معانی علائم اختصاری برگه آزمایش خون

جامعه ۲۴- در برگه آزمایش خون، علائم اختصاری به پارامتر‌های مختلف خون و بدن اشاره دارند. در زیر مهم‌ترین موارد همراه با توضیح مختصر آورده شده است:

آزمایشات شمارش کامل خون (CBC)

۱. WBC (White Blood Cells): تعداد گلبول‌های سفید خون. نشان‌دهنده وضعیت سیستم ایمنی است.
۲. RBC (Red Blood Cells): تعداد گلبول‌های قرمز خون. وظیفه حمل اکسیژن را بر عهده دارند.
۳. Hgb یا Hb (Hemoglobin): میزان هموگلوبین. نشان‌دهنده ظرفیت حمل اکسیژن خون است.
۴. Hct (Hematocrit): درصد حجم خون که توسط گلبول‌های قرمز اشغال شده است.
۵. MCV (Mean Corpuscular Volume): میانگین حجم هر گلبول قرمز. می‌تواند کم‌خونی را مشخص کند.
۶. MCH (Mean Corpuscular Hemoglobin): میانگین میزان هموگلوبین در هر گلبول قرمز.
۷. MCHC (Mean Corpuscular Hemoglobin Concentration): میانگین غلظت هموگلوبین در گلبول‌های قرمز.
۸. Platelets: تعداد پلاکت‌ها که در لخته شدن خون نقش دارند.

آزمایشات عملکرد کبد

۱. ALT (Alanine Aminotransferase): آنزیم کبدی که افزایش آن نشان‌دهنده آسیب کبدی است.
۲. AST (Aspartate Aminotransferase): آنزیم کبدی و قلبی که در آسیب‌های این اندام‌ها افزایش می‌یابد.
۳. ALP (Alkaline Phosphatase): آنزیمی که در اختلالات کبدی و استخوانی افزایش می‌یابد.
۴. Bilirubin: نشان‌دهنده سلامت کبد و وضعیت زردی است.

آزمایشات عملکرد کلیه

۱. BUN (Blood Urea Nitrogen): میزان نیتروژن اوره خون. نشان‌دهنده عملکرد کلیه است.
۲. Creatinine: سطح کراتینین خون که به عملکرد کلیه‌ها مربوط می‌شود.
۳. eGFR (Estimated Glomerular Filtration Rate): میزان تصفیه گلومرولی کلیه‌ها.

آزمایشات چربی‌های خون (Lipid Profile)

۱. Cholesterol: میزان کل کلسترول خون.
۲. HDL (High-Density Lipoprotein): کلسترول خوب.
۳. LDL (Low-Density Lipoprotein): کلسترول بد.
۴. Triglycerides: سطح تری‌گلیسیرید خون.

آزمایشات قند خون

۱. FBS (Fasting Blood Sugar): قند خون ناشتا.
۲. HbA۱c: میانگین قند خون در ۲-۳ ماه گذشته.
۳. OGTT (Oral Glucose Tolerance Test): تست تحمل گلوکز برای بررسی دیابت.

آزمایشات شاخص‌های التهاب

۱. CRP (C-Reactive Protein): پروتئین واکنشی C که در التهاب‌ها افزایش می‌یابد.
۲. ESR (Erythrocyte Sedimentation Rate): سرعت ته‌نشین شدن گلبول‌های قرمز، نشانه التهاب.

کم خونی به کدام علامت اشاره دارد؟

کم‌خونی (آنمی) بیشتر به نتایج چند شاخص در آزمایش CBC (شمارش کامل خون) بستگی دارد. مهم‌ترین علائمی که به کم‌خونی اشاره دارند عبارتند از:

۱. Hgb یا Hb (هموگلوبین):
سطح پایین هموگلوبین نشانه اصلی کم‌خونی است. مقدار طبیعی هموگلوبین بسته به جنسیت و سن متفاوت است:
مردان: ۱۳.۵–۱۷.۵ گرم در دسی‌لیتر
زنان: ۱۲.۰–۱۵.۵ گرم در دسی‌لیتر
کودکان: ۱۱–۱۳ گرم در دسی‌لیتر

بیشتر بخوانید: تشخیص زوال عقل با آزمایش خون

۲. Hct (هماتوکریت):
درصد حجم خون که توسط گلبول‌های قرمز اشغال شده است. مقادیر پایین هماتوکریت می‌تواند نشان‌دهنده کم‌خونی باشد. مقدار طبیعی:
مردان: ۳۸–۵۰%
زنان: ۳۴–۴۴%

