راه‌های پیشگیری از ابتلا به دیابت

جامعه ۲۴- انسولین هورمونی است که توسط پانکراس تولید می‌شود و نقش اصلی آن تنظیم سطح قند خون است. این هورمون کمک می‌کند تا گلوکز از خون به سلول‌ها منتقل شده و به عنوان منبع انرژی استفاده شود.

انسولین یک هورمون پپتیدی است که در سلول‌های بتا پانکراس تولید می‌شود. این هورمون به تنظیم متابولیسم قند، چربی و پروتئین در بدن کمک می‌کند. نقش اصلی انسولین در تنظیم سطح قند خون است. وقتی که غذا می‌خوریم، سطح گلوکز (قند) خون افزایش می‌یابد. در این زمان، پانکراس انسولین ترشح می‌کند تا گلوکز را به داخل سلول‌ها منتقل کند، جایی که می‌تواند به عنوان انرژی مصرف یا در کبد به شکل گلیکوژن ذخیره شود.

انسولین همچنین از تجزیه چربی و پروتئین‌ها جلوگیری می‌کند و باعث می‌شود که بدن به جای استفاده از این مواد، گلوکز را برای تولید انرژی انتخاب کند. در افرادی که دیابت نوع ۱ یا نوع ۲ دارند، بدن یا قادر به تولید انسولین کافی نیست یا نمی‌تواند به طور مؤثر از آن استفاده کند، که موجب افزایش سطح قند خون و مشکلات سلامتی می‌شود.

انواع دیابت

دیابت نوع ۱ و نوع ۲ هر دو اختلالات متابولیک هستند که به دلیل مشکلات در تنظیم قند خون ایجاد می‌شوند، اما علت‌ها و نحوه بروز آن‌ها متفاوت است:

۱. دیابت نوع ۱: در این نوع، سیستم ایمنی بدن به اشتباه سلول‌های بتای پانکراس که مسئول تولید انسولین هستند، مورد حمله قرار می‌دهد و از بین می‌برد. به این ترتیب، بدن دیگر قادر به تولید انسولین نیست. دیابت نوع ۱ معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی بروز می‌کند و مبتلایان به آن نیاز به تزریق انسولین برای کنترل قند خون دارند.

۲. دیابت نوع ۲: در این نوع، بدن یا به اندازه کافی انسولین تولید نمی‌کند یا سلول‌ها نسبت به انسولین مقاوم می‌شوند و نمی‌توانند به درستی از آن استفاده کنند. دیابت نوع ۲ بیشتر در بزرگسالان مشاهده می‌شود و عوامل خطر مانند چاقی، کم‌تحرکی، و سابقه خانوادگی می‌توانند به بروز آن کمک کنند. درمان دیابت نوع ۲ معمولاً شامل تغییرات در سبک زندگی (مانند رژیم غذایی و ورزش) و در برخی موارد دارو‌ها یا تزریق انسولین است.

در نتیجه پرخوری چه اتفاقی می‌افتد که انسولین ترشح نمی‌کند؟

پرخوری مداوم، به ویژه مصرف غذا‌های پرکربوهیدرات و قند‌های ساده، می‌تواند منجر به افزایش مداوم سطح قند خون شود. در این شرایط، پانکراس مجبور می‌شود انسولین بیشتری ترشح کند تا سطح قند خون را کنترل کند. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند، سلول‌های بدن ممکن است نسبت به انسولین مقاوم شوند، به معنای اینکه انسولین دیگر نمی‌تواند به‌طور مؤثر قند را به داخل سلول‌ها منتقل کند. این پدیده به نام "مقاومت به انسولین" شناخته می‌شود.

