اجرای پایلوت مالچ‌های زیستی در ۳ سایت کشور

جامعه ۲۴ -  "خاک" بزرگترین سرمایه در اختیار هر کشور است؛ چرا که خاک در کاهش تنش‌های آبی و ذخیره‌سازی آب نقش مهمی دارد، از این رو اگر خاک نباشد و کره زمین به جای خاک از سنگ پوشیده شده بود، زمین قادر به ذخیره‌سازی آب نبود و همه آب‌های دریافتی ناشی از بارندگی وارد دریا‌ها و دریاچه‌ها می‌شدند.

همچنین خاک بزرگترین توزیع کننده آب در دنیا است. بررسی‌های جهانی نشان می‌دهد که رطوبت خاک بیش از ۸ برابر رطوبت تمام رودخانه‌ها است و این رطوبت خاک است که موجب توسعه پوشش‌های گیاهی و مرتع می‌شود، بر این اساس است که حل مشکل آب کشور بدون در نظر گرفتن مشکل خاک امکان‌پذیر نیست. این در حالی است که به اعتقاد محققان اگر یک سانتی‌متر از خاک از دست برود، صد‌ها سال زمان نیاز دارد تا خاک از دست رفته جایگزین شود. خاکی که امروز در دسترس ما قرار دارد، میلیون‌ها سال طول کشیده است تا به این صورت تبدیل شود.

از سوی دیگر برآورد‌ها نشان می‌دهد که ایران به طور میانگین دو میلیارد تن در سال فرسایش خاک دارد و فرسایش بادی در مناطق بیابانی یکی از چالش‌های جدی کشور است و مالچ پاشی یکی از راهکار‌های تثبیت خاک به شمار می‌شود، ولی مالچ‌های نفتی نسخه منسوخ شده برای این منظور است؛ از این رو در سال‌های اخیر تولید مالچ‌های زیستی مختلف در دستور کار شرکت‌های دانش بنیان قرار گرفت و پس از اجرای فاز پایلوت از سال ۹۲ ما همچنان شاهد بروز طوفان‌های ریزگرد در کشور هستیم.

بیشتر بخوانید: مرگ جنگل‌های زاگرس ادامه دارد

اینکه چرا تاکنون به هیچ یک از مالچ‌های زیستی مجوز رهاسازی داده نشده است، سوالی است که بی پاسخ مانده است، ولی مسؤول معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری از اجرای فاز پایلوت ۳ مالچ تولید شده در سه سایت کشور خبر می‌دهد و ابراز امیدواری می‌کند که در صورت تایید نهایی در سازمان محیط زیست از این توان داخلی برای یکی از بزرگترین چالش‌های زیست محیطی بهره گرفته شود.

جزئیات فاز پایلوت ۳ تثبیت کننده زیستی خاک

دکتر نادر قلی ابراهیمی، دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب، خشکسالی، فرسایش و محیط زیست معاونت علمی‌وفناوری ریاست‌جمهوری در گفتگو با ایسنا، گفت: بر اساس مصوبه کمیته هماهنگی مالچ‌های غیر نفتی که در سازمان محیط زیست تشکیل می‌شود، سه شرکت به ما معرفی شده که به منظور اجرای فاز پایلوت مالچ‌های زیستی تولید شده سه سایت با هماهنگی سازمان جنگل‌ها و مراتع و آبخیزداری کشور تعیین شده است.

وی "سیستان" و خوزستان" را دو سایت از سه سایت تعیین شده در این زمینه عنوان کرد و یادآور شد: سازوکار اجرایی این طرح فراهم شده است تا بتوانیم در سطح مشخصی، مالچ‌های غیر نفتی را اعمال کنیم.

ابراهیمی، مالچ‌های غیر نفتی را مالچ‌های زیست تخریب پذیری توصیف کرد که سازگاری خوبی با شرایط بیابانی کشور دارند و ادامه داد: از سوی دیگر این مالچ‌ها هزینه‌های سنگین مالچ‌های نفتی را به همراه ندارند، ضمن آنکه مالچ‌های زیستی قادرند شرایط بهینه‌ای را برای تثبیت کانون‌های گرد و غبار و استقرار گیاه و پوشش سبز مهیا کنند.

دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب و خشکسالی با تاکید بر اینکه جلوگیری از فرسایش بادی در مناطق مختلف بیابانی از دیگر مزیت‌های مالچ‌های غیر نفتی است، اظهار کرد: مهمترین چالش ما در مناطق بیابانی، فرسایش بادی است که امیدواریم با اجرایی شدن این نوع مالچ‌ها در سال جاری اقدام به رفع این چالش شود.

وی در خصوص اجرای پایلوت مالچ‌های زیستی در برخی از استان‌های کشور، خاطر نشان کرد: در سال‌های گذشته در مراحل پایلوت، مالچ‌های زیستی در استان‌های اصفهان و خوزستان اجرایی شد که نتایج خوبی به دست آمد و امیدواریم با توسعه این طرح‌ها، با همکاری سازمان جنگل‌ها و مراتع بتوانیم مالچ‌های زیستی و غیر نفتی را جایگزین مالچ‌های نفتی کنیم و یک حرکت خوبی برای جریان سازی استفاده از فرصت‌ها و توانمندی‌های شرکت‌های دانش بنیان در رفع چالش‌ها فراهم شود.

ابراهیمی با اشاره به مراحل اجرای طرح پایلوت مالچ‌های زیستی در سه سایت مختلف کشور، توضیح داد: بعد از این فاز، مرحله پایش مالچ‌های غیر نفتی انجام خواهد شد و بعد از تایید، نسخه قابل توسعه نتایج را به سازمان جنگل‌ها ارائه خواهیم کرد.

به گفته وی، یک دوره مالچ‌های زیستی پاشش می‌شود و طی مدت یک سال در معرض شرایط مختلف آب و هوایی مورد تست و ارزیابی قرار می‌گیرد.

وی اضافه کرد: با تاییدی که در کمیته هماهنگی مالچ‌های زیستی صورت می‌گیرد، قادر خواهیم بود در بخش اجرا، بهترین مالچ را معرفی کنیم.

ابراهیمی در خصوص پایداری مالچ‌های غیر نفتی در محیط، توضیح داد: ما در این مطالعات موردی در زمینه عدم پایداری در بررسی‌ها و پایش‌ها نداشتیم. ممکن است برخی از مالچ‌های غیر نفتی برخی از خصوصیات خاص را داشته باشند که نتیجه ویژه بگیریم، ولی تاکنون نکته منفی در زمینه این مالچ‌ها نداشتیم.

دبیر کارگروه تخصصی توسعه فناوری‌های آب و خشکسالی معاونت علمی ریاست‌جمهوری ادامه داد: مهمترین نکته در این زمینه آن است که ما در مناطق بیابانی به شرایط مناسبی برای اقتصادی کردن منابع طبیعی و بیابان‌زدایی اقتصادی نیاز داریم تا شرایط لازم برای حضور افراد بومی و تولید و اشتغال فراهم شود و قطعا مالچ‌های غیر نفتی به دلیل دارا بودن قیمت مناسب و کارکرد عالی، می‌توانند شرایط مناسبی را برای اقتصادی کردن عرصه‌های بیابانی و بیابان زدایی ایجاد کنند.