۳. RBC (تعداد گلبول‌های قرمز):
تعداد کم گلبول‌های قرمز ممکن است نشان‌دهنده کم‌خونی باشد. مقدار طبیعی:
مردان: ۴.۷–۶.۱ میلیون در هر میکرولیتر
زنان: ۴.۲–۵.۴ میلیون در هر میکرولیتر

۴. MCV (حجم متوسط گلبول قرمز):
این شاخص نوع کم‌خونی را مشخص می‌کند:
کم‌خونی ماکروسیتیک (MCV بالا): مانند کم‌خونی ناشی از کمبود ویتامین B۱۲ یا اسید فولیک.
کم‌خونی میکروسیتیک (MCV پایین): مانند کم‌خونی ناشی از فقر آهن.

۵. MCH و MCHC:
این شاخص‌ها میزان هموگلوبین در گلبول‌های قرمز را نشان می‌دهند. کاهش آن‌ها ممکن است نشان‌دهنده کم‌خونی فقر آهن باشد.

علائم کم خونی

اگر مشکوک به کم‌خونی هستید، ترکیب این پارامتر‌ها به پزشک کمک می‌کند تا نوع و شدت کم‌خونی را تشخیص دهد.
کمبود هرکدام از این شاخص‌ها در آزمایش خون می‌تواند نشانه یک بیماری یا مشکل خاص باشد و علائم متفاوتی ایجاد کند.
در ادامه تأثیر کمبود هر شاخص و علائم مربوط به آن توضیح داده شده است:

۱. کمبود هموگلوبین (Hb یا Hgb):
نشان‌دهنده کم‌خونی است که می‌تواند ناشی از فقر آهن، کمبود ویتامین B۱۲، یا خونریزی باشد.
علائم:
ضعف و خستگی
رنگ‌پریدگی پوست و مخاط
تنگی نفس
سرگیجه
سردرد
ضربان قلب تند یا نامنظم

۲. کمبود گلبول‌های قرمز (RBC):
کاهش تعداد گلبول‌های قرمز معمولاً با کم‌خونی مرتبط است.
علائم:
کاهش توانایی بدن در انتقال اکسیژن
کاهش استقامت بدن
سردی دست‌ها و پا‌ها
کاهش تمرکز

۳. کاهش هماتوکریت (Hct):
می‌تواند ناشی از کم‌خونی، خونریزی، یا کم‌آبی بدن باشد.
علائم:
خستگی مفرط
کاهش فشار خون
سرگیجه
احساس ضعف

۴. کاهش حجم متوسط گلبول قرمز (MCV):
نشان‌دهنده کم‌خونی میکروسیتیک است (مانند فقر آهن).
علائم:
ضعف
خستگی
تنگی نفس
ناخن‌های شکننده یا تغییر شکل یافته (ناخن قاشقی)

۵. کاهش MCH و MCHC:
نشان‌دهنده کاهش هموگلوبین داخل گلبول‌های قرمز است که اغلب به کم‌خونی هیپوکرومیک (مانند فقر آهن) مرتبط است.
علائم:
رنگ‌پریدگی گلبول‌های قرمز در آزمایش
ضعف و خستگی
سردرد
ریزش مو

۶. کاهش پلاکت‌ها (Platelets):
می‌تواند نشانه اختلالات انعقادی مانند ترومبوسیتوپنی باشد.
علائم:
کبودی‌های غیرمعمول
خونریزی مکرر از لثه‌ها یا بینی
خونریزی طولانی مدت زخم‌ها
وجود نقاط قرمز کوچک روی پوست

۷. کاهش گلبول‌های سفید (WBC):
نشان‌دهنده ضعف سیستم ایمنی و افزایش احتمال عفونت‌ها است.
علائم:
تب‌های مکرر
عفونت‌های طولانی‌مدت یا شدید
خستگی مزمن
التهاب در بدن

۸. کاهش هموگلوبین و حجم گلبول‌ها (MCV و Hb):
نشان‌دهنده کمبود آهن، اسید فولیک یا ویتامین B۱۲ است.
علائم خاص کمبود B۱۲ یا اسید فولیک:
بی‌حسی و گزگز در دست‌ها و پا‌ها
مشکلات حافظه
زبان متورم و قرمز
افسردگی و تحریک‌پذیری

اگر علائمی دارید که با این موارد مرتبط است، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا با آزمایش دقیق‌تر، علت اصلی شناسایی و درمان شود.