گروه جدید مقصر در انتقال ویروس کرونا: نوجوانان ایرانی!

جامعه ۲۴ - پس از شیوع بیماری عجیب و همه‌گیر کرونای جدید در ووهان چین و تأیید آن توسط سازمان بهداشت جهانی که آن را کووید-۱۹ نام‌گذاری کرد، در اسفندماه سال ۱۳۹۸ بود که اولین موارد مثبت این بیماری در ایران و در شهر قم گزارش شدند. با گسترش سریع این بیماری چه در ایران و چه در دیگر کشورها، دولت‌ها اقداماتی در جهت کنترل بیماری در پیش گرفتند. ازجمله این اقدامات تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها، مشاغل، جلوگیری از شکل‌گیری تجمعات انسانی، فاصله‌گذاری اجتماعی و نهایتاً قرنطینه بود.

قرنطینه و اجرای قوانین مربوط به فاصله‌گذاری اجتماعی، اگرچه برای مقابله با شیوع بیماری کووید-۱۹، مؤثرترین راه‌حل به نظر می‌رسد، ولی باوجود اجرای جسته‌وگریخته آن توسط عموم مردم ایران، پیامد‌های جانبی بسیاری برای اکثر گروه‌های سنی داشته است. در این میان تجربه قرنطینه و بیماری برای نوجوانانی که مرحله رشدی خاصی را می‌گذرانند و در دوره گذار قرار دارند، آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به سایر گروه‌ها به همراه دارد. علت این امر سیستم تنظیم شناختی و هیجانی ناپخته‌تر نوجوانان نسبت به بزرگسالان است.

درواقع شروع قرنطینه ممکن است پیامد‌های متفاوتی از قبیل استرس حاد، نگرانی در خصوص خانواده و دوستان، تعارضات با خانواده و مشکلات تحصیلی داشته باشد.

در خصوص این وضعیت بغرنج، محققان دانشگاه شهید بهشتی دست به انجام پژوهشی زده‌اند که در آن تجربه زیسته نوجوانان از شیوع بیماری کووید-۱۹ و قرنطینه خانگی مورد بررسی واقع شده است.

بیشتر بخوانید: شیوع عفونت بیمارستانی در بیمارستان‌های ایران چقدر است؟

آن‌ها بدین منظور طی دو پیک اول کرونا تعدادی از نوجوانان ۱۲ تا ۱۸ سال را به مطالعه خود دعوت کرده و با استفاده از تکنیک پژوهشی مصاحبه عمیق، اطلاعات مورد نیاز خود را از آن‌ها جمع‌آوری کرده‌اند. این اطلاعات سپس با روش‌های آماری مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته و نتایج آن ارائه شده است.

بر اساس یافته‌های این تحقیق، گرفتاری نوجوانان با این پدیده را می‌توان در خوشه‌های مختلفی به شرح زیر دسته‌بندی کرد: مواجهه با کرونا، نگرانی‌های تجربه‌شده، باور‌ها در خصوص کرونا، تغییرات در روابط خانوادگی، آثار قرنطینه، راهبرد‌های مقابله‌ای در برخورد با کرونا، مکانیسم‌های دفاعی، باور‌ها در خصوص آموزش الکترونیک و تجربه ابتلای یکی از نزدیکان به بیماری کرونا.

به گفته زهرا عبدخدایی، استادیار و محقق گروه مطالعات بنیادین پژوهشکده خانواده دانشگاه شهید بهشتی و دیگر همکارش در این مطالعه، «یافته‌های ما نشان داد نوجوانان در شرایط بروز یک بحران همه‌گیر نظیر پاندمی کووید ۱۹، مصرانه به دنبال سبک زندگی پیشین خود بوده و راهبرد‌های مقابله‌ای آنان به‌گونه‌ای است که تلاش اندکی در جهت ایجاد سبک زندگی جدید و منطبق با شرایط بحران می‌کنند؛ بنابراین لازم است این مسئله در طراحی مداخلات روان‌شناختی و مشاوره‌ای برای نوجوانان در ایام پاندمی کرونا مورد توجه قرار گیرد».

آن‌ها افزوده‌اند: «ترس و نگرانی اولیه که به‌واسطه شیوع بیماری فوق در نوجوانان ایجاد شد، به رعایت جدی نکات بهداشتی و قرنطینگی منجر شد، اما با گذر زمان و طولانی شدن بیماری و سیاست‌های دولت در جهت باز کردن مشاغل و مراکز، این بیماری به موضوعی عادی در میان نوجوان بدل شد و ترس و نگرانی ناشی از آن کاهش محسوسی یافت».

بر این اساس، به دنبال کاهش این ترس و نگرانی و توقف پیگیری اخبار مرتبط با این ویروس، میزان رعایت قرنطینه کاهش چشمگیری یافت و این، همان موضوعی است که نقش مهمی در گسترش بیماری و ادامه‌دار شدن آن دارد.

مجریان این پژوهش اعتقاد دارند، «به نظر می‌رسد با طولانی شدن روند شیوع بیماری کووید-۱۹، نوجوانان مصرانه به دنبال بازگشت به سبک زندگی پیشین خود هستند و تلاشی در جهت ایجاد یک سبک زندگی جدید که منطبق با شرایط ناشی از شیوع بیماری باشد، نمی‌کنند».

در واقع طبق این گفته‌ها، راهبرد‌های مقابله‌ای نوجوانان و مکانیسم‌های مورد استفاده آنان که با اجتناب و سرکوبی و کاهش رعایت قرنطینگی همراه است، همگی گواه این موضوع هستند که نوجوان امروزی در شرایط بحران چندان قادر به ایجاد تغییر در زندگی نبوده و با نادیده انگاری خطر و مصون انگاری خویش، به دنبال سبک زندگی پیشین خود می‌روند.

عبدخدایی و همکارش می‌گویند: «بنابراین، لازم است این موضوع در طراحی مداخلات روان‌شناختی برای نوجوانان در شرایط بحران مورد توجه قرار گرفته و به نوجوانان کمک شود تا توانایی خود در جهت ایجاد تغییر در سبک زندگی را بهبود بخشند».

این یافته‌های علمی پژوهشی را فصل‌نامه «روان‌شناسی بالینی» متعلق به دانشگاه سمنان منتشر کرده است.