هشدار به طرفداران ماچا و قهوه

جامعه ۲۴- ماچا، با رنگ سبز درخشان و شهرت دیرینه‌اش به‌عنوان یک ابرخوراکی سلامت‌محور، این روز‌ها به یکی از محبوب‌ترین نوشیدنی‌های جایگزین قهوه در سراسر جهان تبدیل شده است. اما چه چیزی این نوشیدنی سنتی ژاپنی را از چای سبز معمولی یا قهوه صبحگاهی متفاوت می‌سازد؟ پاسخ در روش منحصر‌به‌فرد کاشت و فرآوری آن نهفته است؛ روشی که نه‌تنها ظاهر این نوشیدنی را تغییر می‌دهد، بلکه ساختار شیمیایی گیاه را نیز به‌گونه‌ای دگرگون می‌سازد که باعث افزایش ترکیبات مؤثری، چون کلروفیل و آمینواسید‌ها می‌شود. این ترکیبات عامل اصلی طعم خاص، رنگ سبز روشن و خواص فراوان ماچا هستند.

بهترین و بدترین زمان برای نوشیدن قهوه چه ساعتی است؟

ماچا از همان گیاهی تهیه می‌شود که چای سبز و چای سیاه منشأ آن هستند؛ یعنی گیاه Camellia sinensis. اما تفاوت در نحوه پرورش و برداشت آن است. در مرحله‌ای از رشد، گیاه ماچا در سایه نگه داشته می‌شود تا تولید کلروفیل در آن افزایش یابد. سپس برگ‌های انتخاب‌شده خشک شده و به‌صورت پودر بسیار ریز آسیاب می‌شوند؛ پودری که به نام «چای پودری» یا ماچا شهرت دارد. همین فرآیند ویژه موجب می‌شود که نوشیدنی نهایی به‌جای دم کردن، به‌صورت پودر در آب داغ حل شود؛ به این معنا که تمام برگ چای مصرف می‌شود و نه صرفاً عصاره آن، که در چای‌های سنتی رایج است. از نظر علمی، ماچا حاوی مقادیر بالایی از پلی‌فنول‌ها به‌ویژه فلاونوئیدهاست؛ ترکیباتی که به‌عنوان آنتی‌اکسیدان‌های قوی شناخته می‌شوند و نقش مهمی در کاهش التهاب و مقابله با رادیکال‌های آزاد دارند. از آنجایی که در تهیه ماچا، برگ کامل گیاه مصرف می‌شود، این نوشیدنی دوزی متمرکزتر از مواد مؤثره را در مقایسه با چای سبز معمولی ارائه می‌دهد.

بیشتر بخوانید: دارو‌های ممنوعه قبل یا بعد از مصرف قهوه!

اما سوالی که همواره ذهن بسیاری از مصرف‌کنندگان را به خود مشغول کرده، این است که میزان کافئین در ماچا چقدر است و چگونه با چای و قهوه مقایسه می‌شود؟ پاسخ این است که ماچا کافئین بیشتری نسبت به چای سبز دارد، اما هنوز از قهوه ملایم‌تر است. در واقع، این ترکیب ویژه از کافئین و آمینواسید‌هایی مانند ال-تیانین موجب می‌شود که ماچا انرژی پایدار و آرام‌بخشی را ارائه دهد؛ بدون لرزش‌های ناگهانی یا افت انرژی که معمولاً پس از نوشیدن قهوه تجربه می‌شود. مطالعات مقدماتی (بیشتر بر روی سلول‌ها یا حیوانات آزمایشگاهی) نشان داده‌اند که ماچا دارای خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی، ضدباکتری، ضدچاقی و حتی پتانسیل ضدسرطانی است. همچنین شواهدی از تأثیر مثبت آن بر عملکرد مغز، کاهش استرس، بهبود سلامت قلب و تنظیم بهتر قند خون وجود دارد. با این حال، باید توجه داشت که بسیاری از این نتایج هنوز در مرحله آزمایشگاهی هستند و شواهد بالینی قطعی و گسترده‌ای در مورد انسان وجود ندارد. به همین دلیل، این یافته‌ها اگرچه امیدوارکننده‌اند، اما هنوز قطعی تلقی نمی‌شوند.

در مورد میزان مصرف کافئین نیز لازم است تعادل رعایت شود. کافئین اگر در حد متعادل مصرف شود، می‌تواند فوایدی نظیر بهبود خلق‌وخو، افزایش تمرکز، بهبود سوخت‌وساز بدن و کاهش خطر ابتلا به برخی بیماری‌های عصبی مانند آلزایمر و پارکینسون داشته باشد. اما مصرف بیش‌ازحد آن ممکن است با عوارضی همچون بی‌خوابی، افزایش فشار خون و اضطراب همراه باشد. بنابراین، بهترین راهکار، شناخت بدن خود و رعایت حد اعتدال است. در مقایسه قهوه و ماچا، هر دو نوشیدنی دارای آنتی‌اکسیدان‌های قوی و اثرات مثبت بر سلامت قلب هستند. اما باید اشاره کرد که قهوه بیشتر از ماچا مورد مطالعه قرار گرفته است و پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که نوشیدن سه تا چهار فنجان قهوه در روز برای بیشتر افراد بی‌خطر و حتی مفید است. در مقابل، توصیه‌های مربوط به مصرف ماچا معمولاً محافظه‌کارانه‌تر هستند و بین یک تا سه فنجان در روز پیشنهاد می‌شود؛ شاید به این دلیل که محتوای پلی‌فنولی آن بالا و جذب برخی مواد مغذی را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

از جمله ترکیبات موجود در چای و قهوه، تانن‌ها و پلی‌فنول‌هایی هستند که می‌توانند در جذب آهن به‌ویژه از منابع گیاهی اختلال ایجاد کنند. مصرف زیاد این نوشیدنی‌ها به‌ویژه در نزدیکی وعده‌های غذایی ممکن است خطر ابتلا به کم‌خونی ناشی از فقر آهن را افزایش دهد. برای کاهش این خطر، توصیه می‌شود نوشیدنی‌هایی مانند ماچا یا قهوه حداقل دو ساعت پیش یا پس از غذا مصرف شوند، به‌خصوص برای افرادی که رژیم گیاه‌خواری دارند یا با سطوح پایین آهن مواجه هستند. در نهایت، انتخاب بین ماچا و قهوه کاملاً به نیاز‌ها و ترجیحات شخصی افراد بستگی دارد. کسانی که به کافئین حساس نیستند و از نوشیدن چند فنجان قهوه در روز لذت می‌برند، احتمالاً با قهوه سازگارتر خواهند بود. در عین حال، افرادی که به دنبال افزایش ملایم انرژی بدون افت ناگهانی یا اضطراب هستند، می‌توانند با انتخاب ماچا، هم از خواص آنتی‌اکسیدانی بالا بهره‌مند شوند و هم از انرژی پایدارتر و آرام‌بخش‌تری برخوردار شوند.