بیشتر بخوانید: فواید قند استویا/ آیا دیابتی‌ها می‌توانند بدون دغدغه قند مصرف کنند؟

با افزایش مقاومت به انسولین، پانکراس برای جبران این مشکل مجبور به تولید بیشتر انسولین می‌شود. اما در نهایت، پانکراس نمی‌تواند به اندازه کافی انسولین تولید کند و سطح قند خون بالا می‌ماند، که این می‌تواند به دیابت نوع ۲ منجر شود. بنابراین، پرخوری طولانی‌مدت می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را افزایش دهد.

مهمترین خوراکی‌ها در ابتلا به دیابت

مواد خوراکی که بیشترین تأثیر را در ابتلا به دیابت دارند، عموماً غذا‌های حاوی قند‌های ساده و کربوهیدرات‌های تصفیه‌شده هستند. برخی از این مواد عبارتند از:

۱. شکر و مواد شیرین‌کننده: مصرف زیاد نوشیدنی‌های شیرین، شیرینی‌ها، شکلات‌ها و دسر‌های قندی می‌تواند باعث افزایش سریع سطح قند خون و فشار بر پانکراس شود.

۲. غذا‌های با شاخص گلیسمی بالا: غذا‌هایی مانند نان سفید، برنج سفید، سیب‌زمینی، و غذا‌های فرآوری‌شده که به سرعت به قند تبدیل می‌شوند، می‌توانند باعث افزایش سریع قند خون شوند.

۳. غذا‌های پرچرب و فرآوری‌شده: مصرف زیاد فست‌فودها، غذا‌های سرخ‌شده و گوشت‌های فرآوری‌شده مانند سوسیس و کالباس می‌تواند به افزایش وزن و مقاومت به انسولین منجر شود.

۴. نوشیدنی‌های گازدار و انرژی‌زا: این نوشیدنی‌ها اغلب حاوی قند زیاد هستند و می‌توانند باعث افزایش سریع قند خون شوند.

مصرف این مواد به طور مداوم می‌تواند به مقاومت به انسولین، چاقی و در نهایت به ابتلا به دیابت نوع ۲ منجر شود. برای کاهش خطر دیابت، بهتر است از غذا‌های با شاخص گلیسمی پایین، مواد غذایی کامل و طبیعی، و رژیم غذایی متعادل استفاده کرد.

نقش ورزش در کاهش خط ابتلا به دیابت

ورزش و تحرک می‌توانند تأثیر زیادی در کاهش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ داشته باشند، حتی اگر فرد گاهی اوقات مواد غذایی حاوی شکر و کربوهیدرات‌های ساده مصرف کند.

ورزش منظم به چند روش مهم می‌تواند از بروز دیابت جلوگیری کند:

۱. بهبود حساسیت به انسولین: ورزش موجب افزایش حساسیت سلول‌ها به انسولین می‌شود، به این معنا که بدن بهتر قادر به استفاده از انسولین برای انتقال گلوکز به سلول‌ها خواهد بود. این امر می‌تواند از مقاومت به انسولین جلوگیری کرده و به تنظیم بهتر قند خون کمک کند.

۲. کاهش وزن: ورزش به کاهش چربی‌های اضافی بدن کمک می‌کند. چاقی یکی از عوامل خطر مهم برای مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲ است. بنابراین، حفظ وزن سالم از طریق ورزش می‌تواند خطر دیابت را کاهش دهد.

۳. کنترل سطح قند خون: ورزش می‌تواند به کاهش سطح قند خون کمک کند، زیرا سلول‌ها انرژی خود را از گلوکز موجود در خون تأمین می‌کنند و این فرآیند می‌تواند قند خون را کاهش دهد.

۴. افزایش سوخت و ساز: فعالیت بدنی میزان سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد، که به تنظیم بهتر سطوح قند خون و کاهش چربی‌های شکمی کمک می‌کند.

با این حال، ورزش به تنهایی نمی‌تواند اثرات منفی مصرف زیاد شکر و کربوهیدرات‌های ساده را به طور کامل جبران کند. برای کاهش خطر ابتلا به دیابت، بهتر است ورزش با یک رژیم غذایی متعادل و سالم همراه شود.