کمبود معلم چالش جدى آموزش‌ و‌ پرورش

جامعه ۲۴- فردا اول مهر است و شنبه سال تحصیلی جدید آغاز میشود. یکى از نگرانى هاى اصلى این سال تحصیلى کمبود معلم است. گرچه موضوع کمبود معلم مسئله تازه‌ای نیست و در سال‌های اخیر مسئولان و کارشناسان زیادی در این رابطه هشدار داده‌اند.

۲۶۰ هزار معلم کم داریم

آمار‌های مختلفى در رابطه با کمبود معلم منتشر شده است. به گفته احمدحسین فلاحی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، آماری که از سوی آموزش و پرورش برای موضوع کمبود معلم ارائه می‌شود متفاوت از آن چیزی که است که ما در واقعیت می‌بینیم. آنطور که او مى گوید، کمبود معلم در آموزش و پرورش از ۲۳۰ تا ۲۶۰ هزار نفر است.

استفاده از دانشجو-معلمان در سیستم آموزشی

طبق آمارها، امسال حداقل ۲۵۰ هزار معلم بازنشسته می‌شوند. این یعنی در خوشبینانه‌ترین حالت ۲۵۰ هزار نفر از با تجربه‎ترین معلمان آموزش و پرورش از چرخه آموزش خالی می‌شوند و نکته اصلی این است که جایگزینی برای آن‌ها وجود ندارد. حالا آموزش و پرورش برای جبران این موضوع از دانشجو معلمانی که هنوز دوره کارورزی خود را به پایان نرسانده‌اند، استفاده می‌کند.

حل موقت یک مشکل بزرگ

کمبود معلمان مسئله امروز و دیروز نیست و همیشه در سیستم آموزشی وجود داشته؛ با این حال آموزش و پرورش در سال‌های اخیر فکرى براى چالشى که قرار است با آن مواجه شود نکرده. تقریبا از سال تحصیلی ۸۹-۹۰ معضل کمبود معلم برای مدیران و مسولان نمایان شد. یک محاسبه ساده مشخص می‌کرد که بین سال‌های ۹۷ تا ۱۴۰۲ بخش زیادی از معلمان بازنشست می‌شوند و با جایگزینی نیرو‌های جدید بخشی از این مشکل حل خواهد شد، اما آموزش و پرورش با به کارگیری نیرو‌های پیمانی و حق التدریسی توانست به صورت موقت مشکل کمبود معلم را رفع کند.

نبود معلمان باسواد احساس می‌شود

در همین رابطه، فروغ تیموریان، کارشناس آموزشی مى گوید: کمبود نیرو مخصوصا در مقطع ابتدایی بسیار به چشم می‌آید. به دلیل تخصصی شدن برخی پایه‌ها از جمله پایه ششم و دوره اول و دوم دبیرستان، نیاز به آموزگاران باسواد بیش از پیش احساس می‌شود. اگر آموزش و پرورش زودتر ورودی‌های فرهنگیان را کنترل و نیرو‌های بیشتری جذب می‌کرد شرایط متفاوت می‌شد.

ملاک تبحر است نه فارغ‌التحصیلی از دانشگاه

به گفته او قبلا دوره‌های تربیت معلم دو ساله بود و افراد بعد از ۲ سال آموزش معلمی، وارد مدارس می‌شدند. اما هم اکنون این دوره‌ها ۴ ساله شده و آموزش و پرورش با این روش با کمبود شدید معلم مواجه شده است. از طرفی آموزش و پرورش با این تفکر که معلمان باید از فارغ‌التحصیل دانشگاه فرهنگیان باشند، از نیرو‌های فارغ التحصیل شده از دانشگاه‌های معتبر دیگر استفاده نمی‌کند. به نظر من این کار اشتباه است چرا که ما نیرو‌های آزادی داریم که در تدریس توانمندی و تخصص توانایی بیشتری دارند.

بیشتر بخوانید:  نگرانی از افت کیفیت آموزشی در کشور

بازنشستگی پیش از موعد بلای جان آموزش و پرورش

آنطور که تیموریان می‌گوید: یکی از اشتباهات بزرگ آموزش و پرورش موافقت با بازنشستگی پیش از موعد معلمان بود. حالا با این چالشی که آموزش و پرورش مواجه شده مجبور است از نیرو‌هایی که تخصص چندانی در اداره کلاس ندارد استفاده کند. از سوی دیگر، با توجه به اینکه حجم دانش آموزان ما از ۱۲ میلیون به ۱۶ میلیون نفر رسیده، معلمان حاضر در سیستم آموزشی جوابگوی این تعداد از دانش آموزان نیست.

معلمان بازنشسته بی‌‎انگیزه شده‌اند

تیموریان در بخش دیگری از صحبت‌هایش اظهار مى کند: کمبود معلم باعث شده کلاس‌هایی با ۴۰ دانش‌آموز و یا حتی بیشتر داشته باشیم. کنترل و تدریس در کلاس‌هایی با این تعداد دانش آموز برای معلم سخت است و در نتیجه از کیفیت آموزش‌ها کم می‌کند. از سوی دیگر باید بدانیم که دانش‌آموزان جدید مخصوصا در دوره دبیرستان بسیار پویا، فعال و آگاه هستند و به معلم‌های به‌روز، با سواد و با تخصص علمی نیاز دارند که معلمان بازنشسته از عهده آموزش آن‌ها بر نمی‌آیند چرا که انگیزه پایینی برای کار و تدریس دارند.

معضل آینده آموزش و پرورش، مازاد معلم

چند وقت پیش، وزیر آموزش و پرورش در سخنرانی گفته بود که تا سال ۱۴۰۵ کمبود معلم داریم، اما از سال ۱۴۰۵، چون با کمبود دانش‌آموز مواجه می‌شویم و این کمبود نیرو جبران می‌شود، تا جاییکه دوباره مازاد معلم داریم. تیموریان مى گوید:اگر اینطور که وزیر گفته در سال ۱۴۰۳ تا ۱۴۰۵ با حجم زیادی از معلم‌ها مواجه می‌شویم از حالا و قبل از اینکه این اتفاق رخ دهد آموزش و پرورش باید تمهیداتی اتخاذ کند. ساده‌ترین آن این است که از ورودی دانشگاه فرهنگیان کم شود.