مهمترین آداب و رسوم ایرانیان در نوروز

جامعه ۲۴- نوروز در شهر‌های مختلف ایران با آداب و رسوم متنوعی همراه است که ریشه در فرهنگ و تاریخ هر منطقه دارد. در شیراز، آغاز بهار حال و هوای خاصی به این شهر می‌بخشد و باغ‌های سرسبز و نارنج‌های شکوفه‌زده آن، فضایی دل‌انگیز برای گردشگران ایجاد می‌کند. مردم شیراز روز سیزده‌بدر را در باغ‌ها و طبیعت اطراف شهر جشن می‌گیرند و سفره‌های هفت‌سین زیبایی در کنار آرامگاه حافظ و سعدی پهن می‌شود.

در شمال ایران، نوروز با سفره‌های رنگارنگ و غذا‌های محلی مانند ماهی سفید و باقلاپلو همراه است. مردم این منطقه معمولاً روز اول عید را در کنار دریا جشن می‌گیرند و آیین‌هایی مانند «نوروزخوانی» که در آن اشعاری شاد درباره بهار خوانده می‌شود، هنوز هم در برخی روستا‌ها رواج دارد. همچنین، در گیلان و مازندران، پختن غذا‌های سنتی مانند «کال کباب» و «کوکو سبزی» بخشی از رسوم نوروزی است.

در غرب ایران و مناطق کردنشین، جشن‌های نوروز با اجرای مراسمی مانند «هه‌لپه‌رکی» (رقص محلی کردی) و روشن کردن آتش همراه است. در این مناطق، مردم با پوشیدن لباس‌های سنتی و رنگارنگ به استقبال بهار می‌روند. همچنین، برخی از خانواده‌ها در روز‌های نخستین سال نو به کوه‌ها و دشت‌های اطراف می‌روند تا در طبیعت بکر، سال جدید را جشن بگیرند. این تنوع آیینی، نوروز را به یکی از زیباترین و ماندگارترین جشن‌های ایرانی تبدیل کرده است.

مهم‌ترین آداب و رسوم نوروز در ایران

۱. خانه‌تکانی و چیدن سفره هفت‌سین (سراسر ایران، به‌ویژه تهران، اصفهان و یزد)

چند هفته پیش از نوروز، مردم در سراسر ایران خانه‌های خود را تمیز می‌کنند که به آن خانه‌تکانی می‌گویند. در یزد این کار همراه با شست‌وشوی فرش‌های دستباف در حیاط خانه‌ها انجام می‌شود. همچنین، در اصفهان، خانواده‌ها سفره هفت‌سین را با ظروف سفالی آبی‌رنگ که نماد این شهر است، تزئین می‌کنند. در تهران نیز رسم است که در کنار هفت‌سین، آینه و شمعدان نقره‌ای قرار داده شود.

۲. نوروزخوانی (مازندران، گیلان، گلستان و خراسان شمالی)

در استان‌های شمالی مانند مازندران و گیلان، گروه‌هایی از نوازندگان محلی به درِ خانه‌ها می‌روند و اشعاری درباره آمدن بهار و برکت سال جدید می‌خوانند. این مراسم در برخی روستا‌های گلستان و خراسان شمالی نیز با نام «بهارخوانی» شناخته می‌شود. در پایان، صاحب‌خانه با شیرینی، گردو، یا پول از آنها پذیرایی می‌کند.

۳. تحویل سال در اماکن مقدس (مشهد، قم، شیراز و اردبیل)

در مشهد، بسیاری از خانواده‌ها سال نو را در حرم امام رضا (ع) تحویل می‌کنند. در قم، حرم حضرت معصومه (س) محل حضور زائرانی است که برای دعا و زیارت می‌روند. در شیراز، حافظیه یکی از محبوب‌ترین مکان‌ها برای استقبال از نوروز است و بسیاری از مردم با خواندن اشعار حافظ، سال نو را آغاز می‌کنند. در اردبیل، آرامگاه شیخ صفی‌الدین اردبیلی نیز محل گردهمایی خانواده‌ها در لحظه تحویل سال است.

