری قمری به دستور ظلالسلطان، پسر ناصرالدین شاه، ساخته شد و با معماری منحصربهفردش یکی از نمادهای باشکوه هنر و فرهنگ ایرانی به شمار میآید. در بدو ورود، جلوه باغ وسیع با درختان کهنسال و فضای سبز دلنشین، بازدیدکننده را به گذشتهای دور میبرد. طراحی چشمنواز و تلفیق کاشیکاریهای رنگارنگ، گچبریهای استادانه، پنجرههای مشبک با شیشههای رنگی و درهای چوبی منبتکاریشده از ویژگیهای برجسته این عمارت است. نمای بیرونی عمارت، تلفیقی از هنر ایرانی و اروپایی است که به سبک معماری قاجاری زیبایی خاصی بخشیده است. درون عمارت، تالارهای باشکوهی، چون تالار آینه، اتاقهای بزرگ با سقفهای بلند و نقاشیهای دیواری چشمنواز دیده میشود که هرکدام داستانی از تاریخ ایران در دل خود دارند. حوضخانه، کتابخانه، ایوانها و حیاطهای متعدد، همگی نشان از ذوق و سلیقه معماران دوره قاجار دارند. عمارت مسعودیه نهتنها بهعنوان اقامتگاه اشرافی ساخته شده بود، بلکه در دورههای مختلف تاریخی، کارکردهای مهمی، چون محل استقرار نخستین وزارت آموزشوپرورش و همچنین کتابخانه ملی را نیز داشته است. در طول جنبش مشروطه و سالهای پرالتهاب آن دوران، این عمارت نقشی تاریخی ایفا کرد و محلی برای تجمع آزادیخواهان و روشنفکران بود. امروزه بازدید از این عمارت فرصتی است برای لمس تاریخ، هنر و معماری اصیل ایرانی در دل تهران مدرن. نورگیرهای بزرگ، نقوش تزئینی و فضای دلنشین عمارت، آن را به یکی از جاذبههای اصلی گردشگری پایتخت تبدیل کرده است؛ جایی که میتوان در آن به آرامش رسید و در میان دیوارهای پرراز، صدای تاریخ را شنید.

عمارت مسعودیه تهران کجاست؟
عمارت تاریخی مسعودیه در بخش مرکزی شهر تهران واقع شده است، مکان دقیق عمارت در میدان بهارستان، ضلع جنوب غربی، خیابان اکباتان است.
برای بازدید از عمارت تاریخی مسعودیه، راه سادهای در پیش دارید. نخستین راه، استفاده از خط دو مترو تهران و ایستگاه ملت است، که پس از خروج از ایستگاه، در خیابان ملت به خیابان اکباتان بروید. درب اصلی و ورودی عمارت مسعودیه در این خیابان قرار دارد.
همچنین میتوانید در ایستگاه مترو بهارستان از قطار پیاده شده و به ضلع جنوب غربی میدان بهارستان بروید و در خیابان اکباتان به ورودی عمارت مسعودیه برسید؛ اما نسبت به راه نخست، مسیر طولانی تری را باید طی کنید.
همچنین میتوانید از اتوبوسهای شرکت واحد هم استفاده کنید، برای این منظور باید سوار اتوبوسهای خط میدان بهارستان-میدان جمهوری شوید.
تاریخچه عمارت مسعودیه تهران
آقا محمد خان قاجار، موسس سلسله قاجار در سال ۱۲۰۰ هجری قمری شهر تهران را پایتخت ایران اعلام کرد. از این مرحله بود که با ساخت کاخ، باغها، کوچهها و خیابانها شکل نوینی به شهر تهران بخشید.
فتحعلیشاه قاجار به عنوان اولین معمار تهران، باغ زیبای نگارستان را در محیط پیرامون تهران مرکز ساخت و پس از آن، از کاخ گلستان به باغ نگارستان نقل مکان کرد. این باغ و دو باغ دیگر (باغ سردار و باغ نظامیه) در بخش خارجی خندق شمالی تهران بنا شده اند. باغ نگارستان در سال ۱۲۲۲ هجری قمری به دستور فتحعلی شاه قاجار ساخته شد.
