معرفی جاذبه‌های بازار تاریخی اردبیل

جامعه ۲۴ ، مهدی توفیقی: مجموعه باستانی و تاریخی بازار سرپوشیده شهر اردبیل، در مرکز شهر و در دو طرف خیابان امام خمینی(ره) واقع شده است. این بازار از سمت شمال به میدان امام حسین(ع) یا تازه میدان، از جنوب به خیابان‌های آیت الله طالقانی، بلوار آیت الله مروج اردبیلی و میدان فجر، از شرق به خیابان آیت الله کاشانی و از غرب نیز به خیابان ناصرلی صوفی ختم می‌شود.

آدرس: استان اردبیل، اردبیل، خیابان امام خمینی

تاریخچه بازار بزرگ و سرپوشیده شهر اردبیل

به گزارش جامعه ۲۴، بازار سرپوشیده و بزرگ اردبیل یکی از جاذبه‌های دیدنی اردبیل به شمار می‌رود، که قدمت آن احتمالا به قرن‌های هفتم و هشتم هجری قمری و حتی قدیمی‌تر باز می‌گردد. در برخی از شواهد و منابع، به خصوص آثار مقدسی و اصطخری در قرن چهارم هجری قمری، نام این بازار ذکر شده است، که آن را به‌شکل صلیبی توصیف کرده‌اند و به حضور مسجدی در مرکز آن اشاره شده است.

بازار سرپوشیده و بزرگ شهر اردبیل در قرون هفتم و هشتم هجری قمری، بسیار پر رونق بوده است، اما رونق اصلی آن مربوط به دوره سلسله صفویه است. با توجه به آنکه اردبیل محل سکونت صاحب منصبان و فرمانداری‌های دولت صفوی بوده است، مرکز دینی و همچنین جایگاه مقابر شیخ صفی‌الدین اردبیلی و دیگر گذشتگان سلاطین صفوی بود، به همین سبب شهر اردبیل و بازار بزرگ آن از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.

در زمان حکومت شاه طهماسب اول، بازار‌های اردبیل رونق بسیار زیادی داشتند که می‌توان به بازار بقالان، قصابان، کرباس‌فروشان، سراجان، خراطان، قیصریه و ده‌ها سرای دیگر اشاره کرد.

در زمان سلسله صفوی و براساس شواهد و روایات تاریخی، مجموعه بقعه شیخ صفی‌الدین اردبیلی موقوفات بسیاری از جمله خانه‌های اطراف بقعه، مغازه‌ها، حمام و همچنین بازار اردبیل را داشته است. درآمد حاصل از این موقوفات، صرف امور خیریه و رسیدگی به نیازمندان در سطح شهر اردبیل می‌شده است، که می‌توان به رسیدگی به مردم فقیر شهر و مشکلات افراد مستضعف اشاره کرد.

معماری بازار سرپوشیده و بزرگ شهر اردبیل

بازار سرپوشیده شهر اردبیل، امروزه آثاری تاریخی از دوران صفویه و قاجار را در خود جای داده است و بخش‌های مختلفی، چون راسته‌ها، تیمچه‌ها، سراها، مسجد و گرمابه دارد. در داخل بازار بزرگ اردبیل مسجد جامع و مسجد اعظم قرار دارند.

بازار بقالان، خراطان، قصابان، قیصریه، سراجان، چاقوفروشان، کلاه‌دوزان، راسته اصلی بازار، راسته پیر عبدالملک، راسته غلامان، راسته کفاشان، راسته قیصریه، سراجان، پنبه‌فروشان، بازار زرگران، مسگران، چاقوسازان، آهنگران، سرای خشکبار (حاجی میرزا)، سرای نو یا زنجیرلو، سرای گلشن، سرای وکیل، سرای حاج احمد، سرای مجیدیه، سرای امام جمعه، سرای حاج شکر، سرای دوگچی و تیمچه زنجیرلی قسمت‌های مختلف این بازار را تشکیل می‌دهند.

سرای خشکبار بازار سرپوشیده اردبیل از دو بازار مجزا به صورت موازی تشکیل شده است، که هر دو بر راسته بازار عمودند و هرکدام دارای پنج دهانه و ۵۱ مغازه هستند. همچنین سرای گلشن دو سرا و یک بازارچه دارد که در مقابل سرای زنجیرلی واقع شده‌اند و به راسته بازار و راسته پیر عبدالملک مربوط می‌شوند.

از مهم‌ترین بخش‌های دیگر بازار بزرگ اردبیل می‌توان به چهار سوق یا بازار بزرگ قیصریه اشاره کرد. این بخش مدور شکل است و گنبد ساده و بلندی دارد که چشم اندازی داخلی بازار را بسیار دیدنی کرده است.

بیشتر بخوانید:  معرفی جاذبه‌های موزه قصر آیینه شهر یزد

به گزارش جامعه ۲۴، بازار اردبیل با طاق‌های جناغی و گنبد‌های ساده پوشش یافته و عرض طاق‌نمای مغازه‌ها به‌طور متوسط سه متر و قطر پایه‌های طاق‌ها حدود ۸۰ سانتی‌متر است. منبع نور یا روشنایی که در این بازار سرپوشیده وجود دارد، از طریق روزنه‌های تعبیه شده در پوشش‌های گنبدی تأمین می‌شود.

بر سر بازارچه شمال شرقی، سنگ‌نبشته یا کتیبه‌ای به چشم می‌خورد که به‌علت فرسودگی امکان قرائت آن وجود ندارد. این کتیبه حاوی نام موسس و بانی و زمان ساخت این بازار سرپوشیده است.

در نیم قرن گذشته بخش عمده بازار سرپوشیده شهر اردبیل تخریب شده است و ارتباط بعضی از بخش‌های آن با مرکز بازار از بین رفته است؛ به گونه‌ای که امروزه این بازار بزرگ در مرکز شهر و در طرفین خیابان امام خمینی واقع شده است و بازدیدکنندگان به وضوح می‌توانند جدایی بازار طلافروشان را از بازار قیصریه فعلی مشاهده کنند.

به منظور حفظ بافت تاریخی، این بازار سرپوشیده در سال ۱۳۶۴ به طور کامل باسازی شد و نام آن با شماره ۱۶۹۰ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید.

نکاتی درباره بازدید از بازار سرپوشیده شهر اردبیل

- ساعت بازدید: شنبه تا پنجشنبه از ۱۰ تا ۲۱ و جمعه‌ها از ۱۰ تا ۱۸
- بازدید از این بازار رایگان است.