۴. دید و بازدید نوروزی و عیدی دادن (سراسر ایران، به‌ویژه تهران، کرمانشاه و شیراز)

در سراسر ایران، رسم دید و بازدید عید یکی از مهم‌ترین سنت‌های نوروزی است. در تهران، ابتدا کوچکتر‌ها به دیدن بزرگتر‌های فامیل می‌روند. در کرمانشاه، عیدی دادن به کودکان معمولاً با سکه‌های نو انجام می‌شود. در شیراز، رسم است که بزرگتر‌ها به کوچکتر‌ها نقل و شیرینی هدیه دهند.

۵. سیزده‌بدر (سراسر ایران، به‌ویژه همدان، کردستان و اصفهان)

روز سیزدهم فروردین، مردم به طبیعت می‌روند تا نحسی این روز را از خود دور کنند. در همدان، مردم سبزه‌های هفت‌سین را در آب روان می‌اندازند. در کردستان، اجرای موسیقی و رقص کردی یکی از بخش‌های اصلی این روز است. در اصفهان، مردم در کنار زاینده‌رود و باغ‌های اطراف شهر این روز را جشن می‌گیرند.

بیشتر بخوانید: با ویژگی‌ها و جاذبه‌های گردشگری کاخ سعدآباد آشنا شوید

این آداب و رسوم، نشان‌دهنده تنوع فرهنگی ایران در جشن نوروز است که با وجود تفاوت‌های محلی، همگی در پاسداشت بهار و نو شدن سال مشترک‌اند.

بهترین مقاصد گردشگری در عید نوروز

۱. شیراز – شهر بهار و عطر شکوفه‌ها

شیراز در ایام نوروز یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری ایران است. باغ‌های سرسبز، هوای معتدل، و بوی شکوفه‌های نارنج، این شهر را به بهشتی برای گردشگران تبدیل می‌کند.

جاذبه‌ها:

حافظیه و سعدیه: مکانی آرامش‌بخش برای لحظه تحویل سال.

باغ ارم و باغ دلگشا: با طبیعتی کم‌نظیر و معماری سنتی.

مسجد نصیرالملک: با شیشه‌های رنگی زیبا که نور را به شکل رنگین‌کمانی بر زمین می‌تاباند.

دروازه قرآن: یکی از نماد‌های تاریخی شهر که ورودی اصلی شیراز محسوب می‌شود.

۲. اصفهان – نصف جهان در شکوه نوروز

اصفهان با معماری بی‌نظیر و حال و هوای تاریخی خود، یکی از پرطرفدارترین مقاصد نوروزی است.

جاذبه‌ها:

میدان نقش جهان: جایی برای گردش، خرید صنایع‌دستی، و لذت بردن از حال‌وهوای نوروز.

سی‌وسه پل و پل خواجو: تجربه‌ای دلنشین از پیاده‌روی در کنار زاینده‌رود.

کاخ چهلستون و هشت‌بهشت: یادگاری از دوران صفوی با معماری چشم‌نواز.

مسجد شیخ لطف‌الله: یکی از زیباترین مساجد ایران با کاشی‌کاری‌های خارق‌العاده.

۳. مشهد – زیارت و تفریح در کنار هم

مشهد در نوروز علاوه بر زائران، میزبان گردشگرانی است که برای دیدن جاذبه‌های تاریخی و تفریحی به این شهر سفر می‌کنند.

جاذبه‌ها:

حرم مطهر امام رضا (ع): پرجنب‌وجوش‌ترین مکان در نوروز.

طرقبه و شاندیز: مناسب برای طبیعت‌گردی و خوردن شیشلیک معروف.

پارک وکیل‌آباد و کوهسنگی: مکان‌هایی جذاب برای پیک‌نیک خانوادگی.

سرزمین موج‌های آبی: بزرگ‌ترین پارک آبی خاورمیانه برای تفریحات هیجان‌انگیز.