در بخش جنوب جلوخان باغ نگارستان، باغ نظامیه بنا شد. این باغ در ۱۲۹۰ هجری قمری توسط ظلالسلطان، فرزند ارشد ناصرالدین شاه قاجار خریداری شد و پس از آن، به دستور همین شخص، باغ و عمارت مسعودیه به آن اضافه شد.
باغ نظامیه برروی قطعه زمینی مربع شکل و محصور با دیوارهای بلند ساخته شده بود که در محل تلاقی محورها، بنای اصلی طراحی شده بود. مسعود میرزا، به تقلید از پدر، اقدام به ساخت بناهای باشکوه در تهران و محدوده ناصری و روستاهای اطراف آن کرد، که عمارت و باغ مسعودیه از زیباترین و مهمترین آنها است.
معماری عمارت مسعودیه میدان بهارستان
هنگام ورود به عمارت تاریخی مسعودیه، بر روی درب اصلی و ورودی، توضیحاتی در خصوص معماری و ارادت به ظلالسطان و همچنین سال تاسیس داده شده است.
«نود و پنج بنا گشت پس از الف و دویست ز قلی خان رضا چاکر ظلّ السلطان»
بر اساس شواهد و مستندات باقی مانده، عمارت مسعودیه، از دو بخش بیرونی و اندرونی ساخته شده است که امروزه از قسمت اندرونی آن اثری باقی نمانده است. قسمت بیرونی مجموعه فعلی، باغ عمارت تاریخی مسعودیه است که در این باغ بسیار زیبا، هفت عمارت وجود دارد، که توسط حیاطهایی به یکدیگر وصل شده اند.
بیشتر بخوانید:
در حیاط اصلی و از بخش سردر اصلی، یک محور مستقل کالسکهرو شروع میشود و تا حیاط مقابل دیوانخانه امتداد دارد. باغ به وسیله ستونهای بلند آجری و نردههای چوبی، به دو بخش غربی و شرقی تفکیک شده است که در حال حاضر نردهها برداشته شده اند.
حیاط مقابل دیوانخانه دارای یک حوض گرد و مدور است که در دوره سلسله قاجار به شعاع حدود دو متر گرداگرد آن با آجر فرش شده بود و برای گذاشتن گل در دور تا دور آن از شعاع حوض بهره میبردند.

محوطه باغ عمارت مسعودیه
به گزارش جامعه ۲۴، در ابتدا مساحت کل عمارت مسعودیه، حدود ۴۰ هزار متر بوده است، اما تغییرات و تصرفات صورت گرفته از مساحت باغ به شدت کاسته، تا حدی که مساحت باغ به دو هزار متر رسیده است. سردر کالسکهروی مجموعه تاریخی مسعودیه در نوع خود از جذابترین ابنیه مجموعه است؛ نه فقط برای تزئینات منحصر به فرد آن، بلکه به علت معماری هوشمندانه آن در تغییر زاویه محور باغ، به نسبت خیابان بسیار جذاب و دیدنی است.
به محض ورود به باغ مسعودیه، آنچه بسیار جذاب و دیدنی است عمارت دیوان خانه و حوض آب روبهروی آن است که بهواسطه خیابانی سنگفرش به طول حدود ۱۳۴ متر و رج درختان بلند کاج به ورودی متصل میشود. درختان این خیابان در گذشته چنار بوده اند، اما امروزه با تغییر کاربری، یک بنای آجری یک طبقه در سمت راست، دو بنای آجری سه طبقه در سمت چپ و یک بنای یک طبقه دیگر در همین سمت بنا شده است.
اگر قصد بازید از عمارت مسعودیه را دارید، همه روزه به غیر از روزهای سوگواری، بین ساعات ۸ تا ۱۶ میتوانید از عمارت تاریخی مسعودیه بازدید به عمل آورید.