۴. یزد – نوروزی متفاوت در دل کویر

یزد، شهر بادگیرها، با بافت سنتی و آرامش خاص خود یکی از بهترین مقاصد برای سفر‌های نوروزی است.

جاذبه‌ها:

بافت تاریخی یزد: کوچه‌های خشتی و بادگیرها، یادآور تاریخ کهن ایران.

مسجد جامع یزد: شاهکاری از کاشی‌کاری و معماری اسلامی.

میدان امیرچخماق: یکی از نماد‌های اصلی شهر.

باغ دولت‌آباد: با بادگیر بلندش و فضای دل‌انگیز بهاری.

۵. شمال ایران – طبیعت بکر و آب‌وهوای دلپذیر

گیلان، مازندران و گلستان، هر سه با جنگل‌های سرسبز، دریا، و غذا‌های محلی بی‌نظیر، یکی از بهترین گزینه‌ها برای سفر نوروزی هستند.

جاذبه‌ها:

جنگل‌های دوهزار و سه‌هزار (مازندران): طبیعتی کم‌نظیر برای کمپینگ و عکاسی.

رامسر: تلفیقی از دریا و کوه، همراه با تله‌کابین معروف.

ماسوله و ماسال (گیلان): روستا‌های پلکانی با مناظر رؤیایی در بهار.

گنبدکاووس و خالد نبی (گلستان): مقبره‌ای تاریخی در دل طبیعتی خاص و منحصر‌به‌فرد.

۶. کرمان – کویرگردی و تاریخ‌گردی در نوروز

کرمان مقصدی ایده‌آل برای افرادی است که به تاریخ، فرهنگ و طبیعت کویری علاقه دارند.

جاذبه‌ها:

ارگ بم: بزرگ‌ترین سازه خشتی جهان.

باغ شازده ماهان: یکی از زیباترین باغ‌های ایرانی.

کویر لوت و کلوت‌های شهداد: تجربه‌ای شگفت‌انگیز از سکوت و زیبایی کویر.

گنجعلی‌خان: مجموعه‌ای تاریخی با معماری بی‌نظیر.

۷. کردستان – نوروز با موسیقی و رقص محلی

کردستان با مردمانی خونگرم و طبیعت سرسبز، یکی از خاص‌ترین مقاصد نوروزی است.

جاذبه‌ها:

دریاچه زریوار (مریوان): یکی از زیباترین دریاچه‌های آب‌شیرین ایران.

غار کرفتو: غاری شگفت‌انگیز با کتیبه‌های تاریخی.

بازار سنندج: بهترین مکان برای خرید صنایع‌دستی و لباس‌های محلی.

جشن‌های نوروزی: همراه با رقص‌های محلی (هه‌لپه‌رکی) و آتش‌بازی.

۸. قشم و کیش – نوروز در جزایر جنوبی

اگر به دنبال سفری متفاوت با آب‌وهوای گرم‌تر هستید، جزایر جنوب ایران بهترین گزینه‌اند.

جاذبه‌ها:

کیش: بازار‌های لوکس، سواحل زیبا، و تفریحات آبی مانند غواصی، پاراسل، و جت‌اسکی.

قشم: جزیره‌ای بکر با جاذبه‌هایی مانند دره ستارگان، جنگل‌های حرا، و جزایر ناز.

هنگام: تجربه دیدن دلفین‌ها و ساحل نقره‌ای.

هر کدام از این مقاصد، زیبایی‌ها و جذابیت‌های خاص خود را دارند. اگر به تاریخ علاقه دارید، اصفهان و یزد انتخاب‌های خوبی‌ هستند. برای طبیعت‌گردی، شمال، کردستان و کرمانشاه مناسب‌اند. اگر به دنبال سفر زیارتی هستید، مشهد بهترین گزینه است؛ و برای تجربه‌ای متفاوت، جنوب ایران با جزایر قشم و کیش را پیشنهاد می‌کنیم.